Errenazimentuko eta Erlijio Erreformako Hiztegia

Kolonaurreko herriak: Amerikan bizi ziren herriak edo kulturak Kolon heldu baino lehen.

Kartografia: Mapak aztertzen dituen zientzia.

Mapa portulanoa: Portuak eta kostaldeko oztopoak adierazten dituzten mapak.

Astrolabioa: Izarraren posizioan oinarritzen den orientatzeko tresna.

Iparrorratza: Ipar geografikoa adierazten duen orientatzeko tresna.

Karabela: Oso azkarrak eta zama edukiera handia duten belauntziak, Aro modernoan sortutakoak.

Kristobal Kolon: 1489. urtean Amerikara heldu zen lehen nabigatzailea izan zen.

Tordesillasko Ituna: 1494an Tordesillasen sinatutako ituna, aurkitutako lurraldeak Portugal eta Gaztelaren artean banatzeko.

Magallanes: Munduari lehen bira emateaz gain, lurra biribila zela frogatu zuen nabigatzailea.

Elkano: Magallanesen tripulantea, Getariarra eta Magallanes hil zenean munduari bira eman zion pertsona, 1519an.

Kolonia: Atzerriko herrialde batek menderatzen duen lurraldea.

Pribilegioak: Pertsona batzuek baino ez dituzten eskubideak edo betebeharren faltak.

Gizarte estamentala: Estamentuetan banatuta dagoen gizartea, hau da, bizitzeko eraren arabera sailkatuta.

Monarkia: Estatuburutzat errege-erregina duen herrialdea.

Burguesia: Botere ekonomiko eta politiko handia duten taldeak.

Humanismoa: XIV. mendean sortu eta XV. mendearen amaieran eta XVI. mendearen hasieran une gorena izan zuen filosofia eta kultura korrontea.

Errenazimentua: Aintzinaro klasikoen berreskurapena suposatzen duen XV. eta XVI. mendeetako Europako mugimendu kultural, politiko eta artistikoa.

Geozentrismoa: Lurra unibertsoaren erdigunea dela bultzatu zuen teoria.

Heliozentrismoa: Eguzkia unibertsoaren erdigunea dela eta gainontzeko planetak bere inguruan biratzen dutela bultzatzen duen teoria.

Antropozentrismoa: Gizakiari garrantzia ematen zion humanisten pentsamoldea.

Teozentrismoa: Jainkoa erdigunea zela eta Erdi Aroko pertsonak sortu zuten pentsamoldea.

Mezenasa: Artisten babesleak eta haien lanak finkatzen zituzten pertsona aberatsa.

Gutenberg: 1440. urtearen inguruan inprenta mugikorra asmatu zuen asmatzailea.

Koperniko: XVI. mendean teoria heliozentrikoa garatu zuen pertsona.

Quattrocentoa: XV. mendean eman zen eta kulturaren erdigune bezala Florentzia zuen arte estilo errenazentistaren lehenengo aldia.

Cinquecentoa: XVI. mendean eman zen eta kulturaren erdigune bezala Erroma zuen arte errenazentistaren bigarren aldia.

Kupula: Estalki semiesferikoa.

Erreforma (erlijio erreforma): Erdi aroaren amaieran Eliza katolikoaren zenbait ohitura eta sortutako kritikak zirela eta eman ziren hots kritikoak.

Kontraerreforma (erlijioari dagokionez):

Biblia: Kristauen liburu sakratua.

Koltzilioa: Kontraerreformaren erabaki nagusiak hartzeko elizako goi karguen bilera.

Trentoko Kontzilioa: 1545 eta 1563 urteen artean katolikak eta protestanteak bakatzeko bildu zen goi karguen bilera.

Dogma: Ukaezina den baieztapena, zalantzan ezin dena jarri.

Erlijio-dogma: Ukaezina den printzipioa.

Anglikanismoa: Henrike VIII. erregeak 1534an Ingalaterran Eliza katolikoari banatuz sortu zuen erreforma mugimendua.

Kalbinismoa: Joan Kalbinek Genevan (Suitzan) Eliza katolikotik banatuz sortu zuen erreforma mugimendua.

Induljentziak: Diruaren truke partekatzeko saltzen ziren elizako dokumentuak.

Iñigo Loiolakoa: Erreformari aurre egiteko eta Aita santuak defendatzeko Jesuitak sortu zuen pertsona.

Inkisizioa: Eliza katolikoaren auztegia, Elizaren aurkako ideiak epaitzeko eta zigortzeko.

Eskumikatzea: Eliza katolikotik baztertzea, sakramentuak jasotzen debekatuz.

Zelibatua: Kleroak ezkontzeko debekua.