Exploración das Obras Mestras do Impresionismo e Postimpresionismo

Contexto Histórico e Artístico: Séculos XIX e XX

Durante os séculos XIX e XX, a arte experimenta unha profunda transformación, evolucionando da figuración á abstracción para responder aos cambios sociais e culturais da época. Este proceso iníciase na segunda metade do século XIX co Impresionismo, que rompe coa tradición académica e abre o camiño ás vangardas do século XX.

Entre 1870 e 1914, Europa vive un período de intensos cambios coñecido como a Paz Armada. Politicamente, consolidáronse os estados liberais constitucionais en Francia e Gran Bretaña, mentres que Italia e Alemaña se unifican. O imperialismo colonial intensifícase como resposta ás necesidades da Segunda Revolución Industrial. No ámbito económico, a industrialización avanza coa substitución do carbón polo petróleo e a electricidade, e co desenvolvemento da produción en cadea, impulsando a sociedade de consumo. Socialmente, a burguesía e o proletariado seguen sendo as clases dominantes, e a nova burguesía demanda obras de arte como símbolo de status.

A cultura tamén experimenta cambios significativos. A invención da fotografía modifica a función da pintura, liberándoa da obriga de imitar a realidade e abrindo novas vías de experimentación. Na música, compositores como Debussy e Ravel exploran novas sonoridades, mentres que na literatura, autores como Marcel Proust representan o impresionismo literario. Ademais, o positivismo de Auguste Comte, que defende a experiencia sensorial como base do coñecemento, influirá na arte da época.

En Francia, o II Imperio de Napoleón III remata en 1870 coa súa derrota na guerra franco-prusiana, dando paso á III República, que promove o crecemento económico e a expansión colonial. No ámbito artístico, París convértese no centro da arte mundial, dominado pola Academia de Belas Artes, que impón os seus valores no Salón de Pintores. En 1863, a exclusión masiva de artistas das exposicións oficiais leva á creación do Salón dos Rexeitados, que marca o inicio das vangardas e a aparición do marchand, figura clave na promoción de artistas fóra do circuíto académico.

A finais do século XIX, movementos como o Impresionismo, o Puntillismo e o Postimpresionismo rompen coas regras tradicionais da arte. Artistas como Manet, Monet, Renoir, Degas, Seurat, Cézanne, Van Gogh e Gauguin revolucionan a pintura, priorizando a cor, a luz e a expresión persoal sobre a representación realista. Estes cambios sentan as bases da arte contemporánea, marcando unha nova etapa na historia da pintura.

Almorzo Campestre

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Precedente do Impresionismo

Cronoloxía

Segundo terzo do século XIX (1863)

Autor

Édouard Manet

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

Museo de Orsay, París, Francia

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

Este óleo sobre lenzo representa un xantar ao aire libre entre dous homes vestidos coma dandis, que conversan sentados sobre a herba, e unha muller espida que mira ao espectador. Á esquerda, en primeiro plano, atópanse o vestido e unha natureza morta con alimentos. Ao fondo, entre a natureza frondosa do río Sena, divísase unha bañista con vestido branco. As tres figuras principais están identificadas como o futuro cuñado de Manet, a súa irmá e a súa modelo favorita, Victorine Meurent.

Manet inspirouse para o tema nunha pintura veneciana de Tiziano, Concerto campestre, así como nas festas galantes do último Barroco francés nas que tamén aparecían mulleres espidas xunto a homes vestidos. Sen embargo, a obra resulta escandalosa pola normalidade das personaxes, xa que Manet mostra unha moza espida ante dous homes sen ningún pretexto mitolóxico ou alegórico.

A composición da obra é clásica, cunha estrutura piramidal combinada con triángulos menores. A figura feminina do fondo é o vértice do triángulo principal. Á vez, defínense tres planos de profundidade: o bodegón, as tres figuras principais e a bañista, situadas nunha paisaxe que funciona coma un pano de fondo. Sen embargo, a obra parece pintada nun estudo e a perspectiva está totalmente alterada, xa que a bañista ten un tamaño desproporcionado en relación tanto co grupo do xantar como coa pequena barca amarrada. Hai unha total independencia entre fondo e figura.

