Explorando a Condición Humana: Visións de Marx, Nietzsche e Freud

A Perspectiva Sociolóxica: Karl Marx

A Sociabilidade Natural e o Traballo

Karl Marx defende a sociabilidade natural do ser humano: nace indefenso e precisa dos demais para transformar a natureza a través do traballo e así asegurar a supervivencia. O traballo é o eixo constitutivo da sociedade e da natureza humana, e a forma de organizalo determina a organización social. O home defínese polo traballo produtivo de bens materiais; é homo faber, produtor, traballador. Traballando humanizámonos e tamén humanizamos a natureza. O auténtico ser do home consiste nas súas relacións cos demais e coa natureza.

A Alienación no Capitalismo

Pero hai un problema para Marx: o home moderno é un traballador alienado, xa que ao traballar, proxéctase nos produtos do seu traballo e así, o obxecto producido convértese en obra e propiedade súa. Porén, nas sociedades capitalistas prodúcese o que Marx chama a alienación, é dicir, o resultado da acción produtiva do ser humano non lle pertence porque é propiedade doutro. A desposesión do produto para Marx implica a perda e negación do individuo. Esta situación é típica das sociedades capitalistas nas que os medios de produción adoitan estar en mans privadas. A consecuencia máis inmediata é que o ser humano traballador convértese nunha cousa que se vende e se compra, e iso produce frustración, tristeza e incomodidade.

Formas de Alienación e a Superación do Capitalismo

A alienación non é só económica; tamén fala da alienación relixiosa, cando o home crea unha dependencia de Deus; alienación política e ideolóxica. A dinámica do sistema capitalista coas súas crises cíclicas leva á superación da alienación económica. As crises e a toma de conciencia do proletariado conducen á revolución, á instauración dunha nova sociedade máis xusta, sen propiedade privada, sen desigualdade social, sen alienación; en definitiva, unha sociedade comunista segundo Marx.

Conciencia Individual e Condicións Materiais

Antropoloxicamente, Marx afirma que a nosa conciencia individual é consecuencia das condicións materiais da existencia.

A Perspectiva Psicolóxica

Nietzsche: A Morte de Deus e o Superhome

As concepcións de Nietzsche do home, Deus e o mundo son novidosas. Proclama a morte de Deus e, polo tanto, de todos os valores relacionados con el. Non existen feitos, só interpretacións. O mundo só se pode entender desde unha perspectiva antropocéntrica. Para Nietzsche, o home debe atopar os verdadeiros valores humanos e deixar de lado o dualismo platónico e cristián e o sentimento de culpa que inculca o xudaísmo.

Influencia do Darwinismo e o Concepto de Superhome

O darwinismo tamén influíu no pensamento de Nietzsche, pois propón un superhome capaz de superar as convencións sociais e as ataduras do sentimento de culpa.

Freud: O Inconsciente e a Psicanálise

Na liña de Nietzsche atópase Freud, quen tentou dar un status científico ao concepto de inconsciente. Divide a mente en capas: inconsciente, preconsciente e consciente. A conciencia representa unha mínima parte. As pulsións sexuais, os nosos desexos reprimidos, as nosas experiencias infantís marcarán a nosa vida, actos e decisións. A psicanálise podería axudar a descubrir as claves da nosa conduta e personalidade. Na actualidade, a teoría freudiana é cuestionada: para uns é terapia psicolóxica con validez científica e para outros só é unha explicación filosófica da natureza humana. O que si queda claro é que supón unha teoría sobre a mente humana e unha técnica terapéutica.