Espainiako biztanleria

Ozeanoz bestealdekoa: (Trad)

Latinoamerikara joan ziren batez ere, baina AEB, Canada eta Australiara ere.

1. lehen goren aldia XIXtik I mundu gerrara. Latinoamerikako herrialdek immigranteak behar zituzten jendeztatzeko haien lurraldeak. 

Espainiak trabak kendu emigrazioari, nekazaritza-eremu minifundista eta latifundistetan zegoen atzerapenerako eta langabezirako irtenbide bihurtu baitziren. Emigrante gehienen jatorria Galizia, Asturias eta kanariak ziren, eta helmuga Argentinako Panpako nekazaritza-Ariketak eta Kubako azukre-plantazioak.  Gizonezkoak, gazteak, ezkongabeak ziren gehienak.

2. Ozeanoz bestealderako emigraziak behera egin zuen bi mundu gerren artean.  Segurtasun ezagaitik, krisi ekonomikoagatik, Gerraziblak eta gerraosteakgatik. 

3. 1945 eta 1960 aretan, ozeanoz bestealderako emigrazioa susperu zen. 1949ko Espainiatik askatasun osoz irteteko baimenagaitik.Emmigrante asko Galiziatik eta Kanarietatik zetozen. Helmuga eta helburua: Venezuela eta hango petroleoaren ustiaketa. 

4. Hau eta gero emmigrazioa jeitsi.

 Europakoa

1. xx.Mendearen erdialdera arte, urria zen. 

2. 1960 eta 1973 artekoa Europarako emigrazioaren gorenaldia izan zen, eta baita iraukorra ere.

Europan 2. Mundu gerraren ondorengo berreraikuntzak enplegu eskaintza handia sortu zuen.

Espainian, Hazkunde demgrafiko bortizta, nekazaria biztanleria sobera egotea emigrasioa supertu zuen.

3. 1975 geroztik Europako emigrazio tradizionala beherantz egin zuen.

Ondorioak: 

Demografikoa: Espainiako biztanleriaren jaitsiera

Ekonomikoak: positiboak, hazkunde naturala handia eta langabeziaren zama arindu. 

Sozialak:  Deserrotzea→ Emigranteak ez zituzten beste lurraldeetako ohitura eta hizkuntzak.

• ZENTSUA: Herrialde baten une jakin bateko datu demografiko, ekonomiko, sozial eta kulturalen erregistroa da. Biztanleriaren sexua, adina, egoera zibila, jaioterria, etxeko hizkuntza, ikasketa maila… Espainian, hamar urtean behin egiten da zentsua; 1981etik, 1ez amaitzen diren urteetan.

• ERREGISTRO ZIBILA:  Jaiotzak, ezkontzak, dibortzioak eta heriotzak jasotzen ditu.

• BIZTANLERIA DENTSITATEA:  Leku baten banaketa espaziala aztertzeko, biztanleria-dentsitateari erreparatzen zaio, hots, eremu bateko biztanleriaren eta haren azaleraren (km2-tan) arteko erlazioari.

• Espainiako biztanleria-dentsitatea 2018aan ???? 92 biz/km2

• Euskadiko biztanleria-dentsitatea 2018an ???? 302,40 biz/km2

• JAIOTZA-TASA: Leku konkretu bateko urtebetean izandako jaiotzen kopurua eta biztanleriaren guztizkoa erlazionatzen ditu eta milakotan adierazten da.

JT =  Jaiotza kopurua x 1000

             Biztanleriaren osoa

Espainiako Jaiotza-tasa 2018an ???? 7,86 %

Espainiako heroitza-tasa 2018an ???? 9,07 %

Euskadiko Heriotza-tasa 2018an ???? 10 %

• 
  

• HERIOTZA-TASA: Leku konkretu bateko urtebetean izandako heriotzen kopurua eta biztanleriaren guztizkoa erlazionatzen ditu eta milakotan adierazten da.

• HT = Heriotza kopurua x 1000

•            Biztanleriaren osoa

• UGALKORTASUN-TASAK: Leku konkretu bateko urtebetean izandako jaiotzen kopurua eta seme-alabak izateko adinean dauden emakumeen kopurua erlazionatzen ditu eta milakotan.

• UT =  Jaiotza kopurua  x 1000   

•           15-49 urte arteko emakumeen kopurua

• HAZKUNDE NATURALA EDO BEGETATIBO: Toki bateko biztanleriak arrazoi naturalengatik izaten duten aldaketa da. Jaiotza-tasaren eta heriotza-tasaren arteko aldeak eragiten du biztanleriaren hazkunde natural edo begetatiboa.