Desde un punto de vista plástico, é innovador o tratamento das figuras, da luz e da cor:

• As figuras están recortadas ante a paisaxe-telón. A luz violenta incide directamente sobre o grupo xerando un contraste lumínico entre o corpo radiante da modelo e as figuras masculinas. O corpo feminino parece falto de volume, sen relevo porque xa non está modelado tridimensionalmente, e Manet traballa só con zonas planas de cor.
• Nas vestimentas masculinas, a cor está aplicada con grandes manchas, xustapoñendo as zonas claras (camisa branca, pantalóns grises) coas escuras (zapatos, gorro, chaquetas) sen tons medios.
• Na natureza morta, os azuis, amarelos e vermellos son claras influencias de Tiziano.
• Na paisaxe non traballa a sombra con negros, senón que a sombra créase cunha cor máis luminosa, sobre todo con tonalidades verdes.
• Ao mesmo tempo, inverte o foco de luz e a claridade procede do fondo, acentuando a escuridade do primeiro plano e creando un efecto artificial. A follaxe vai perdendo nitidez cara ao fondo, de xeito que as follas están insinuadas por frouxas pinceladas e veladuras que crean a sensación de transparencia na atmosfera e nas augas, e nas que se pode advertir a influencia de Velázquez.

Función e Significado

Presentada para a exposición do Salón Oficial de 1863 en París, foi rexeitada e exposta no chamado Salón dos Rexeitados. A obra agocha un sentido crítico cara á hipocrisía da sociedade da súa época.

Achega Artística

Manet libérase dos convencionalismos académicos e crea unha obra que é arte pola arte. Impón unha liberdade nova con respecto ao tema e aos modos tradicionais de representación. Inflúe no Impresionismo.

Legado e Influencia

A influencia de Manet non se limitou aos impresionistas, senón que deixou unha fonda pegada na arte contemporánea e tivo en Picasso a un dos seus maiores admiradores.

Impresión, Sol Nacente

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Impresionismo

Cronoloxía

Último terzo do século XIX (1872)

Autor

Claude Oscar Monet

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

Museo Marmottan Monet, París, Francia

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

Este óleo sobre lenzo representa unha vista do porto de Le Havre coa néboa do amencer que empeza a disiparse polos efectos do sol que nace pola liña do horizonte. Algunhas barcas fanse á mar, mentres que ao fondo insinúanse mastros de barcos e chemineas de fábricas. Realmente non hai tema; o obxectivo do autor era representar a transparencia da auga, as súas vibracións e os cambios da atmosfera. Na obra son evidentes as referencias á obra de Turner, da estampa xaponesa e da fotografía que retrata un instante detido no tempo.

Desde un punto de vista compositivo, apenas existe liña do horizonte; ceo e mar están fundidos. O punto de atención está no centro, na barca con dúas figuras formando parte da gran diagonal que dirixe a mirada cara ao fondo e que vén delimitada polos tres barcos. A diagonal contrasta coa vertical formada polo sol e o seu reflexo na auga. O espazo pictórico é unha construción coherente en tres planos sucesivos: auga, embarcación, ceo.

Desde un punto de vista plástico, o esencial son a pincelada e a cor. As cores redúcense a unha gama moi simple de grises, azuis, rosas e o portentoso laranxa, creando un violento contraste de cores complementarias e convertendo o sol e as pinceladas laranxas, reflectidas na auga e espaciadas segundo se achegan ao espectador, nos focos de atención.

A pincelada é solta e rota, propia da pintura à plein air. Trabállase con pigmento tomado directamente do tubo, con pinceladas empastadas que revelan a dirección do pincel. As figuras están esbozadas de xeito esquemático, a pincelada substituíu o debuxo e as contornas perden importancia. As formas desaparecen case por completo e a sensación atmosférica domina como consecuencia da humidade e da bruma do amencer. A preocupación pola luz está presente na experimentación de Monet sobre os efectos cambiantes da luz nunha superficie tamén cambiante como é a auga, sempre en balanceo e en movemento. O resultado final é coma un esbozo, dunha impresión visual que quedara gravada na memoria do espectador. Por todo isto, a pesar da aparente sinxeleza compositiva, Impresión, sol nacente é unha das pinturas máis importantes de toda a historia da arte occidental.

