Espainiako Sektore Ekonomikoak: Nekazaritza, Abeltzaintza, Basogintza

Espainiak hainbat eskualde geografiko ditu, bakoitza bere ezaugarri klimatiko, fisiko eta sozioekonomikoekin. Jarraian, Espainiako hiru eremu nagusitako nekazaritza, abeltzaintza eta basogintza sektoreen ezaugarriak aztertuko ditugu: Kantauri isurialdea, Mediterraneoko kostaldea eta Mediterraneo barrualdea.

1. Espainiako Iparralde Hezea (Kantauri Isurialdea)

Espainiako iparralde hezea Kantauri isurialdean kokatzen da, Galizia, Asturias, Kantabria, Euskal Herria eta Pirinioetako zenbait eremutan. Klima ozeanikoa da nagusi: euri ugari egiten du urte osoan, tenperaturak epelak dira eta urtaroen arteko kontraste txikia da. Lur emankorrak dira, bereziki haranetan eta kostaldeko ordokietan. Habitataren ezaugarri nagusia populazioaren sakabanaketa da, herrixka txikietan eta landa-ingurunean integratutako bizilekuetan bizi baitira.

1.1. Nekazaritza

Nekazaritza-ustiategiak txikiak eta ertainak dira, intentsiboak, eta bai autokontsumorako bai merkaturako ekoizten dute. Ustiapen-sistema nagusiak txandakako laboreak eta belardi iraunkorrak dira, eta mendialdeetan labore mistoak agertzen dira. Erabiltzen diren tekniken artean daude:

• Belardiak artifizialki ongarritzea.
• Mekanizazio mugatua.
• Ingurumenarekiko bateragarritasuna.

Produktuen artean, baratze-laboreak (letxuga, porrua…), fruta-arbolak (sagarrak) eta bazka-landareak nabarmentzen dira. Ekoizpena merkaturatzeko erabiltzen da, baina, oro har, kalitate ertainekoa edo baxukoa da.

1.2. Abeltzaintza

Abeltzaintzan behi-azienda da nagusi, bai esnearen bai haragiaren ekoizpenerako. Esnea Euskal Herriko eta Kantauri isurialdeko haranetan ekoizten da, eta haragia, berriz, Galizia eta Asturiasko mendialdeetan. Sistema intentsiboa da, eta teknika aurreratuak erabiltzen dira:

• Hazitarako seme-alaben eta genetikaren aukeraketa.
• Dieta diseinatuak.
• Esne-makina xurgatzaileak.
• Txipen bidezko datu-bilketa.

Esnea esnekien enpresetara bideratzen da, eta haragia haragi-enpresa espezializatuetara, batzuetan esklusibitate-kontratuekin.

1.3. Basogintza

Basogintza Galizia, Asturias eta Euskal Herrian garatzen da. Galizia eta Asturiasen eukaliptoa eta itsas pinua dira espezie nagusiak, eta Euskal Herrian intsina pinua (Pinus radiata). Zura da ekoizpenaren helburua, eta papergintzara edo altzari-industriara bideratzen da.

2. Espainiako Mediterraneoko Kostaldea

Espainiako Mediterraneoko kostaldea Levante osoan zehar hedatzen da. Ingurune fisikoa kontrastatua da: kostaldea laua da eta barrualdea malkartsua, eta klima mediterraneo lehorra da nagusi. Habitataren ezaugarriak aldakorrak dira: barrualdean populazioa sakabanatua da, baina kostaldean metatua, turismoaren eta hirigintzaren eraginez.

2.1. Nekazaritza

Nekazaritza bi modutakoa da: lehorrekoa eta ureztatua.

2.1.1. Lehorreko Nekazaritza

Lehorreko nekazaritzan minifundioak dira ohikoak, sistema intentsiboak erabiliz. Honako teknikak erabiltzen dira, ureztatu gabe:

• Hesitzea.
• Ongarritzea.
• Pestizidak.
• Mekanizazio urria.

Polilaborantzan, besteak beste, zerealak, lekaleak, olibondoa, mahatsa eta arbendoloa lantzen dira, eta kantitate handiko merkaturatzea da helburua.

