Euskal Herriko Industria eta Langile Mugimendua XIX. mende amaieran eta XX. mende hasieran

Tema 5

-Berrezarkuntzan hazten da eta 2 industria mota nagusi zeuden: Burdin meatzaritza eta siderurgia

-Immigrazio handia 

-Gizarte klaseak

-Merkataritza EB eta EH, eta lehen kapitalak

-1898 inbertsio handia Espainia koloniak galdu zutelako

-Lehen mundu gerran dirutsa

-Siderurgia garrantzitsuena baina oztopoak; erregai falta, atzerapen teknikoa. Altos hornos 1902 garrantzitsuena

-Garraioa asko garatu (trenbidea)

-Lan eta bizi baldintza gogorrak meatzaritzan, bi mota langile:
Sasoiko, urte osokoak

-Kantinetan erostea derrigortuta

-PSOE Pablo iglesias 1879 eta 1888 UGT sinidikatua, PCE Dolores Ibarruri, EAJ PNV Sabino ARana 1895 eta 1911 ELA euskal sindikatua

Tema 6

-
Langile mugimendua industrializazioarenn ondorio bat da

-Kantinak...

-Facu Perezagua 1886 Bilbolko elkarte sozialista

-Orconera enpresa kanporatu langile, greba orokorra...

-1910 greba orokorra perezagua leporatu...Indalecio Prieto

-Politika sartu Indalecio gorteetan sartzeko eta legeak bozkatzeko.

-1923 diktadura primo, debekatu; PCE, CNV, PNV

-Euskal nazionalismoa asko bultzatu

-Foruako berreskuratu nahi

-Sabino Arana Euskal nazionalismoa sortu, immigrazioa, sozialismoa ekiditeko

-Sabino bere ideologia aurkeztu 1893: foruak berrezarri, independentzia, Arraza garbia... Geroago moderatu eta ostea etapa espainolista 1902-1903

-1894 Ikurriña eta batzokia sortu

-Bi korronte: independenntista, zabala eta arana anaiak eta Autonomista, Ramon de la Sota

-1903 Sabino hil

-1916 CNV sortu baina legez kapo gelditu diktaduraregatik

-1930 EAJ era CNV elkartu ziren EAJ izenarekin

1. TESTUAREN KOKAPENA

-Dokumentua Lehen mailako iturria da.

-Clara Campoamorrek, Alderdi Erradikaleko diputatuak, 1931ko irailean Gorteetan emandako hitzaldi baten pasartea da

-Informazio testu bat da

-Testu politiko bat da, eskubide politiko bati egiten dio erreferentzia.

-Testu publikoa da, jende guztientzat idatzita, baina batez ere gizonezko diputaduentzat.

2. TESTUAREN AZTERKETA

Dokumentuaren ideia nagusia emakumeen botu eskubidea aldarrikatzea da. Campoamorrek goretsi egiten du Errepublika sortu berriak emakumearen defentsaren alde hasteko bidea. Azpimarratzen da berebai neurri hori zeinen aurrerakoia den. Campoamor oso harro sentitu zen herrialdeak emakumearen askepenaren alde egindeko denagatik.

3. TESTUINGURUA

Bigarren ErrepubliKako aplikatutako neurri erreformista garrantzitsuenetako batzuk emakumeei buruzkoak izan ziren. Diputatu gisa hautatuak izateko eskubidea Hiru emakume hautatu zuten Gorteetarako: Clara Campoamor, Margarita Nelken, Victoria Kent

boto eskubidea 1931ko Konstitusioan aitortua, eta dibortzio-legea (1932).

Campoamorrek erresistentzia gogorra aurkitu zuen, neurria onartzeko, batez ere, erdi ezkerrekoaz, ezkerreko errepuldikano eta errepublikano katalanak Azkenean, hauteskundeetan, emakumearen botoaren aldeko alderdiek irabazi zuten.

4. TESTUAREN GARRATZIA Clara Campoamorren hitzaldia "zaherra" dirudi gaur egun, baina garai haietan modernotasun Zeinu bat da. Neurri horien alde egin zuen defentsa-lanari esker, emakumea politikeren agertokian jarri zuen, gizoneren maila bereen.

1. TESTUADEN KOKAPENA

-Dokumentua lehen maulako ituria de

-Euskadiko Autonomia Estatuaren bilduma bat de

-Testu juridikoa da, Gorteek idatzitako lege bat 

-Testu politikoa da, Euskadiko gobernu autonomoari erreferentzia egiten diona 

-Testu publikoa, jende guztientzat idatzita, eta Ofiziala, horregaitik argitaratu zen " Gaceta de Madrid aldizkarian eta Euskadiko Agintaritzaren Egunerokoa.

2. TESTUAREN AZTERKETA

Aztergai testuan esaten du Estatuak zer antolamendu politiko ezartzen duen Euskadiko autonomiarako, eskualde autonomo bat, Araba, Bizkaia eta Guipuzkoako probintziek osatuta. Bigarren mailako idelek xehetasunez azaltzen dituzte gobernuaren eskumenak eta antolamenduak esaten du euskara ofiziala izango dela lurralde osoan eta gobernuak bere gain hartutako hartuko dituela poliziaren egitekoak

3. TESTUINGURUA

Euskadirako autonomia - estatutu bat egiteko ideia Errepublikaren hasieran sortu zen, baina 5 urte izan ziren onartua izateko, eta onartu zenean 1936ko urriaren 1 an, Gerra Zibila hasita zegoen. Dena den, gerra hasi zenean, Largo Caballerok EAJrekin hitzartu zuen nazionalistek bere gubernuan parte hartuko zutela eta trukean Estatutua onartuko zutela. Urriaren 7an, Jose Antonio Agirre lehendakari hautatu zuten.

4. TESTUAREN GARRANTZIA

Euskadiko Estatutua izan zen, kataluniarekin batera Gorte errepublikanoeten onartutako bakarra. Foruarekin lotuta zegoen.