Función e Significado

A obra, exposta na primeira exposición impresionista de 1874 na sala do fotógrafo Nadar en París, serviu de inspiración para nomear o movemento Impresionista.

Achega Artística

En 1874, artistas como Monet, Renoir, Degas, Pissarro, Berthe Morisot, entre outros, celebraron unha primeira exposición independente e colectiva no estudo do fotógrafo Nadar. O crítico Louis Leroy bautizou o colectivo como Impresionistas cun sentido pexorativo. Monet foi o primeiro en decidir pintar directamente e sempre en plena natureza, à plein air, obrigando a mirar os cadros desde a distancia.

Legado e Influencia

Monet sería o aglutinador do grupo impresionista. Sen embargo, a súa última etapa constitúe un referente da pintura abstracta e, na segunda metade do século XX, a intensidade expresiva da súa pintura serviu de modelo para artistas como Wassily Kandinsky, Pollock, Rothko, De Kooning e ata Roy Lichtenstein.

A Idade Madura

Ficha Técnica

Estilo

Escultura francesa. Impresionismo

Cronoloxía

Finais do século XIX (1895, versión de 1902)

Autor

Camille Claudel

Técnica

Bronce

Localización

Museo de Orsay, París, Francia

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

A Idade Madura é un grupo escultórico de bronce de vulto redondo. O tema da obra, de contido autobiográfico, representa tres figuras claramente identificadas: un home maduro, que sería o escultor Rodin, arrastrado por unha muller anciá, Rose Beuret (a compañeira de Rodin), mentres unha moza, que é Camille Claudel, tenta detelo cun xesto implorante. A obra é tamén unha meditación sobre o paso do tempo ou as tres idades do ser humano: o avance do ser humano cara á vellez, pero tentando suxeitarse aínda á mocidade, á que inevitablemente deixará atrás. O rostro da anciá está tomado doutra obra de Camille, Clotho (unha Moira, personificación dos destinos).

Desde un punto de vista compositivo, a peza destaca polo dinamismo marcado mediante potentes diagonais e o remuíño das formas. O centro da escultura organízase en torno ao baleiro, poñendo como punto focal as mans de dedos estendidos que se separan nese instante entre o home e a figura feminina axeonllada —como unha referencia á creación de Miguel Anxo—. A diagonal trázase desde as figuras maduras, elevadas e inalcanzables, e descende ata a figura feminina abandonada. A peza carece de referencia espacial, tan só unha base simple que non interfire na narrativa.

Desde un punto de vista plástico, o grupo transmítenos a sensación de axitación e desasosego dun instante dramático. As tres figuras están inclinadas cara adiante mostrando a inevitable e inminente ruptura. As personaxes de máis idade complétanse con teas retortas que cobren os corpos, dan movemento e acentúan a sensación de marcha. A moza mostra a súa xuventude rotunda cun corpo espido, sen farrapos que cubran a fermosa anatomía; non ten nada que esconder e o seu xesto é o da desesperación. O tratamento da superficie ten unha enorme capacidade expresiva. As vibracións lumínicas marcan unha clara diferenza entre o corpo suave e luminoso da moza, e os corpos e rostros do home e da anciá, de acabado bosquexado, de texturas bastas e rugosas. A luz non é entendida igual que na pintura impresionista, senón que funciona como transmisora da paixón e os dramas humanos.

Función e Significado

Obra biográfica que reflicte a dor pola separación de Rodin. O vínculo persoal influíu na creación artística entre os dous escultores e retroalimentou a obra de ambos. Existen dúas fundicións desta peza, unha no Museo de Orsay e outra no Museo Rodin, realizadas do mesmo xeso.

Achega Artística

A obra consegue expresar, con exquisita beleza e sensibilidade, o desgarro emocional e a dor da perda, unha meditación sobre as relacións humanas.

Legado e Influencia

Artista reivindicada recentemente, destaca pola súa calidade artística, pero a súa traxectoria persoal convértea nun exemplo das dificultades das artistas femininas para alzar a súa voz nunha sociedade pechada e misóxina.

