Espainia: Errestauraziotik Fronte Popularrera

Alfontso XIII.aren erregealdiaren hasierako Errestaurazioaren arazo politikoak

• Sistema politikoari sinesgarritasuna eman.
• Langileen sektoreko eskakizunei jaramon egin.
• Indar politiko berriak bereganatzea: PSOE, indar erregionalistak eta errepublikanoak.

1917ko iraultzak

Arrakasta izan zuena: Militarrak

Arrazoiak:

Armada eurengana urbiltzen saiatu ziren monarkiari eutsi ahal izateko eta armada berriro bihurtu zen monarkiaren eta gobernuaren zutabe.

Primo de Riveraren estatu kolpea

Erregearen jarrera:

Alfontso XIII.a argi eta garbi jeneral matxinoaren alde agertu zen eta gobernua eratzeko agindua eman zuen.

Ondorioa:

Espainiak monarkia parlamentario izateari utzi eta erregimen autoritario bihurtu zen.

Helburua:

Aldi baterako sendakuntza parentesia egitea izan zen.

Erregimen aldaketa

Nola:

Odolik isuri gabe.

Noiz:

1931ko apirilaren 14an.

Erregearen jarrera:

Romanones, Estatu ministroak, Espainiatik alde egitea aholkatu zion eta Sanjurjo jeneralak monarkiaren alde borrokarik egingo ez zutela adierazi zuenean, Alfontso XIII.a erbestera abiatu zen.

Gotzainena:

Buruzagi berriei errespetua izan behar zitzaiela esan zieten fededunei eta Vatikanok Madrilen zuen nuntzioak, Errepublikarekin kolaboratzea bultzatu zuen Espainiako eliza.

Gorte konstituziogileak

Ganbarako presidentea:

Julian Besteiro.

Hartutako neurriak:

• Estatuaren segurtasunerako, arriskutzat zituzten ordena erlijiosoak desegin.
• Kleroaren aurrekontuak bertan behera utzi.
• Aginte zibila eta elizako agintea banatu.

1931ko Konstituzioa

Estatu mota: Demokratikoa eta laikoa. Sufragio Unibertsala Emakumeek ere eskubidea. Jabegoa: Interes publikoa, jabego eskubideen gainetik zegoen, beraz, jabetza kentzea posible zen.

Hezkuntza berrikuntza

Arrazoia:

Espainiaren arazoa, hezkuntza sistema egoki baten bidez gaindi zitekeela pentsatzen zuten.

Neurriak:

• Metodo eta irakasle erlijiosoen lekuan hezkuntza aurreratua jarri zuten.
• Jesusen konpainia desegin.
• Kongregazio erlijiosoei irakaskuntza galaraztea.

Casas Viejaseko gertaeraren ondorioak

• Hilketak hunkituta utzi zituen espainolak eta guztiz haserretuta.
• Eskuinak ere gertatutakoa leporatu zion eta kongresuan gogor egin zioten.
• Ezkerreko langileek gero eta mesfidantza handiagoa zioten errepublikari.
• CNT sindikatu anarkista, talderik biolentoenaren esku geratu zen FAI.
• UGT sozialista moderatuak baztertu zituen Largo Kaballeroren teoria erreformisten alde.

Ezkerreko talde nagusiak

PSOE:

• J.Besteiro
• B.Prieto
• F.Largo Caballero

Akzio errepublikanoa:

• Azaña
• Casares Quiroga

A.Errepublikano Erradikala: M.Domingo.

A.Komunista: D.Ibarruri.

A.Erreformista:

• Companys
• Maura

Fronte Popularra

Osaketa:

Errepublikanoek eta sozialistak.

Programa:

• Lehenengo bi urtetako berrikuntza politika berrezarri.
• Urriko iraultzan atxilotutakoei amnistia eman.

Uztailaren 17ko ekintzak

Melillako soldaduen taldea altxatu zen eta gerra egoera aldarrikatu zuten Marokon. Kanarietatik Frankok, Tetuanerako bidea egin zuen Afrikako armadaren buruan ipintzeko.