2.1.2. Ureztatutako Nekazaritza

Ureztatutako nekazaritzan minifundioak eta latifundio txikiak ageri dira, intentsiboak edo estentsiboak izan daitezke. Erabiltzen diren teknikak:

• Berotegiak.
• Ureztatze-teknikak.
• Hazien aukeraketa.
• Bilketa mekanizatuak.

Barazkiak, zitrikoak, hezur-fruituak eta landare exotikoak lantzen dira, eta esportazio masiborako ekoizten dira.

2.2. Abeltzaintza

• Txerri-azienda: Katalunian eta Murtzian da nagusi, sistema intentsiboan eta teknologia aurreratuekin, haragiaren merkaturatze esklusiborako.
• Ardiak eta ahuntzak: Balearretan, Murtzian eta Teruelen hazten dira. Esnea estentsiboki ekoizten da, eta haragia intentsiboki. Ekoizpena enpresa handietara bideratzen da.
• Hegazti-azienda: Valentzia eta Tarragonan garatzen da, eta haragia zein arrautzak intentsiboki ekoizten dira integrazio-sistemekin eta bilketa automatizatuekin.

2.3. Basogintza

Basogintza Katalunia, Valentzia eta Granadan dago. Larizio pinua eta Aleppo pinua, artelazkia eta zumarra lantzen dira, eta zuraren ekoizpena papera eta altzariak ekoizteko erabiltzen da.

3. Espainiako Mediterraneo Barrualdea

Espainiako Mediterraneo barrualdea Ipar eta Hego Mesetan eta sakonuneetan kokatzen da. Ingurune fisikoa eskualde altua da, eta klima bortitza duena da: udan oso beroa eta neguan oso hotza. Biztanleria Duero eta Ebro ibaietako haranetan kontzentratzen da; gainerako eremuetan, berriz, sakabanatua eta zaharkitua da.

3.1. Nekazaritza

Nekazaritza lehorrekoa eta ureztatua da.

3.1.1. Lehorreko Nekazaritza

Lehorreko nekazaritzan latifundioak dira nagusi, estentsiboki lantzen direnak. Honako teknikak erabiltzen dira:

• Lugorria.
• Txandakako sistema.
• Ongarritzea.
• Pestizidak.
• Hazi hautatuak.
• Makineria.

Monolaborantza egiten da, batez ere hirukote mediterraneoa osatzen duten laboreekin: zerealak, mahastiak eta olibondoa. Helburua kantitate handiko ekoizpena da, atzerrira esportatzeko helburuarekin.

3.1.2. Ureztatutako Nekazaritza

Ureztatutako nekazaritzan minifundioak dira ohikoak, eta sistema intentsiboa erabiltzen da. Teknika nagusiak hesitzea, pestiziden eta ongarri kimikoen erabilera dira. Polilaborantzan, landare industrialak, bazka, barazkiak, fruitu lehorrak eta frutak lantzen dira, inguruko hirietako elikadura hornitzeko.

3.2. Abeltzaintza

Abeltzaintzan behi-, ardi-, ahuntz- eta txerri-aziendak daude.

• Behi-azienda: Gaztela-Leonen eta Guadalquivir ibaiaren arroan hazten dira, haragia intentsiboki ekoizteko. Honako teknikak erabiltzen dira: seme-alaben aukeraketa, dietak eta hiltze-sistemak. Ekoizpena El Pozo edo Casa Tarradellas gisako enpresa handietara bideratzen da.
• Ardi- eta ahuntz-aziendak: Caceresen, Badajozen, Ciudad Realean eta Cordoban garatzen dira. Esnea estentsiboki ekoizten da (bordak, mastinak, hesitzeak, etab. erabiliz), eta gaztagintzarako erabiltzen da. Haragia, berriz, intentsiboki ekoizten da genetika eta obulu-aukeraketa sistemekin, salmenta handirako.
• Txerri-azienda: Sevillan, Toledon eta Zamoran daude, sistema intentsibo eta estentsiboekin (dehesak, adibidez), eta haragia ekoizten da merkaturatzeko.

3.3. Basogintza

• Sorian: Pinu gorria (Pinus sylvestris) lantzen da, eta zura papergintzarako eta altzarigintzarako erabiltzen da.
• Extremaduran: Itsas pinua eta eukaliptoa dira espezie nagusiak, eta papergintzarako erabiltzen dira, zati handi bat esportaziora bideratuz.