Tarde de Domingo na Illa da Grande Jatte

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Puntillismo

Cronoloxía

Finais do século XIX (1885)

Autor

Georges Seurat

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

Art Institute of Chicago, EUA

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

O tema do cadro representa unha escena cotiá en plena natureza, na illa da Grande Jatte, un parque nas ribeiras do Sena, lugar de encontro para os parisienses nos días de descanso ás aforas de París. É unha obra moi estudada, xa que Seurat pasou de dous a tres anos pintando a obra, realizando numerosos bosquexos e esquemas previos para logo rematar a obra no estudo. Isto diferénciao dos pintores impresionistas que facían os seus cadros en plena natureza para recoller o inmediato da escena.

A nivel compositivo, estamos diante dun cadro moi estruturado, cun claro predominio das liñas verticais (figuras humanas, troncos das árbores) equilibradas polas liñas horizontais e diagonais (sombras). Precisamente, a gran sombra da parte inferior do cadro divide a obra en dous planos claramente diferenciados: un plano en sombra e outro bañado en luz. Dúas figuras verticais conectan esta zona inferior coa zona da follaxe das árbores na zona superior. As figuras, grandes cilindros verticais, son contundentes coma estatuas e dan unha gran sensación de solidez enlazando ambas as zonas.

A nivel plástico, o transcendental nesta obra é que as cores se forman no ollo do espectador. Aplícase a técnica do puntillismo ou do divisionismo na que o pintor o que fai é dispoñer zonas de cores puras, normalmente en forma de puntos ou, en ocasións, con pequenas pinceladas horizontais, sendo o espectador o que, inconscientemente, mestura as cores.

A cor violeta conséguese mesturando puntos moi xuntos de cor azul e vermello. Non hai liñas, pero a sensación das siluetas das figuras conséguese delimitando con contrastes de cor. Incluso o marco forma parte da obra, formándose cunha trama de puntos pintados. Ao mesmo tempo, mantense un gran equilibrio cromático: as cores frías e cálidas trabállanse nun balance perfecto, compensándose as primeiras coas segundas. Dentro das cores destaca o vermello, que está repartido por todo o cadro e que fai que o noso ollo se desprace, creando múltiples percorridos visuais por toda a superficie. Tamén o emprego do amarelo das luces e do violeta das sombras indica o coñecemento da teoría das cores complementarias para darlle maior intensidade á luz.

En canto ás figuras, estas parecen estatuas inmóbiles, non son nada naturais, predominando a súa disposición de perfil ou de fronte, sen ningunha figura en tres cuartos ou en escorzo. Son figuras anónimas e psicoloxicamente illadas, coma se se tratase dun fragmento dun friso clásico ou do antigo Exipto. Están reducidas a corpos sinxelos, xeométricos, monolíticos e inmutables.

Función e Significado

A obra foi presentada en 1886 na última exposición dos impresionistas e causou sensación. Cara a 1880, o Impresionismo provocou unha serie de revisións. A primeira foi o Neoimpresionismo ou Puntillismo, termo creado polo crítico de arte francés Félix Fénéon en 1886.

Achega Artística

Seurat é o creador do puntillismo, a aplicación de puntos de cor pura no lenzo que se deben mesturar na retina do espectador para captar os diferentes matices e tonalidades.

Legado e Influencia

Seurat sentará as bases de correntes posteriores, xa no século XX, como o Fauvismo e o Cubismo.

Natureza Morta con Tarteira (Still Life with Compotier)

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Postimpresionismo

Cronoloxía

Último terzo do século XIX (1879-1882)

Autor

Paul Cézanne

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

Colección de Mr. e Mrs. René Lecomte, París, Francia

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

Cézanne pintou naturezas mortas desde o inicio da súa carreira; este xénero só ocupa un lugar esencial na súa obra na etapa construtiva, á que pertence este óleo sobre lenzo. O bodegón presenta unha mesa cuberta cun mantel branco sobre o que se colocan un froiteiro de porcelana con froita, un vaso de cristal e unhas mazás sobre o mantel. O fondo é unha parede empapelada con flores.

Desde un punto de vista compositivo, Cézanne concentra o seu interese na ordenación dos obxectos no espazo e mostra o bodegón e a vaixela nun primeiro plano, eliminando a sensación de profundidade espacial. Rompe coa tridimensionalidade, aínda que crea sensación de espazo na mesa a través do mantel e do coitelo colocado oblicuamente. Emprega tamén distintos puntos de vista: frontal para o froiteiro e a copa, e desde arriba para as froitas, intentando mostrar nun mesmo plano todos os puntos de vista significativos, como fará posteriormente o Cubismo. Na composición, destacan as formas redondeadas, resaltando os volumes e a estrutura de todos os elementos da escena.

