Errepublikaren Aldarrikapena: Espainiako Errepublikaren sorrera

1923an Cánovasen Berrezarkuntza zaharkituta zegoen eta Primo de Riveraren diktadurak sistema honi bukaera eman zion, monarkia gordez. Diktadura erori ondoren, monarkiaren aurkako bloke garrantzitsu bat zegoen: Sozialistak eta Nazionalistak. Monarkiko asko errepublikazale egin ziren erregearen eta diktaduraren arteko paktuaren ondoren.

Ezinezkoa zen aurreko egoera berrezartzea eta Errepublikara eramango zuten ekintzak egin ziren:

1-“Donostiako Ituna” (1930ko abuztuan): Sozialistak, Errepublikazaleak eta Nazionalistak, monarkia kentzeko eta errepublika ezartzeko indarrak batu. 2- Jacako altxamendua. 3-Alderdiek Berenguerrek konbokatutako hauteskunde orokorrei boikota egin. Berenguerrek dimititu eta Aznarrek, erreferendum bihurtuko ziren udal hauteskundeetarako deialdia egin zuen.

Errepublikaren Alderrikapena- 1931ko apirilaren 14an, errepublika aldarrikatu zen, Eibar lehengoa izan zen aldarrikatzen. 1931ko apirilean, Espainiar ezkerrak boterea hartu zuen, Donostiako Itunean sortutako Batzorde Iraultzaileak osatu zuten behin-behineko gobernua. Errepublikan jarritako itxaropenak ugariak ziren. Lehen aldiz ezkerra boterean zegoen. Lehen aldiz, estatu demokratikoa, laikoa, progresista, autonmista eta modernoa zegoen. Itxaropen hauek zapalduko dira, Errepublikak ezin izan baitzuen bere helburuak bete, arazo larriei aurre behar zielako: a)Nazioarteko egoera ez zen betere Errepublikaren aldekoa. b)1929ko Krisiaren ondorio ekonomiko-sozialak. c)Heredatutako arazo larriak. d)Ezegonkortasuna, gehiegizko alderdi aniztasuna, gobernuen ezjarritasuna...

2. ERREPUBLIKAREN ALDARRIKAPENA- 1931ko apirilaren 14an, errepublika aldarrikatu zen, Eibar lehengoa izan zen aldarrikatzen. 1931ko apirilean, Espainiar ezkerrak boterea hartu zuen, Donostiako Itunean sortutako Batzorde Iraultzaileak osatu zuten behin-behineko gobernua. Errepublikan jarritako itxaropenak ugariak ziren. Lehen aldiz ezkerra boterean zegoen. Lehen aldiz, estatu demokratikoa, laikoa, progresista, autonmista eta modernoa zegoen. Itxaropen hauek zapalduko dira, Errepublikak ezin izan baitzuen bere helburuak bete, arazo larriei aurre behar zielako: a)Nazioarteko egoera ez zen betere Errepublikaren aldekoa. b)1929ko Krisiaren ondorio ekonomiko-sozialak. c)Heredatutako arazo larriak. d)Ezegonkortasuna, gehiegizko alderdi aniztasuna, gobernuen ezjarritasuna...

Errepublikaren Alderrikapena- 1931ko apirilaren 14an, errepublika aldarrikatu zen, Eibar lehengoa izan zen aldarrikatzen. 1931ko apirilean, Espainiar ezkerrak boterea hartu zuen, Donostiako Itunean sortutako Batzorde Iraultzaileak osatu zuten behin-behineko gobernua. Errepublikan jarritako itxaropenak ugariak ziren. Lehen aldiz ezkerra boterean zegoen. Lehen aldiz, estatu demokratikoa, laikoa, progresista, autonmista eta modernoa zegoen. Itxaropen hauek zapalduko dira, Errepublikak ezin izan baitzuen bere helburuak bete, arazo larriei aurre behar zielako: a)Nazioarteko egoera ez zen betere Errepublikaren aldekoa. b)1929ko Krisiaren ondorio ekonomiko-sozialak. c)Heredatutako arazo larriak. d)Ezegonkortasuna, gehiegizko alderdi aniztasuna, gobernuen ezjarritasuna...

Errepublikaren Alderrikapena- 1931ko apirilaren 14an, errepublika aldarrikatu zen, Eibar lehengoa izan zen aldarrikatzen. 1931ko apirilean, Espainiar ezkerrak boterea hartu zuen, Donostiako Itunean sortutako Batzorde Iraultzaileak osatu zuten behin-behineko gobernua. Errepublikan jarritako itxaropenak ugariak ziren. Lehen aldiz ezkerra boterean zegoen. Lehen aldiz, estatu demokratikoa, laikoa, progresista, autonmista eta modernoa zegoen. Itxaropen hauek zapalduko dira, Errepublikak ezin izan baitzuen bere helburuak bete, arazo larriei aurre behar zielako: a)Nazioarteko egoera ez zen betere Errepublikaren aldekoa. b)1929ko Krisiaren ondorio ekonomiko-sozialak. c)Heredatutako arazo larriak. d)Ezegonkortasuna, gehiegizko alderdi aniztasuna, gobernuen ezjarritasuna...

