Espainiako Bigarren Errepublika: Krisi Ekonomikoa eta Politikoa

• Urte hauetan hainbat arazoei egin beharko die aurre koalizioaren gobernuak. Bakoitza esplikatu:

  • Aurkako egoera ekonomikoa. Zergatik?
    1929an, New Yorkeko Burtsak hondoa jo zuen eta munduko depresio ekonomiko larriena etorri zen, Errepublika. (akzioen balioa jetsi)

    • Gobernuak industriako eta nekazaritzako soldatak igo

    • Produktibitatea ez igo

      • Enpresen irabaziak murriztu

      • Industria enpresa buru eta lurjabe handiak ez zeuden pozik. Mesfidantza gero eta handiagoa

    • Inbertsio pribatuak, izugarri jetsi

1933 -1936: ESKUBIKOEN GOBERNUA

• Zeinek irabazi zituen 1933ko hauteskundeak? Ze arrazoiak esplikatzen duten botoen aldaketa?

- Eskuineko alderdiak irabazi

- Emakumeek bozkatzeko eskubidea eta abstentzio handia

- Abstentzio txikia ezkerrekoak irabazi // abstentzio handia eskuinekoak irabazi

- Ezker joerako alderdiak bananduta azaldu

• Zein izan zen gobernu buru berria?

Alejandro Lerroux

• Zer egin zuen aplikatutako erreformekin?

- Aurreko egitasmo erreformistak gelditu

- Hezkuntzan pribilegioak eman

- Dena atzera bota

• 1934ko Iraultza esplikatu

CEDA gobernuan sartzea faximorantz jotzea zela uste zuten ezkertiarrek, honek grebak eta matxinadak ekarri (sozialisten partez), oso larriak izan ziren Asturiasen eta Katalunian.

Asturias: Politikoagoa. Meatzariek gizarte iraultza egiten saiatu, gobernuak elite indarrak bidali, lejioa+ moroak iritsi asturiasea, eta 1000 hildako 6000 atsilotu

Katalunia: Autonomia kendu zioten por el morro. Aldarrikatu kataluniako alderdi indepedientea. Militararrak bidali, gobernu osoa kartzelan sartu.

• Zergatik gobernu hau krisian erori zen 1935ean?

  • Alderdi Erradikalen inguruan zenbait ustekeria eskandalu agertu

  • Estraperloren(ruleta) auzia

  • Politikari erradikal batzuek diruak bidegabeki erabiltzearekin kasuak

  • Gobernu barruko desadostasunak areagotu

1. II. Errepublika Euskal Herrian zeuden hiru bloke politikoak bereiztu

• Eskuineko indarrak: Errepublikaren aurka, autonomia ez, monarkiaren aldekoak, Komunio tradizionalista (Karlistak)

• Sistemaren zentroa okupatzen zuen alderdia, Jose Antonio Aguirre, EAJ-PNV (Nazionalistak)Autonomiaren alde.

• Ezkerreko indarrak: Errepublikaren alde eta autonomiaren aurrean hainbat ideia, Indalecio Prieto buru.

Pluralismo polarizatua: alde handia zegoen alderdien ideien artean.

1. Hiru Autonomia estatutuaren zirriborroaren ezaugarriak aipatu:

   • LIZARRAKOA: Madrilen, 1931ko irailaren 22an. Eaj eta komunio tradizionalista elkartu ziren. Hasieran onartua izan zen baina azkenean Madrilen esan zuten ezetz, estatutuak Vatikanoarekin konkordatua sinatuko zuelako.

   • IRUÑAKOA: Noiz, nork onartua, ezaugarriak Karlisten kontra→1933 Nafarroa kanpo, Euskal Udalek berretsi eta onartu, CEDAren gobernuko Gorteak ez utzi onartzen, gelditu. Karlistak kontra, ez zelako erlijioaren auzia ateratzen, horregatik nafarroa estatututik atera zen.

   • 1936KOA: Noiz, nork onartua, ezaugarriak: Agirre eta Prietok adostu zirriborroa, Espainiako legebiltzarretik pasa, Botoa eman ahal izan zuten zinegotziek: 1936ko urriaren 7an. EAJ-FRONTE POPULARRA

1. Gerrate zibila hasi zenean: Ze lurraldeak jarri ziren Altxamenduaren alde eta ze lurraldeak Errepublikaren alde?

Altxamenduaren alde: Nafarroa eta Araba

Errepublikaren alde: Bizkaia eta Gipuzkoa

1. Noiz sartu ziren nazionalak bilbon? zeinek aginduta? zein izan zen alejandro goikoetxea? zergatik izan zen ezaguna?

1937ko ekainean sartu ziren Bilbon, Davila jeneralak aginduta.

Alejandro Goikoetxea burdinezko hesia egin zuten ingeniarien burua eta eskuindar klandestinoa. Traidore bat izan zen, eskuindarrei esan zien burdinezko hesiaren ahulguneak.