Desde un punto de vista plástico, Cézanne centra o seu interese na forma e representa os obxectos empregando formas xeométricas puras para reforzar as siluetas, contornando cada forma cunha sólida liña negra. Con isto, recupera o debuxo perdido no Impresionismo e convérteo no precedente claro do Cubismo.

• A pincelada que emprega será prismática, construtiva. Pinceladas paralelas, uniformes e inclinadas que dan identidade aos obxectos. A pincelada crea as formas, convertendo a pintura case nunha construción arquitectónica traballada en planos, modelando as figuras e os obxectos.
• A cor crea sensación de volume e suxire luces e sombras. O contraste de cores puras, coma os vermellos, verdes e amarelos empregados nas mazás, crea un gran impacto visual e suxire a incidencia da luz e as sombras dun xeito non convencional. Cézanne constrúe claroscuros mediante a combinación de tons en harmonía cromática, coma no fondo, ou pola oposición dos diferentes tons complementarios, coma na froita. O resultado é unha obra de aspecto escultórico, tanto polo tratamento como pola monumentalidade das formas que emanan unha contundencia e unha dignidade absoluta. Unha mazá de Cézanne non é unha mazá; é, no sentido platónico, a Idea de mazá.

Función e Significado

A obra é un proxecto de investigación, un estudo da estrutura das formas. Nas súas longas sesións de traballo empregou froitas de cera para evitar a degradación do paso do tempo.

Achega Artística

Cézanne é un pintor postimpresionista, termo acuñado por Roger Fry en 1910. Cézanne é o primeiro pintor que busca, conscientemente, investigando co tesón dun científico, unha nova linguaxe plástica a partir da representación dos aspectos estruturais, non cambiantes, da natureza e dos obxectos. Busca crear un clasicismo moderno, a construción da pintura como algo mental.

Legado e Influencia

Cézanne sentará as bases de correntes posteriores, xa no século XX, como o Fauvismo e o Cubismo. Picasso e Matisse admirárano profundamente.

Os Xogadores de Cartas

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Postimpresionismo

Cronoloxía

Último terzo do século XIX (1890-1895)

Autor

Paul Cézanne

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

Museo de Orsay, París, Francia

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

Neste óleo sobre lenzo, Cézanne presenta dous xogadores de cartas enfrontados ante unha mesa cuberta cun tapete vermello e unha botella de viño. Ambos os personaxes levan chapeu. O que fuma pipa pode identificarse cun amigo de Cézanne, Père Alexandre. O tratamento das personaxes é antagónico, focalizando toda a atención nas cartas e na tensión das mans, onde converxen as miradas. O xogador da pipa transmite seguridade, reforzada coas formas cilíndricas (o chapeu e a manga), e o outro xogador está recortado, parece inseguro e en actitude psicolóxica de concentración.

A composición do cadro é lixeiramente asimétrica, porque a botella, que vén marcar o centro, está desprazada cara á esquerda. Sen embargo, a composición é harmoniosa e equilibrada ao manter elementos clásicos como o emprego de verticais nos dous homes, na botella, etc., que se contrapoñen coas horizontais (a barra, a mesa, o tapete, etc.). Ao mesmo tempo, o ambiente tabernario queda reducido á botella, á mesa e á barra do fondo, o que indica que Cézanne renuncia á perspectiva clásica e que fondo e figuras adquiren a mesma relevancia.

Desde un punto de vista plástico, Cézanne destaca pola busca das formas esenciais que o converten no precedente claro do Cubismo. No seu proceso de investigación, centra o seu interese na forma e representa as figuras servíndose dunhas poucas formas xeométricas. Capta a esencia das cousas ao reducilas ao elemental, resaltando a solidez dos brazos, o chapeu...