• BIZI-ITZAROPENA: Biztanleria-talde bateko pertsona guztiek bizi izandako urte-kopurua eta kolektibitate hori osatzen duten gizabanakoen kopurua erlazionatzen ditu. 

Espainiako bizi-itxaropena 2017an ???? gizonak (81 urte) emakumeak (86 urte)

Euskadiko bizi-itxaropena 2017an ???? gizonak (80,3 urte) emakumeak (86,2 urte)

• EMIGRAZIOA: Biztanleria bere jatorrizko lekutik irtetea.

• IMMIGRAZIOA: Biztanleria helmuga batera iristea, arrazoi ekonomiko edo sozialengatik.

• MIGRAZIO-SALDOA: Immigrazioaren eta emigrazioaren arteko balantzea.

MS = Immigrazioa – emigrazioa.

• MALTHUSEN TEORIA: “Biztanleriaren printzipioaren saiakera” 1789an argitaratu zuen. Bertan, Malthusek esan du munduko biztanleria progresio geometrikoan hazten dela eta bizibideen hazkundeak progresio aritmetikoa jarraitzen duen bitartean. Ondorioz, gizateria, ogibiderik gabe aurkituko da momentu jakin batean.

• HAZKUNDE ERREALA: Biztanleriaren hazkunde erreala da hazkunde naturala eta migrazio-saldoa batzearen emaitza.

HE = HN (jaiotzak – heriotzak) + MS (Immigrazioak – emigranteak)

• MASKULINITATE-TASA / FEMINITATE-TASA: Sexuaren araberako egitura edo gizonezkoen eta emakumezkoen kopuruen arteko erlazioa. Erlazio hau maskulinitate eta feminitate tasen bidez neurtzen da. Indizea, 100etik zenbat eta gehiago urrundu, orduan eta handiagoa da sexuen arteko desoreka.

Maskulinitate-tasa = Gizonen kop. X 100  = gizon/100 emakume

                                        Emakumeen koop. 

• MUGIMENDU PENDULARRA: Industrializazio-prozesuaren ostean, populazioaren barneko mugimenduek baserri-guneetatik hirietara norabide konstantea erakutsi dute. Gaur egun, mugimendu horiek errepikatzen dira baina orain hiri garrantzitsuen inguruko herri periferikoetatik (logela hiriak) hiri horietara lanagatik.

Barne-migrazioak

TRADIZIONALAK:

Ezaugarriak: 

 1-1860 eta 1975 artean.2-Migrazio bolumen oso handia.4-Zergati nagusia lana lortzea. 5-Gehienak gazteak 6- Migrazio korronte gehienak noranzko bakarrekoak ziren, landatik hirira.

Korronte:

1. Urte sasoi baterakoak:1860-1960 artekoak normalean haien asmoa bueltatzea zen eta landan lan egiteko egiten ziren.

2. Nekazari exodoa;1860-1975 artean, landatik hirietarako bidaia bueltatzeko asmorik gabe, helburua lana eta dirua handitzea eta hiriaren askatasunaz eta kulturaz gozatzea zen.Barrualdetik eta Andaluziatik Euskadi, Katalunia eta Madrilera.

XIXren amaiera-1930 exodoaren hasiera, 1931-1950 Krackren ondorioak + gerra exodoa gelditu egin zuten, 1951-1975 artean landa exodoaren aldi gorena eta dentsitatearen desoreka eragin zuen.1975tik aurrera behera egin zuen eta gaur egun exodoa oso oso txikia da.

Ondorioak:

1-Dentsitatearen desoreka2-Hasieran baliabide gehiago landetan baina gero desabantailak pairatu zituzten, etxebizitza, zirkulazioa...3-Asimilazio arazoak bizimodu aldaketagatik.4-Kutsadura atmosferikoa zarata eta hondakinak.

GAU EGUNEOKOA

Ezaugarriak:

1-1975 gaur eguneraino 2-Bolumen handia 3-Zergatiak: Lana,ikasketak,bakoitzaren lurrera bueltatzea… 3-Mota askotariko emigranteak 4- Noranzko ugariko korronteak

Korronteak:

1-Lanerakoa2-Etxebizitzaren bilaketarekin lotutakoa3-Itzulerakoak,adineko pertsonak izaten ziren.4-Pendulu-modukoak, hau da, bizilekutik lantokira edo ikastolara joan eta etorriak.

Ondorioak:

1-Desoreka dentsitatean 2-Etxebizitzarekin lotutako migrazioak  hiriak zahartu eta kanpoaldearen biztanleria haztea.3-Itzulerako migrazioak jarduera berriak sortu.4-Pendulu mugimenduak arazoak sortu ahal ditu zirkulazioan.