Euskal Herriko Autonomia Estatutua (1936-10-04)

EUSKAL HERRIA II.ERREPUBLIKA GARAIAN: AUTONOMIA PROZESUA

AURREKARIAK

• 1876ko foru aboluzioa

  • etengabe aldarrikatu autogobernua

  • Europan nazionalismoak gorantz

• Primo de Riveraren garaian atzerakada

• 1930ean Donostiako itunetik at→ ituneko partaideak antiklerikalak

• Euskal nazionalismoa bitan zatitu→EAJ-ko aurrerakoienek→EAE/ANV sortu (ezkertiarra)

• 1931ko apirilak 14ean Eibarren II.Errepublika aldarrikatu

• E.H. Indar politikoak

  • Nazionalistak→EAJ→ bizkaia eta gipuzkoan burgesak eta nekazariak

    • gizartean hedatu: batzokiak, sindikatuak (ELA)...

    • aberri eguna

  • Karlistak→comunion tradicionalista

    • Nafarroa eta Araba hegoaldean

    • Nekazariak

  • Sozialistak/ezkerra→ PSOE/UGT-CNT-PCE

    • hiriburutan, industrialdean eta nafarroako erriberan

LEHEN EKIMENA

• Lizarrako estatutua (1931)

  • Eusko ikaskuntzak idatzia→Lizarran bildutako udalen batzarrak onartua

  • EAJ eta comunion tradicionalista koalizioak 1931ko hauteskundetako programa

  • ezaugarriak→nazionalista, eskuindarra eta konfesionala

  • foruetan oinarrituta→Euskal Estatutua

  • etorkinen eskubideak mugatu

    • 10 urteko residentzia behar zuten botatzeko

    • 100.000 bozkatu gabe geratu

  • diputazioak indartu→ euskal aginte zentral ahula

  • hauteskunde molde tradizionala

  • Vatikanoarekin konkordatua sinatzeko ahala

  • etorkizunik ez→ antikonstituzionala

• Batzorde Gestoreen estatutua (1933)

  • batzorde gestoreek (diputazioek) prestatu

  • 1931ko konstituzioan oinarrituta

  • aurreproiektua udalen batzarrak onartu (Iruñan)

  • Nafarroako udalek ezezkoa→ Karlisten eragina

  • Gasteizen proiektua onartu abuztuan

    • Araban abstentzio handia→ Espainiak aitzakitzat hartu ez onartzeko

  • ezaugarriak

    • Euskal Herria: gipuzkoa, araba eta bizkaia

    • lurralde autonomoa

    • boterea zentralizatua→diputazioei boterea

    • parlamentuan→diputatuak %50 eta beste %50a autonomia osoko barruti bidez aukeratzen zen.