• Reforza as siluetas contornando determinadas partes cunha sólida liña negra. Con isto, recupera o valor do debuxo perdido no Impresionismo. Polo tanto, máis que centrarse no estudo psicolóxico, interésanlle o volume e trata os corpos coma se fosen esculturas. O resultado final é unha obra estática, escultórica e monumental.
• A pincelada que emprega será prismática. Pinceladas paralelas, uniformes e inclinadas que dan identidade aos obxectos. A pincelada crea as formas, convertendo a pintura case nunha construción arquitectónica traballada en planos, modelando as figuras e os obxectos.
• Predomina unha gama cromática de tons apagados (avermellados, marróns, ocres), aplicados buscando infinidade de tonalidades. Tamén usa contrastes de tons bastante violentos, destacando algunhas manchas vermellas. O contraste cromático é empregado para modelar e conseguir efectos de luz e sombra.

Función e Significado

Cézanne pintou, no seu período final, unha serie dedicada ao tema dos xogadores de cartas, unha actividade de lecer cotiá no pobo do artista, Aix-en-Provence. O enfrontamento entre os dous xogadores simboliza a loita que o artista mantivo co seu pai para que aceptase a súa vocación.

Achega Artística

Cézanne é un pintor postimpresionista, termo acuñado por Roger Fry en 1910. Cézanne é o primeiro pintor que busca, investigando co tesón dun científico, unha nova linguaxe plástica a partir da representación dos aspectos estruturais, non cambiantes, da natureza e dos obxectos. Busca crear un clasicismo moderno, a construción da pintura como algo mental.

Legado e Influencia

Cézanne sentará as bases de correntes posteriores, xa no século XX, como o Fauvismo e o Cubismo. Picasso e Matisse admirárano profundamente.

Noite Estrelada

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Postimpresionismo

Cronoloxía

Último cuarto do século XIX (1889)

Autor

Vincent Van Gogh

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

MoMA, Nova York, EUA

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

Este óleo sobre lenzo é un dos cadros máis famosos de Van Gogh, pintado na súa última etapa artística e que pon de manifesto a influencia que tiña o seu estado de ánimo na súa percepción da realidade. Representa unha paisaxe nocturna, inspirada na vista que tiña desde a súa fiestra no hospital de Saint-Rémy, cun ceo estrelado, unha lúa vibrante, unhas montañas ao fondo, un pequeno pobo coa igrexa e os fermosos cipreses.

A nivel compositivo, a obra divídese en dúas zonas diferenciadas mediante unha liña diagonal. O ceo axitado na parte superior ocupa máis da metade da superficie pictórica. Todo treme: as estrelas e a lúa, tamén Venus, móvense en remuíños simulando ondas do mar, ao mesmo tempo que son intensas luminarias. Na parte inferior, unha tranquila vila, con casas coas luces acesas e presidida pola igrexa, dálle algo de serenidade á escena. Os outeiros de fondo serven de transición entre a vila e o ceo. O par de cipreses é un elemento vertical disposto en primeiro termo, que comunica visualmente ambas as zonas, e ascende, case ata o límite do lenzo, nunha liña vertical coma se fose unha chama. Non esquezamos o significado fúnebre do ciprés na cultura mediterránea, asociado aos cemiterios e á morte.

• Desde un punto de vista plástico, a pincelada é vibrante e empastada, describindo liñas curtas e onduladas. As pinceladas achegan forza ao debuxo ao delimitar os obxectos con grosas liñas escuras, seguindo o método do cloisonnisme inspirado nas vidreiras medievais. Ao mesmo tempo, os grosos contornos acadan un maior efecto volumétrico nos elementos da escena. Pero o máis interesante é que as pinceladas que describen remuíños furibundos e expresivos posúen un valor simbólico e emotivo.
• A cor ten absoluta primacía: azul, amarelo, laranxa, verde. O amarelo e o azul predominan na obra. O azul do ceo ten o contrapunto e contraste dos amarelos das estrelas e a lúa alaranxada, creando un xogo de cores complementarias. A estas tonalidades azuladas engade pequenas pinceladas de verde e vermello, creando un contraste asombroso. Son cores puras, aplicadas en capas planas de cor, abandonando as sombras e o modelado tradicional, creando superficies de clara inspiración oriental tomadas da estampa xaponesa. A cor ten un valor simbólico: o amarelo transmite enerxía e as múltiples variedades de azul reflicten soidade e a melancolía do seu débil estado anímico.

