Euskara Gramatika eta Literatura Laburpena
Enviado por Chuletator online y clasificado en Otras lenguas extranjeras
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 8,35 KB
Tema 1
Bakuna: 1 hitz; Etorriak: 1 + deklinabidea; Elkartua: 2 hitz elkarrekin.
Hitzak: irakasle, asmaketa, dendaketan, azkartasuna, bihurrikeria.
Hilabeteak:
- Urtarrila
- Otsaila
- Martxoa
- Apirila
- Maiatza
- Ekaina
- Uztaila
- Abuztua
- Iraila
- Urria
- Azaroa
- Abendua
Noiz arte: -ko, -aren, 15a arte; Noiztik: -eko, -aren, 2tik; Noizko: -ko, urtarrilaren 1erako.
Orduak:
- 04:25: Goizeko laurak eta hogeita bost
- 18:15: Arratzaldeko seiak eta laurden
- 08:30: Goizeko zortziak eta erdia
- 12:55: Goizeko ordu bata bost gutxi
Galdegaia:
- Bizikletaz (Zerez)
- Gorde egingo (Zer egingo duzu?)
- Noiz dituzte irudiak?
- (Neuk) Nork ekarriko dit tramitea?
- Kiroldegian Beñat eta Iza ikusi ditut (Nortzuk ikusi dituzu kiroldegian?)
| Axular | Gero | XVII. mendean |
|---|---|---|
| Bernardo Atxaga | Obabakoan | XX. mendean |
| Txomin Agirre | Garoa | XIX. mendean |
| Bernat Etxepare | Linguae Vasconum Primitiae | XVI. mendean |
| Manuel Larramendi | El imposible vencido | XVIII. mendean |
| Txillardegi | Leturiaren egunkari ezkutua | XX. mendean |
Zer dira Lore Jokoak? Noiz sortu ziren?
1853an, lehen euskal literatura-lehiaketa antolatu zen Lapurdin. Lore Jokoak izena hartu zuten, Frantziako Tolosako ohitura zahar bati jarraituz. Urtean behin egiten ziren.
Tema 2
Masailak, ozpina, kea, hondarra. Izen zenbakarriak (konta daitezkeenak): masailak.
Zenbakaitz neurgarriak; Zenbakaitz neurgaitzak.
- Dentistarengana
- Guztietatik
- Gurasoengandik
- Geltokitik
- Fisioterapeutarengan
- Meditara
Ariketa:
- Antzezten dela, margotzen dela, kalitate eta izen handiko artista da.
- Bai hondartzan, bai mendian, eguzkiak gogor jotzen duenez, larruazala...
- Aritz ek sekulako bakailaoa prestatzen du, hala pil-pilean nola bizkaitar erara.
- Izugarri gustatzen zaizkit piperrak, nahiz gorriak, nahiz berdeak izan.
Lexikoa:
- Odola berotu: haserretu
- Nagiak atera: luzatu
- Ziria sartu: txantxetan ibili
- Belarria luzatu: adi egon
- Gorriak ikusi: gaizki pasa
- Burrunba: ziztu
Ortografia:
- XXI: hogeita batgarren mendean
- 5. pisuan
- hogeita hamaikagarren
Tema 3
Sinonimoak eta Antonimoak
- Kementsua = Izukaitza
- Mainatsua = Iaioa
- Hitsa = Goibel
- Berritsu = Hitzontzi
- Urduri = Artega
- Hil / Zendu = Hil
- Burugabe # Zentzudun
- Ausarta / Adoretsu = Ausart
- Bizi # Zendu (Hil)
- Sentikorra / Bihozbera = Sentibera
- Bihotz-gogor # Bihozbera
- Zuhurrago / Zentzudunago = Zentzudunago
- Izukor (Izutu) # Adoretsu (Ausart)
- Artega / Urduri
- Eskuzabal # Zeken
- Sendo # Indarge
- Lotsati # Herabe
- Maitagarri # Gorrotagarri
Izenondoak
Emankorra, Hozbera, Herrikoi, Apurkor, Haragizale, Bihozbera, Lotsakor, Lagunkoi, Lotsabera, Lehiakor, Diruzale, Barazkizale, Eraginkor.
| Aditza | Aditzondoa | Partizipioa | Aditz-izena |
|---|---|---|---|
| hutsu zabaldu | huts zabaldu | hutsik zabaldu | huste zabaltze |
| oheratu | ohera | oheratu | oheratzea |
| zipriztindu | zipriztin | zipriztindu | zipriztintzea |
| zorabiatu | zorabia | zorabiatu | zorabiatzea |
| liluratu | lilura | liluratu | liluratzea |
| menderatu | mendera | menderatu | menderatzea |
Erantzun galderari:
- Izurdeak ikusteko ekarri ditut prismatikoak (Zertarako?)
