Evolución do Teatro e Narrativa Galega Recente

Teatro Galego: Do Posfranquismo ao Século XXI

O teatro galego desde finais do século XX ata o inicio do século XXI experimentou cambios significativos que reflectiron a transformación social e política na rexión. Tras a morte do ditador Franco, houbo unha reorientación e diversificación na produción literaria e teatral, marcando unha revitalización sen precedentes na historia literaria galega.

A partir de 1978, aconteceron cambios importantes, incluíndo a profesionalización do sector e a súa institucionalización. Tres fases distintas poden ser identificadas no desenvolvemento do teatro galego desde entón:

Fases de Desenvolvemento do Teatro Galego

Fase 1: Profesionalización

Nesta primeira fase, grupos formados en torno ás Mostras de Ribadavia buscaron facer do teatro a súa profesión e sustento. Destaca o éxito da compañía Sarabela Teatro, de Ourense. Ademais, editoras e entidades culturais comezaron a publicar pezas teatrais, e diversas mostras teatrais foron realizadas en varias localidades.

Fase 2: Institucionalización

Na segunda fase, xurdiron novas compañías teatrais profesionais, como Teatro do Atlántico, Matarile Teatro, Teatro do Noroeste e outras. A creación do Centro Dramático Galego (1984) e do Instituto Galego das Artes Escénicas e Musicais (IGAEM, 1989) marcou ese período, xunto coa concesión de varios premios apoiados por institucións públicas.

Fase 3: Expansión e Diversificación

A terceira fase, dos anos 90 ata os días actuais, testemuñou o xurdimento de numerosas novas compañías teatrais profesionais, como Uvegá Teatro, Factoría Teatro, Talía Teatro e outras, que conviven con compañías de teatro alternativo ou experimental e moitas compañías amadoras. A creación da Federación Galega de Teatro Afeccionado (FEGATEGA) en 2001 e o establecemento da Rede Galega de Teatros e Auditorios (1996) contribuíron a unha oferta máis estable e descentralizada. Ademais, a Escola Superior de Arte Dramática foi inaugurada en Vigo no ano lectivo 2005/06, converténdose no primeiro centro oficial para o ensino e aprendizaxe teatral na rexión.

Narrativa Galega no Inicio do Século XXI

A narrativa galega nos primeiros anos do século XXI mostra certas tendencias e fenómenos marcadores que están a definir a escrita na nosa lingua neste período. En primeiro lugar, obsérvase unha certa contracción na dinámica editorial, influenciada por diversos factores, incluíndo a crise económica, o aumento das traducións para galego de narrativa doutras linguas e a decisión das principais editoras do país de apostar por unha política de publicación máis selectiva e restritiva.

Tendencias Temáticas e Xéneros

Consolídanse certas liñas temáticas presentes en etapas anteriores, como a policiaca, humorística, fantástica, de terror e de ciencia ficción. Destaca especialmente o florecemento da narrativa histórica, especialmente en relación coa Guerra Civil, con obras como Home sen nome de Suso de Toro, As rulas de Bakunín de Riveiro Coello e O lapis do carpinteiro de Manuel Rivas.

A Emerxencia da Narrativa de Mulleres

Porén, o aspecto máis interesante do panorama narrativo galego deste período é a aparición da narrativa de mulleres. Esta corrente presenta diversas voces, estilos e temas, pero comparte algúns trazos comúns:

• A preferencia polo protagonismo feminino.
• O cuestionamento dos valores patriarcais.
• A visibilización da sororidade.
• A exploración das relacións entre mulleres.
• A reivindicación de figuras feministas importantes na historia.

A publicación do volume antolóxico Narradoras en 2000 marca un punto de referencia neste proceso, introducindo novas narradoras como Rosa Aneiros, Inma López Silva, Teresa Moure, María Reimóndez e Anxos Sumai, xunto coas pioneiras Xohana Torres, Mª Xosé Queizán, Margarita Ledo e outras.

Continuidade de Autores Consagrados

A pesar disto, autores das promocións anteriores, como Suso de Toro, Manuel Rivas, Antón Riveiro Coello e Agustín Fernández Paz, seguen a publicar obras importantes neste período, contribuíndo á diversidade e riqueza da narrativa galega contemporánea.