Europako Batasuna eta Iberiar Penintsulako Erliebeak

Europar Batasuna (EB): Definizioa eta Eboluzioa

EB estatuz gaindiko erakundea da, eta Europako estatu subirano eta independenteak parte hartzen dute (6 izatetik 27ra). Estatu horiek beren subiranotasunaren atal bat EBko erakundeetan eskuordetzen dute, guztien intereserako erabakiak modu demokratikoan hartzeko. Lurralde integrazioaren eta zabalkuntzaren prozesu luzearen emaitza da; lankidetza ekonomikorako proiektu bat izatetik, integrazio politiko, sozial eta kultural gero eta handiagoa lortu da, eratze-itunak behin eta berriro aldatuz.

EBko Erakunde Nagusiak

• Europako Parlamentua
• EBko Kontseilua
• Europako Batzordea
• EBko Justizia Auzitegia
• Europako Kontuen Auzitegia
• Europako Banku Zentrala

EBko Sinboloak

• Bandera: Urdina, 12 izar horiekin (1986an 12 herrialde zirelako soilik).
• Leloa: United in Diversity (EBk tolerantzia eta elkartasuna sustatu nahi ditu).
• Europaren Eguna: Maiatzaren 9a (Schuman Adierazpen historikoa ospatzen da, Europako bakeaz eta batasunaz hausnartzeko eguna).
• Euroa (€): Moneta komuna.
• EBko ereserkia: Alaitasunaren Ereserkia (Friedrich Schillerren "Oda a la Alegría" poemaren egokitzapena).

Iberiar Penintsulako Erliebe Geologikoak

Erliebe Silizeoak: Jatorria eta Ezaugarriak

Era Arkaikoan eta Primarioan sortuak dira. Penintsularen mendebaldean aurkitzen dira, baina baita ere: Pirinioen ardatzean, Kataluniako kostaldeko mendikatearen zati batzuetan, Iberiar Sisteman eta Mendikate Penibetikoetan.

• Arroka mota nagusia: Granitoa (kristalinoa eta zurruna).
• Sortzen duen eremua: "Erliebe granitikoa" deritzo eta bi multzotan banatu daiteke:
  • Goi-mendiko eremuak: Zorrotzak, malkartsuak, horzdunak eta arroka-pilaketak.
  • Eremu baxuagoak: Domoak, Torrak, harri-zaldunak, berrokalak eta bola-kaosa sortzen ditu.

Erliebe Buztintsuak: Jatorria eta Formak

Era Tertziarioko eta Kuaternarioko arroka sedimentuek osatzen dituzte: buztintsuak. Hauek urarekin erraz higitzen direnez, ezohiko formak hartzen dituzte. Nagusiki bi forma dira:

• Lautada uhinduak: Ibaiek sortutako higadurak lautada bati uhin itxura ematen diotenean.
• Karkabak: Eremu lehorrak, oro har, uraren higaduragatik oso kaltetuak izaten direnak.

Konkretuki, ibai handiek osatzen dituzten sakonuneetan aurkitzen dira (Ebro ibaiaren sakonunean, Guadalquivirko sakonunean...).

Erliebe Karstikoak: Jatorria eta Formak

Tertziarioan tolestutako Era Sekundarioko arrokaz osatuta daude. Pirinioaurrean, Euskal Mendietan, Kantauriar Mendikatearen ekialdean, Iberiar Sisteman, Kataluniako Kostaldean eta Mendikate Subbetikoetan kokatzen dira.

• Arroka nagusia: Kareharria (pitzadurak eragindako arrokak).
• Osatzen dituen erliebeak: Lapiazak, arroilak, poljeak, dolinak, haitzuloak edo leizeak.