Estandarización Lingüística do Galego: Etapas e Influencias

O proceso a través do cal se elabora unha variedade de lingua uniformada, que sirva de vehículo para a comunicación formal, denomínase estandarización lingüística ou normativización. Os primeiros pasos para a elaboración dunha normativa son a fixación dunha ortografía, a escolla dunha variedade estándar e a realización de dicionarios e gramáticas. A nosa lingua non emprendeu esa tarefa ata o s. XIX, cos autores do Rexurdimento.

Etapas da Normativización

Neste proceso de normativización podemos sinalar catro etapas:

• Galego popularizante (ata fins do s. XIX): Utilizan o galego oral no seu rexistro popular cheo de vulgarismos, castelanismos e dialectalismos.
• Galego enxebrizante (ata 1936): Os autores inclínanse por un modelo que marque distancias co castelán, pero acaban caendo en hipergaleguismos, arcaismos e lusismos.
• Galego protoestándar (ata fins dos 70): Medra a conciencia da necesidade dun modelo culto e caracterízase sobre todo pola simplificación ortográfica. Será cando a RAG elabora as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Esta normativa será declarada oficial pola Xunta de Galicia en 1982.
• Galego estándar (ata a actualidade): As investigacións e estudos universitarios axudaron a atopar solucións apropiadas para as interferencias e desviacións que aparecían nas etapas anteriores.

En canto á selección da variedade estándar, elixiuse unha variedade supradialectal combinando trazos dos diferentes falares, tendo en conta: a maior extensión xeográfica, o número de falantes, o grao de uso na literatura ou a harmonía coas demais linguas románicas.

As normas foron actualizadas e revisadas en 1995 e 2003.

Interferencias e Desviacións da Norma

As interferencias son o influxo dunha lingua sobre outra, frecuente en situacións de contacto lingüístico. No caso da lingua galega e a castelá aparecen en todos os planos da lingua. Algúns exemplos:

• No plano fónico: Redución do sistema vocálico de 7 vogais a 5.
• No plano morfolóxico: cambio de xénero de determinados substantivos, confusión dos pronomes TE/CHE, etc.
• No plano sintáctico: incorrecta colocación dos pronomes átonos.
• No plano léxico: prevalencia da palabra coincidente co castelán (comprar por mercar), substitución da forma galega pola castelá (*tenedor por garfo...).

As desviacións da norma son voces que non se axustan á normativa. Exemplos:

• Hipergaleguismos: a falsa “galeguización” de formas que coinciden en ambos idiomas (primaveira).
• Vulgarismos: vacilación vocálica ou consonántica en palabras (amoto, espranza…).
• Préstamos e interferencias: incorporación de termos procedentes doutras linguas, sexan necesarios ou non.
• Lusismos: recórrese a termos do portugués para substituír formas galegas.
• Castelanismos: a influencia do castelán sobre o léxico.