Estatu zentralizatua

Geografiako azterlanek printzipio eso arau hauei jarraitzen die:

-Kokapena: leku bat zehastasunez kokatzea, espazio alderdiak erabiliz, hala nola,altitudea latitudea eta mugak.

-Kausalitatea: gertaera grafiko jakin bat zergaitik gertatzen den (arrazoiak) eta zer ondorio izango dituen azaltzea.

-Harremana edo lotura: fenomenoak ez dira bakarrik gertatzen; beste batzuekin lotura eta elkarreragina dute.Printzipio horren bidez aztertzen da zer elkareragina dagoen fenomeno fisiko, biologiko eta sazialen artean.

Geografiaren lan-tresnak dira: mapak eta grafikoak, airetiko eta satelite bidezko irudiak eta estatistikak.

LEKU BAT MAPAN AURKITZEA

Meridianoen eta paraleloen sare grafikoaren bidez, lurrazaleko edozein puntu aukitu dezakegu, puntu horren longitudeaeta latitudea batuz.

-Latitudea: 0 paralelotik -hots ekuatoretik- edozein puntura dagoen angeluar distantzia da; horregatik X, X eta X ematen dira neurriak. Edozeinpuntu horizegun non dagoen iparraldeko latitudean dagoela edo hego latitudean dagoela esaten dugu. (sistema sexsagesimala)

-Longitudea: 0 meridianotik -hots Greenwich meridianotik- edozein puntura dagoen angeluardistantzia da; edozein puntu hori zegun non dagoen mendebaldeko longitudean dagoela edo ekialdeko longitudean dagoela esaten dugu. ( sistema sexsagesimala)

MUNDUAREN ANTOLAMENDU POLITIKOA

1. Gaur egungo estatuak:
lurralde bat gobernatzen duen batasun politiko eta administratibo gorena da estatua.

Herrital multzo batek eta lurralde batek osatzen dute estatua. Herritarrek lege multzo bat bete behar dituzte.
Herrialde demokratikoetan, konstituzioa da arau nagusia. 

Estatuek hainbat erakunde sortzen dituzte: polizia, ordena publikoa mantentzeko;armada, kanpo erasoen aurka babesteko;diplomazialariak, beste estatuekiko harremanez arduratzeko, eta funtzionarioak, politikak betetzeko.

Estatuek hainbat ikur dituzte identifikatzeko: ereserki bat, bandera bat, eta, askotan, moneta bat.

ESTATUAREN EGINKIZUNAK

-Nazioarteko harremanak ezartzen ditu, Zegurtasun nazionala bermatzen du, Oinarrizko zerbitzuak ematen dizkie.

ONGIZATE-ESTATUA: lehenengo denboretan, ordenari eustea, lurraldea babestea eta nazioarteko harremanak ezartzea ziren estatuaren helburuak. Gaur egun, kontsideratzen dugu ekonomiaren bilakaeran esku hartu behar duela estatuak eta biztanleei oinarrizko zerbitzuak eman behar dizkiela.

Zergen diruarekin hau egiten dute:

- Herritarren esku jartzen dituzte zerbitzu publiko batzuk: hezkuntza eta osasuna. -
Diru-laguntzak ematen dituzte, biztanleen premiei erantzuteko. -Pentsio-sistema bat ematen diete erretiratuei eta lan egin izan ezin dutenei. Bakarrik herrialde garatuetan dago. Beste estatu batzuek ez dizkiete zerbitzu oinarrizkoenak ere ematen biztenle gehienei; izan ere, ez dute nahikoabaliabide, zerbitzu horien gastuak ordaintzeko.

2. ESTATUAK, ANTOLAMENDU POLITIKOAREN ARABERA

Botere banaketa dago: -
Parlamentuak botere legegilea du: gobernua kontrolatzen du. -
Gobernuak botere betearazlea du: legeak ezartzen ditu eta herrialdea administratzen du. -
Epaileek botere judiziala dute:gendeak legeak bete ditzaten arduratzen dira.