Función e Significado

Esta paisaxe é un cadro emblemático porque a visión angustiada da natureza evoca o seu mundo interior e convértese en premonitoria do seu tráxico final.

Achega Artística

Van Gogh é un pintor postimpresionista, termo acuñado por Roger Fry en 1910. Van Gogh concibiu o cadro como un espazo no que o artista proxecta as súas paixóns e sentimentos. En Van Gogh, a arte-representación convértese en arte-expresión.

Legado e Influencia

É o precursor indubidable dos Fauves e de todas as correntes expresionistas da arte do século XX. Autores como Matisse sentíronse moi influídos polo seu emprego da cor, e os expresionistas como Kirchner, interesáronse na deformación das formas e a expresión dos sentimentos.

A Visión Despois do Sermón

Ficha Técnica

Estilo

Pintura francesa. Postimpresionismo

Cronoloxía

Último terzo do século XIX (1888)

Autor

Paul Gauguin

Técnica

Óleo sobre lenzo

Localización

National Gallery of Scotland, Gran Bretaña

Tratamento Formal, Estilístico e Iconográfico

O óleo sobre lenzo recolle o momento no que un grupo de mulleres bretoas, situadas de costas, en actitude de rezar e tocadas coas cofias típicas, contemplan unha escena bíblica na que Xacob loita cun anxo. Realmente, o que Gauguin representa é a visión que teñen as devotas bretoas tras o sermón dominical. Hai, polo tanto, dous planos: un plano real e un plano simbólico, separados polo tronco dunha maceira. O interesante é que ambos os planos se representan de xeito simultáneo, nun mesmo espazo pictórico. Gauguin quere expresar nesta obra a inxenuidade e a superstición que lles permite a estas mulleres e ao cura visualizar de xeito tan realista a homilía. Esa sinxeleza da devoción popular é algo que Gauguin admira como puro e sen contaminar, xa que rexeita a sociedade moderna do seu tempo.

• Desde un punto de vista compositivo, a maceira divide diagonalmente a obra en dous planos. No primeiro plano, o autor sitúa nunha escala desproporcionada as cofias enormes nun encadre que denota a influencia da fotografía e que inclúe o espectador na visión. A escala vai decrecendo en curva cara ao ángulo superior esquerdo ata chegar á pequena vaca. Nos rostros dalgunhas das mulleres vemos uns traxos bastos e outras aparecen semidesdebuxadas.
• Nun segundo plano desenvólvese a loita entre Xacob e o anxo nunha escala menor e nunha imaxe en aspa, inspirada no gravado xaponés que exercerá un gran peso en Gauguin e en Van Gogh.

• Desde un punto de vista plástico, destaca o tratamento do debuxo. As figuras están delimitadas con grosas liñas escuras, imitando a técnica do cloisonné das vidreiras medievais, co que as figuras perfiladas parecen recortadas sobre o fondo. Isto revela a influencia da obra de Émile Bernard e o distanciamento co Impresionismo.
• As cores seleccionadas son planas e puras, sen mesturar, especialmente vermello, branco, negro e verde. Esta aplicación da cor en base a amplas zonas e a severidade da forma confiren ás siluetas unha forza simbólica e recrean un espazo figurado que xorde da imaxinación. A cor está utilizada de modo subxectivo e non realista, especialmente o vermello, que corresponde ao prado, ten un valor espiritual.

Función e Significado

En principio, a idea de Gauguin era doar o cadro á igrexa de Pont-Aven, en Bretaña, pero foi rexeitado polo párroco.

Achega Artística

Gauguin é un pintor postimpresionista, termo acuñado por Roger Fry en 1910. Inicia a liña do primitivismo na pintura, remontándose ata antes do Renacemento e a arte antiga. Para el, a arte primitiva reflicte a autenticidade, a orixe da vida, o sentido da vida e da morte.

Legado e Influencia

Gauguin será o precursor do Fauvismo por entender a cor de modo subxectivo e non realista. Tamén influirá nos expresionistas, especialmente en Munch. Ao mesmo tempo, máis aló do seu valor etnográfico, Gauguin, antecedendo a Nolde, Matisse, Picasso, Kirchner ou Brancusi, saberá apreciar a liberdade e orixinalidade que a arte primitiva podía achegar ao mundo occidental.