Espainia eta Nafarroako erliebe-unitateak

Goi-lautada

Aro primarioan sortu zen, Herciniar orogenesian altxatutako Mendikate Hesperiko zaharraren higatzearen ondorioz. Hiru unitate bereiz daitezke:

• Antzinako zokalo paleozoikoa: Iberiar penintsularen mendebaldean dago eta material silizeo primarioz osatuta dago.
• Mendikate Zentrala eta Toledoko mendiak: Aro tertziarioan sortu ziren, Alpetar orogenesiaren ondorioz. Harri primarioak daude.
• Barruko arro sedimentarioak: Ipar eta hego goi-lautadetakoak. Aro tertziarioan sortu ziren Alpetar orogenesiaren eraginez.

Goi-lautadaren inguruko mendiak

• Galizia eta Leongo mendigunea: Aro tertziarioan sortu zen. Materialak paleozoikoak dira.
• Kantabriar mendikatea: Bi sektore ditu:

• Asturiaseko mendigunea: Aro tertziarioan sortu zen, Alpetar orogenesiaren ondorioz. Materialak paleozoikoak dira.
• Kantabriar mendikatea: Aro tertziarioan sortu zen. Kareharriz osatuta dago.

• Iberiar mendikatea: Aro tertziarioan sortu zen. Kareharriz osatuta dago, nahiz eta batzuetan harri paleozoikoak eta harri buztintsuak egon.
• Sierra Morena: Aro tertziarioan sortu zen. Harri paleozoikoa da nagusi.

Kanpoko sakonuneak

Aro tertziarioan sortu ziren, Alpetar mendikateekin batera:

• Ebroren sakonunea: Pirinioen paraleloa da. Pirinioek, Iberiar mendikateek eta Kataluniako Kostaldeko mendikateek ixten dute.
• Guadalquivirren sakonunea: Mendikate Betikoen paraleloa da, eta horien, Sierra Morenaren eta Ozeano Atlantikoaren artean dago.

Kanpoko mendikateak

Aro tertziarioko Alpetar orogenesian sortu ziren. Kareharrizko materialak dira nagusi.

Pirinioak

• Ardatza / Alde axial: Hertziniar mendigune zaharrari dagokio; Alpetar orogenesian gaztetu zen. Material paleozoikoek osatzen dute.
• Pirinoaurreak: Alde axialaren hegoaldean daude. Aro tertziarioan, Alpetar orogenesian sortu ziren. Kareharriek osatzen dute. Ardatzaren paraleloak diren bi lerrokatzetan egituratzen dira: barruko mendilerroak eta kanpoko mendilerroak.
• Erdiko sakonunea: Pirinioaurreko barruko eta kanpoko mendilerroak bereizten ditu.

• Euskal Mendiak: Pirinioaurrearen luzapena dira. Kareharrizkoak dira.
• Kataluniako Kostaldeko mendikatea: Pirinioen ekialdeko aldearen aldaketa da. Mendikatearen iparraldeko erdia material paleozoikoek osatzen dute, Alpetar orogenesian altxatu zirenak. Hegoaldeko erdia kareharrizko lurrek osatzen dute, Alpetar orogenesian tolestu zirenak.
• Mendikate betikoak: Sakonuneen bidez bereizitako mendi-sistematan egituratzen dira; hauek osatzen dituzten sistemak ondoren zehazten dira:

• Mendikate penibetikoa: Kostari inguratzen dio. Aro tertziarioan sortu zen. Materialak paleozoikoak dira.
• Mendikate subbetikoa: Barrualdean dago. Aro tertziarioan sortu zen. Materialak txandaka, gogorrak eta bigunak, agertzen dira.
• Sakonune intrabetikoa: Mendikate penibetikoaren eta betikoaren artean, sakonune txikitan zatituta dago. Materiala tertziarioz bete da, eta horren eraginez badlands izeneko erliebea sortu da.