Herritarrek gobernuan parte hartzen dute, hauteskundeetan aukeratzen dituzte ordezkariak, sufragioaren edo bottoaren bidez.

DIKTADURA: pertsona edo talde bakar batek ditu estatuaren botere guztiak. Herritar gehienekez dute gobernuan parte hartzen pertsona horiek bortizki bereganatzen dutelako boterea, estatu-koipe bat emanez edo iraultza bat eginez.

MONARKIA ETA ERREPUBLIKA: Estatu burutzat errege bat duten monarkiak dira. Erregeak jaiotza-eskubidez eskuratzen du bere kargua. Estatu burutzat presidente bat duten estatuek errepublikak dira.

ESTATUAK ERLIJIOAREN ARABERA: -
Estatu laikoetan, herritarrek nahi duten erlijio izan dezakete.(Espainia) -
Estatu konfesionaletan, badago erlijio ofizial bat baina, zilegi da beste erlijiobatzuk praktikatzea. (Dinamarka) -
Estatu teokratikoek badute erlijioofizial bat, erlijio-liburuakdira legea.

3. ESTATUAK, LURRALDE ANTOLAMENDUEN ARABERA: Estatuak lurralde-unitate yxikiagoetan antolatzen dira, lurraldea hobeto administratzeko.(autonomia-erkidegoak) Bi gobernu-
erakunde daude: -Estatuko erakundeek estatuaren lurraldeosoari eragiten dioten erabakiak hartzen dituzte.8parlamentu nazionala, herrialdeko gobernua eta auzitegi gorenak)

-Eskualdeko eta tokiko erakundeek beren lurralde-eremuari egiten dioten erabakiak soilikhartzen dituzte.

4.ESTATUEN HARTEKO LANKIDETZA: NAZIOARTEKO HARREMANAK ARAUTZEA: estatuek harremanak ezartzen dituzte normalean baketzuak.

-Harreman diplomatikoak zartzen dituzte beste herrialde batzuein. -
Ekonomia-trukeak izaen dituzte, behar dituzten salgaiak eta zerbitzuakedukitzeko eta soberan dutenak saltzeko. -
Biztanleak estatu batetik beste batera joaten dira lanagatik, ikasketengatik, turismoagatik... 

-Kultura-harremanak ezartzen dituzte; hala nola, unibertsitateen eta ikerketaguneen arteko harremanak.

Harremanak errazteko, akordioak hitzarmenak eta itunak izenpetzek dituzteestatuek. Estatu guztiekbete beharko arau batzuk daude:

Nazioarteko zuzenbidea

NBE:

Nazio Batuen Erakundea (NBE)

1945ean sortu zen. Bigarren Mundu Guerraren ostean, estatuak konturatu ziren beharrezkoa zela gatazkak era baketsuankonponduko zituen erakunde bat sortzea. Gaur egun, 193 herrialde dira NBEko kideak. 3 helburu nagusi: -Giza eskubideak babestea. NBEko kide guztiek errespetatu behar dituzte dokumentu horietan jasotzen diren eskubideak (Giza Eskubideen Aldarrikapena,...) -
Bakeari eustea.
Gatazka batean sartuta dauden herrialdeek ezinbestean bete beharrezko ebazpenak ematen ditu NBEk, Nazio Batuen Erakundeak orobat gomendioak ematen dituzte bake-
Misioak gatazkan dauden herialdeetan. -

Nazioarteko lankidetza sustatzea

Nazio Batuen organismoo espezializatuen gomendioak ematen dituzte gai jakin batzuei buruz.

Gainera, NBEk programa espezifiko batzuk garatzen ditu, hala nola, Nazio Batuen Gorapen Programa (NBGP) eta Nazio Batuen Haurren Laguntzarako Funtsa(UNICEF)   NBEko 5 estatuen dute betoa:
Estatu Batuek, Errusiak, Txinak, Erresuma Batuek eta Frantziak.

