Euskal Industrializazioa: Burdinaren Aroa eta Garapena

Euskal Industrializazioaren Ezaugarri Orokorrak

Euskal ekonomiak garapen prozesu bizia izan zuen.

Industrializazioaren Arrazoi Nagusiak

• Teknika kapitalistetan ohitutako burgesia merkataria eta enpresaria.
• Burdingintza tradizionalean, ontzigintzan eta itsas nabigazioan trebatutako eskulana.
• Kokapen estrategikoa: Atlantiko aldean, Europa eta penintsularen arteko igarobidean.
• Esportaziorako merkataritza azkarra garatuta zegoen.
• Burdin meatzak ugariak ziren, esportaziora zuzenduak.
• Geroko garapenak beharko zuen kapitala metatu ahal izan zen horri esker.

Lehen Urratsak: Karlistaldiak eta Industrializazioa

Bizkaian

• Lehen siderurgiak.
• Meatzeen ustiakuntzaren bizkortzea.
• Untziolen garapena.
• Banco de Bilbaoren sorrera.
• Lehen trenbidea.

Gipuzkoan

• Paperolak eta ehungintza.

Burdinaren Merkataritza eta Bere Eragina

Meatzaritza

• Bessemer bihurgailua Europan: Fosforo gabeko burdin mearen beharra areagotu zen.
• Haitz zabaleko meategiak: Prezio merkeagoa eta eskulan errazagoa eskaintzen zuten.
• Garraio arazorik ez: Itsasadarraren hurbileko kokapena funtsezkoa zen.
• Etekin handi eta azkarrek Euskal Herriko eta atzerriko kapitalistak euskal meategietan inbertsioak egitera bultzatu zituzten.
• 1860an mea konpainiak sortu ziren.

Untzigintza

• Mearen esportazioak merkataritza-untzigintza bultzatu zuen.
• Adibidez, Euskalduna untziolak 1900ean Espainiako produkzioaren %53a hartzen zuen.
• Mea Ingalaterrara esportatzen zen, eta itzulerako bidaian ikatza ekartzen zen handik, Bilboko siderurgiaren erregai beharrak hornitzeko.
• Itsas enpresa eta meatzeen esplotazioen jabeak kapitalistak ziren.

Bizkaiko Industria Siderurgikoa

Bilboko itsasadarrean bildu ziren siderurgia sendoaren garapenerako oinarriak:

• Meak
• Kapitalak
• Belgikatik eta Ingalaterratik ekarritako teknologia
• Merkatuak (penintsula)

Enpresa nagusiak:

• La Vizcaya (1882)
• Altos Hornos de Bilbao (1882)

Industria mota honek bultzatuta, industria berriak sortu ziren, besteak beste:

• Ontzigintza
• Transformazioa
• Metalgintza
• Elektrika

Industria Gipuzkoan: Aniztasuna eta Hedapena

Kapitala

Kapitalen jatorria desberdina zen:

• Kanpokoa (bizkaitarra batez ere)
• Gipuzkoarra (bertako merkatariak)

Kokapena

Industria Gipuzkoako herrialdeetan zehar zabaldu zen, Bizkaian ia dena Bilbo aldean bilduta zegoen bitartean.

• 1915ean, Gipuzkoako 90 herritik 35ek industria zuten.
• Nolabaiteko kontzentrazioa nabaritzen zen Deba eta Oria bailaretan, Azkoitian, Beasainen eta Donostian.

Tipologia

Mota askotako industriak ezarri ziren Gipuzkoan (Bizkaian ia dena burdingintza zen bitartean):

• Papera
• Armagintza
• Siderurgia
• Ehungintza

Papergintza

• 1842tik aurrera garatu zen eta Espainiako merkatuko lehen hornitzaile izan zen Gipuzkoa.

Ehungintza

Espezializazioa:

• Azkoitian: espartinak
• Tolosan: txapelak

Siderometalurgia

• Armen fabrikazioa: Elgoibarren, Eibarren.