Espainiako Erliebea: Ezaugarriak eta Unitate Morfoestrukturalak

Espainia

Espainia Europako estatu bat da, tamaina ertainekoa eta ipar hemisferioko inguru epelean kokatua.

Erliebea

Definizioa

Lurrazalak dituen formen multzoa da. Lurraren barruko eta kanpoko indarrek sortutako egitura geologikoaren eta horren gainean egindako modelatuen emaitza da.

Ezaugarriak

• Itxura trinkoa.
• Batez besteko altuera handia (600 metrokoa).
• Erliebe menditsua modu periferikoan, Mesetaren inguruan.

Unitate Morfoestrukturalak

Erliebeak dituen formak eta barruko antolaketa (egitura) adierazten dituzte.

Motak

• Zokaloak: Aro primarioan eratutako ordokiak edo goi-ordokiak dira, orogenesi hertziniarraren bidez.
• Mendigune zaharrak: Aro primarioan eratutako ordokiak edo goi-ordokiak dira, orogenesi hertziniarraren bidez.
• Tolestura mendikateak: Aro tertziarioko alpetar orogenesiaren bidez sortutako goraguneak dira.
• Arro sedimentarioak: Aro tertziarioan sortutako inguru hondoratuak dira.

Antolaketa

Penintsularen erdigunetik kanpora antolatzen da.

Goi Lautada (Meseta)

Aro primarioan sortu zen, Orogenesi Hertziniarrean sortutako Mendigune Hesperiko zaharra higatzearen ondorioz. Aro tertziarioan, zati handi bat deformatu eta suntsitu zen.

Antzinako Zokalo Paleozoikoa

• Mendebaldean kokatua.
• Higadurak zokaloa estaltzen duten material tertziarioak suntsitu eta material silizeo primarioak agerian utzi zituen.
• Erliebea: Penilautadak osatu ziren.
• Ibaiek arroila sakonak sortu zituzten.

Mendigune Zaharrak

Alpetar orogenian, Aro tertziarioan sortuak:

• Mendikate Zentrala: Garaia da eta goi lautada erditik zatitu zuen.
• Toledoko Mendiak: Baxuak dira eta Hego lautada erditik zatitu zituen.

Arro Sedimentarioak

Ipar eta hego goi-lautadetakoak dira. Higaduraren ondorioz:

• Paramoak: Egitura lau eta garaiak.
• Landazabalak: Modu leunean uhindutako lautada baxuak.
• Aldapak: Paramoen eta landazabalen artean inklinatutako aldeak.

Goi Lautadaren Inguruko Mendiak

Galizia eta Leoneko Mendigunea

• Aro tertziarioan sortua.
• Material paleozoikoz osatua.
• Garaiera txikia.

Kantabriar Mendikatea

Bi sektore ditu:

• Mendigune zaharra: Aro tertziarioan sortua, kareharri primarioz osatua.
• Tolestura mendikatea: Mendikatearen ekialdeko sektorea.

Iberiar Mendikatea

Aro tertziarioan sortua, sekundarioko materialak tolestean:

• Iparraldeko herena: Mendikateko altuerarik handienak ditu.
• Soriaren hego-ekialdea: Iberiar mendikatea bi adarretan zatitzen da: barruko adarra eta kanpoko adarra. Fosa tektonikoa.

Sierra Morena

• Aro tertziarioan sortua.
• Goi lautada eta Guadalquivir harana banatzen ditu.
• Eskailera maila handia du.

Goi Lautadaren Kanpoko Sakonuneak

Forma triangeluarreko arroak dira, Aro tertziarioan sortuak.

Ebroren Sakonunea

• Pirinioen paraleloan kokatua.
• Iberiar Sistemak eta Kataluniako Kostaldeko Mendikateak ixten dute.
• Antzinako itsaso bat izan zen.

Guadalquivirren Sakonunea

• Mendikate Betikoaren paraleloan kokatua.
• Antzinako itsaso bat izan zen, albufera bihurtu zena.
• Materialak: buztina eta kareharria.