- Besoak altxatzen ditudanean ditut min (Noiz?)
- Globoan hegaldia egiteak egingo lizuke ilusioa (Zerk?)
- Geldirik egoteko agindu dit ertzainak (Zer?)
- Txartelik gabe bidaiatzeagatik dut isuna trenean (Zergatik?)
| Autorea | Obra | Mendea | Gaia edo Informazioa |
|---|---|---|---|
| Esteban Garibai | Refranes y sentencias | XVI (1596) | Euskal atsotitzen lehen bilduma argitaratua da. 1596an atera zen. |
| Bernat Etxepare | Linguae Vasconum Primitiae | 1545 | XV. mendean jaio zen Nafarroa Behereko Garazin. Euskaraz inprimatuko lehen liburua izan zen. |
| Pedro Agerre Axular | Gero | XVII (1643) | Euskal idazleek idatzitako lan nagusia da, bai euskal literatura osoko maisulan handienetarikoa. |
| Joan Perez Lazarraga | Eskuizkribua | XVI (1548-1605) | Artzain-eleberri batek eta zenbait olerkik osatzen dute dokumentua. |
| Joanes Leizarraga | Jesus Krist Gure Jaunaren Testamentu Berria | XVI | Euskara prosan erabili zuen aurreneko idazlea izan zen, eta eredurik gabe egin behar izan zuen lana. |
Zertan datza XV-XVI mendetako eta XVII. mendeko erromantzeen arteko ezberdintasuna?
Europako mugimendu kulturala XV-XVI. mendeetan, gertakari eta aldaketa garrantzitsuek markatutakoa, eta literaturan, gramatikan eta erretorikan, arkitekturan, pinturan... Hemen pertsonaien sentimenduak ere tartekatzen dira, entzuleak hunkitzeko asmoz. Kontakizun asmatuak edo benetako gertakarietan oinarritutako asmakizunak dira. Borrokak zein istorio ilunak.
Tema 4
- Adore: animatu
- Alfertu: alfer bihurtu
- Erdibana: erdibitu
- Txartu: txarrera egin
Ortografia:
Arrakasta, ostatu, lehoi, saihets, lehiakide, ilehori, hirurehun, hozkailu, habia.
Tema 5
- Trakeski: trakets
- Lagunkiro: lagunki
- Ozenki: ozen
- Hobeto: hobe
- Zakarki: zakar
- Eztiki: astiro
- Harrotu: harro
- Argiro
- Maltzurki
- Lasaiki
- Ondo
- Apalki
- Txioka, zukarka
- Oihuka: oihukatuz
- Ardi larru: ardi-larru
Antonimoak:
- Poliki = Astiro, Bizkor
- Gaizki = Ongi
- Zakarki (Groseramente) = Leunki
- Trakeski (Torpemente) = Trebeki
Hots: zarata, soinu; Hotz; Hatz; Hats: arnasa; Aipatu; Aipu.
TZ, TX, TS:
Itsaso, esker, iritzi, esperimentu, hesi, etzanda, iluntasunari, iluntasunean, arratsaldean, gertatukoaz, pentsatzean, hasi, atsekabea, sentitzen, zama, astuna, bihotzean, ahaztezina, zitzaidan, eszena, tristea, txistu, hotsa, entzun, zenuenean, eskua, kristala, hotzaren, zure, xukatu, ezinik.
| Autorea | Lana | Gaia |
|---|---|---|
| Agustin Kardaberaz | Euskeraren berri onak (1761) | Erlijiorako hizkuntza aproposa dela aldarrikatu nahi du. |
| Etxeberri Sarakoa | Lau-urduri gomendiozko karta (1718) | Euskara Lapurdiko eskoletan irakats zezaten eskatu zuen. |
| Manuel Larramendi | El imposible vencido (1729) | Euskara ezjakinen hizkuntza zela esaten zutenei erantzuna. |
| Frantzisko Xabier Maria Munibe, Idiakezkoa Kondea | El borracho burlado (1764) | Opereta estiloko lana. |
| Pedro Ignazio Barrutia | Acto para la Nochebuena (XVIII. mendea) | Arrasateko gorabeherak nahasten ditu beste zerbaitekin. |
| Manuel Larramendi | Diccionario trilingue del castellano, bascuence y latín (1745) | Euskarari gaurkotasuna eman nahi zion. |
Euskalerriaren Adiskideen Elkartea Manuel Ignacio Altunak, Karlos III.aren aginduz, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeetan artea, zientzia eta arte ederrak sustatzeko sortutako erakundea izan zen.
Tema 6
Jakintsua, ezkondu, haurtzaro, dastatu, uztartu, atzeman.