Errepublikaren Alderrikapena- 1931ko apirilaren 14an, errepublika aldarrikatu zen, Eibar lehengoa izan zen aldarrikatzen. 1931ko apirilean, Espainiar ezkerrak boterea hartu zuen, Donostiako Itunean sortutako Batzorde Iraultzaileak osatu zuten behin-behineko gobernua. Errepublikan jarritako itxaropenak ugariak ziren. Lehen aldiz ezkerra boterean zegoen. Lehen aldiz, estatu demokratikoa, laikoa, progresista, autonmista eta modernoa zegoen. Itxaropen hauek zapalduko dira, Errepublikak ezin izan baitzuen bere helburuak bete, arazo larriei aurre behar zielako: a)Nazioarteko egoera ez zen betere Errepublikaren aldekoa. b)1929ko Krisiaren ondorio ekonomiko-sozialak. c)Heredatutako arazo larriak. d)Ezegonkortasuna, gehiegizko alderdi aniztasuna, gobernuen ezjarritasuna...

CADIZKO KONSTITUZIOA

Gaia: Cadizko Konstituzioaren artikulu batzuk. Izaera: → Iturria: Historikoa (1.mailakoa). Edukia: Juridiko-politikoa. Egilea: Cadizko Gorteak. Hartzailea: Publikoa, espainiar guztiei (bi hemisferio) zuzendua. Helburua: Absolutismoa ezabatu eta Liberalismoa ezarri. Kokapena: Cadizen, 1812ko martxoaren 19an (La Pepa). Garaia: Independentzia gerra bete betean (1808-1813)

ANALISIA–

Aurrean dugun testua 2 zatitan banatu daiteke:@Sarreran erregearen izena eta bere egoera aipatzen dira, testuaren egilearekin batera: “Fernando VII...Espainiako errege denak...gatibotasunean, gorte nagusiek...hau agindu eta berretsi dutela” (1-4 lerroak).

@Artikuluetan printzipio liberal nagusiak agertzen dira, nahiz eta 12.artikuluan ideia absolutistak ikus daitezkeen. Printzipio liberal nagusiak hauek dira:

@Subiranotasuna norengan dagoen adierazten du: herriarengan.Berdintasunari aipamen nabaermena egiten zaio, batez ere zerga kontuetan: “Espainiar ororen betebeharra da... gastuetan.. laguntzea”. Monarkia mota aipatzen da: “Espainiako...monarkia heredagarria” (14.art).Botere banaketa noren eskuetan izango den agertzen da:

-Botere legegilea Gorteek eta Erregeak (beto eskubidea): “Legeak egiteko ahalmena gorteek eta erregeak dute” (15.art).-Botere exekutiboa nork duen azaltzen da: “Erregeak du legeak betearazteko ahalmena” (16.art).-Botere judiziala nork duen garbi azaltzen da: “...legeak aplikatzeko ahalmena...auzitegiek dute” (17.art).

-Norberaren eskubide eta askatasunak ere ageri dira: “Espainiar guztiek dute...idatzi, inprimatu...eskubidea” (371.art).

TESTUINGURUA

Fontainebleauko ituna (1807) + (Godoyk baimena eman zion Napoleoni Espainian sartzeko Portugal konkistatzekotan)+Baionako abdikazioak Karlos IV eta Fernando VIIak Napoleonen alde abdikatu zuten) Napoleonen tropen inbasioak espainiar herriaren altxamendua ekarri zuen: Independentzia Gerra. Sortutako aginte hutsunea betetzeko eta gerra antolatzeko, Batzorde Zentral Gorena sortu zen. Testuinguru honetan kokatu behar dugu Cadizeko Konstituzioa.

ONDORIOAK

Gerrak erraztu egin zuen Cadizeko Gorteetan sistema liberala ezartzea. Giro horretan, Konstituzioak ezin zuen luzaroan iraun eta indarrean egon zen 1836tik 1837ra. Hala ere, 1812ko Konstituzioak, espainiar liberalismoaren printzipioak ezarri zituen eta nazioartean ere eragin handia izan zuen, eredutzat hartu baitzuen. 1812ko Konstituzioa espainiarren askatasun nahiaren ikurra bihurtu zen.