Euskal Herriko Paisai Geografikoak eta Arroka Motak

Arroka Mota Nagusiak

Silizeoa

Era primarioko arrokek osatzen dute.

• Kokapena: Penintsularen Mendebaldean, Kantauriar mendikatearen mendebaldean, Erdialdeko Sistema, Toledoko mendiak eta Sierra Morena.
• Material nagusiak: Granitoa eta arbela.
• Erliebe-formak: Granitikoa, higatzen da diaklasen bidez.

Kareharria

Era sekundarioko arrokak.

• Kokapena: Pirinioak, Euskal mendiak, Kantauriar mendikatearen ekialdea, Iberiar sistema, Kataluniako kostaldeko mendilerroa, Betiko mendikateak.
• Material nagusia: Kareharriak, marga.
• Erliebe forma: Ur gaziarekin higatzen da.

Buztina

Era Tertziarioko arrokak.

• Kokapena: Guadalquivir eta Ebroko sakonuneak, iparraldeko goi lautadan, Kataluniako kostaldeko mendilerroa.
• Material nagusia: Buztina.
• Erliebe-formak: Karkabak eta badlands. Karkabak sortzen dira landaredia ia ez eta urarekin higatzen direnean.

Paisai Geografikoak

Paisai Ozeanikoa

• Eremua: Penintsulako iparraldea: Kantauri itsasoko ertza eta Galizia.
• Erliebea: Malkartsua: mendiak eta maldak; lautada gutxi.
• Klima: Ozeanikoa.
• Prezipitazioak: Ugariak eta erregularrak (800mm gora). Tenperatura-bitarte txikia kostaldean, itsasoaren eraginez.
• Urak: Ibai isurialde atlantikoak. Laburrak, itsasotik gertu sortu (emari irregularrak).
• Landaredia: Baso hostoerorkorra: pagadi, haritza. Sastrakadia: otzara, itsasa. Belardi ugari.
• Lurzorua:
  • Silizeoan: Lur arre hezea (emankorra), Ranker (ez emankorra).
  • Kareharrian: Kareharrizko lur arrea (emankorra), Terra fusca (erdi emankorra).

Paisai Mediterraneoa

• Eremua: Penintsula, Balearrak, Ceuta eta Melilla. Kantauri mendikatea eta Galizia kenduta.
• Erliebea: Penintsula: lautadak. Balearrak: sakonune eta mendilerro baxuak. Ceuta: malkar eta muinoak. Melilla: goi-lautada eta muinoak.
• Klima: Mediterraneoa.
  • Prezipitazioak: Urriak edo tartekoak (800mm behera). Udazkenean mediterraneoko kostaldean, bortitzak.
  • Tenperatura: Bitarte moderatua kostaldean, penintsularen barnealdean handia.
• Urak:
  • Isurialde atlantikoko ibaiak: Andaluzia arro txikietakoa ez, besteak luzeak, emaritsuak eta irregularrak.
  • Isurialde mediterraneoko ibaiak: Ebro izan ezik, laburrak, emari gutxi, irregularrak.
  • Balearrak, Ceuta eta Melilla: Errekak eta akuiferoak.
• Landaredia:
  • Baso hostoiraunkorra: Artea, artelatz.
  • Makia: Sastraka garai, txilardi.
  • Garriga: Sastraka baxu eta ez trinkoa.
  • Estepa: Belar eta zuhaixka arantzatsu baxu, etenak.
• Lurzorua:
  • Silizeoan: Hegoaldeko lur arre (gutxi emankorra).
  • Kareharrian: Lur gorriak (oso emankorrak), terra rosa.
  • Buztintsuan: Vertisolak (lur beltza) oso emankorrak.
  • Estepa kliman: Lur gris subdesertikoa, humus gutxi, ez oso emankorra.

Paisai Mendikoa

• Eremua: 1000m gora.
• Erliebea: Malda handiak.
• Klima: Mendiko klima.
• Prezipitazioak: Oso ugariak: urtean 1000mm gora.
• Tenperatura: 10ºC bera, udak freskoak eta neguak hotzak, elur asko. Anplitude termikoa: txikia, moderatua.
• Urak: Elurraren eraginpeko mendiko ibaiak. Emari handiena (udaberrian) eta txikiena (neguan).
  • Goi mendietan: Elur erregimena; emari handiena, udaberriaren amaieran.
  • Tarteko mendietan: Erregimen niboplubiala, maximo sekundarioa udazkenean.
• Landaredia: Estaitetan mailakatua.
  • Pirinioak: Artea, haritza, pagoa.
  • Mendi atlantikoak: Hostoiraunkorrak (artea, artelatz), hostoerorkorrak (haritza, pinudi, sastrakadiak).
• Lurzorua: Gutxi garatuak, maldek higadura handia. Basogintzarako egokia.
  • Silizeoan: Ranker motako lurra eta hegoaldeko lur arrea.
  • Kareharrian: Rendzinak eta kareharrizko lur arrea.