Evolución da Música na Antiguidade e Idade Media: Da Grecia Clásica ao Canto Gregoriano

A Civilización Grega e os seus Fundamentos Musicais

A civilización grega, cuxa cultura floreceu a partir do ano 1400 a.C., destacou na arte pola súa incesante procura da beleza ideal. Esta busca materializábase a través do equilibrio, a proporción e a harmonia.

No século V a.C., Atenas erixiuse como o epicentro principal para poetas e músicos. O Ditirambo consolidouse como a súa forma de expresión máis relevante.

Pitágoras é recoñecido como unha figura capital na historia, sendo o Pai da Teoría Musical Grega. Ademais, os gregos foron os pioneiros na invención da notación musical alfabética.

Instrumentos Musicais Gregos

• Percusión: Krotalos, pratos, triángulo, tambor e pandeiro.
• Corda: Lira, cítara e arpa.
• Vento: Aulos, saipinx e siringa.

O Legado do Papa Gregorio I e a Unificación Litúrxica

No período comprendido entre o 540 e o 604 d.C., o Papa Gregorio I desempeñou un papel crucial na unificación das diversas escolas litúrxicas e dos cantos cristiáns. Para lograr este obxectivo, recompilou e organizou as melodías que os cristiáns entoaban dende séculos atrás, coa finalidade de salvagardar a igrexa de calquera tipo de herese.

Estas melodías, tras ser compiladas e organizadas, pronto se converteron na melodía oficial da Igrexa Romana.

Características do Canto Gregoriano

1. Música intrinsecamente ligada a textos relixiosos.
2. A melodía desenvólvese dentro dun ámbito dunha soa oitava.
3. Predominio da música monódica.
4. O latín como lingua vehicular do texto.
5. Interpretación a capella, exclusiva para voces masculinas.

A Figura dos Xograres e Trobadores na Música Profana

Os Xograres: Voz do Pobo Errant

Os xograres eran personaxes itinerantes, auténticos representantes da canción profana popular. Viaxaban de cidade en cidade co único obxectivo de entreter ao público. Pertenecentes á clase baixa, a pesar do seu prestixio social, posuían unha versatilidade notable: dominaban o canto, a interpretación instrumental, a danza e ata as acrobacias.

Os Trobadores: Poetas e Compositores da Nobreza

Os trobadores xurdiron no sur de Francia, e a súa obra centrouse na narración dos feitos das Cruzadas a finais do século XI. Como poetas e compositores, pertencían á nobreza e á burguesía. Cantaban na lingua provenzal, inspirándose nos textos latinos da música relixiosa.

Os seus temas principais abarcaban o amor, a honra, a natureza, a guerra e as serenatas dedicadas a unha dama. Acompañábanse de diversos instrumentos como a viola, a arpa, o laúde e a percusión.

A Evolución da Notación Musical

Os gregos inventaron os neumas, termos que se colocaban sobre o texto para indicar aos cantores as subidas e baixadas do son. No século X, introduciuse unha liña horizontal de cor vermella para delimitar con maior precisión as diferentes alturas sonoras. Posteriormente, engadiuse outra liña de cor amarela.

No século XI, Guido de Arezzo, un monxe benedictino, revolucionou o sistema ao introducir a cuarta liña, coñecida como tetragrama (un conxunto de catro liñas e tres espazos). Para iso, utilizou as primeiras sílabas dos versos do himno a San Xoán Bautista: Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si. Posteriormente, 'Ut' foi substituído por 'Do', e tras a introdución do 'Si', elimináronse as dúas primeiras palabras do derradeiro verso.