5. ESTATUEN ARTEKO GATAZKAK : NAZIOARTEKO KOMUNITATEAREN ESKU-HARTZEA: Nazioarteko estatuen arteko gatazka larri batean esku hartzen duenean, NBEk esku hartze hori zaintzen du. Nazio Batuek kasu hauetan soilik baimentzen dute indarra erabiltzea: -eraso bati aurre egtitea bidezkoa denean. -inperio kolonial baten mende dauden herrialdei independizatzen laguntzeko.  NBEk kideak behartuta daude haien arteko tirabirak era baketsuak konpontzera eta beren indar armatuakNBKEaren Segurtasun Kontzeiluaren esku jartzera, bakea jausi den bakea berriro ezartzeko.   Gatazka bat ezin bada era baketsuan konpondu eta implikatutako herrien bizitza eta askatasuna arriskuan badaude, esku hartzen eskubide delako aplika dezake NBEk.
Esku hartzeko eskubideak hau esan nahi du:
Estatu baten indarrez eta estatu horren baimenik gabe sartzea,biztanleria zibila behin eta berriz eta bereizkuntzarik gabe pairatzen ari den indarkerien aurka babesteko eta biztanleria zibilak bizi duen larrialdi-egoeran laguntza nagusia.   
Kasko Urdinak deritze NBEren Bake
Indarrei, uniformea koloreagatik, eta NBEko herrialdeen armadetako militarrek osatzen dituzte Gatazka-eremuetan bakearieusteak da, hain zuzen ere, Bake Indarren eginkizun nagusia.

8. ESPAINIAKO POLITIKOA: SISTEMA POLITIKOA: 1978ko konstituzioak zuzenbide-estatu sozial eta demokratiko gisa definitzen du Espainia. -Estatuak gizarte bidezkoago bat lortzeko esku hartzen duelako da gizarte-
estatu bat.-Herritarrek gobernaketan parte hartzen dutelako da estatu demokratiko bat. -Legeak espainiar guztiei eta erakunde guztiei ezartzen zaizkielako da zuzenbide-estatu bat.

ERAKUNDE NAGUSIAK: Espainiako estatuko erakunde nagusiak: Estatu burutza(koroa), Botere legegile(Gorte Nagusiak), Botere beterearazlea(Gobernua) eta botere judiziala(Auziteiak eta epaitegiak).

10. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOA: Euskal Autonomia Erkidegoko hiriburua Gazteiz da, 251 udalerri ditu, eta horietatik 51 Araban(3037km2) daude, 112 Bizkaian(2217km2) eta 88 Gipuzkoan(1980km2).

ERAKUNDE NAGUSIAK: Euskal Autonomia Erkidegoko erakunde nagusiak:
Eusko Legebiltzarra, lehendakaria eta Eusko Jaularitza.
Erakunde garrantzitsuak dira, halaber, Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Nagusia, Ertzaintza, Arartekoa eta Kontu Auzitegia.
AUTONOMIA ESTATUA:
Gernikako Estatua indarrean dago1979ko urriaren 25ean erreferendum budez gehiengoaren onespenajaso zuenetik. 1980ko martxoan, lehen hauteskunde autonomikoak egin zituten eta Eusko Alderdi Jeltzalea(EAJ-PNV) izan zen garaile. Karlos Garaikoetxea, orduanalderdiaren buru zena, demokraziaren garaiko lehen lehendakaria izan zen. Beti nazionalista izan dira, 2009an izan ezik.

2009, urtera arte, urrengo 9 hauteskundeetan
EAJ gobernatu zuen. Baine 2009ko hauteskundeen ostean, Patxi Lopez euskal sozialisten burua izendatu zuenlehendakari, Alderdi Popularrenbabezarekin. Lehen lehendakari izan ez-nazionalista izan zen. 2012an, EAJk hauteskundeak irakazi zituen berriz, eta orduz geroztik, Iñigo Urkullu a lehendakaria.