Energia iturriak: motak, ekoizpena eta erabilera

Energia iturriak

Energia iturriak lan bat egiteko beharrezko indarra ematen duten baliabideak dira, eta ezinbestekoak dira sektore ekonomiko guztietan, batez ere industrian.

Ikatza

Ikatza harri estratifikatu erregaia da, kolore beltzekoa, landare-hondakinek milioika urtetan izandako deskonposizioaren eraginez sortua. Lehen Industria Iraultzan, ikatzak eginkizun hegemonikoa izan zuen, eta kontsumoak eta ekoizpenak gora egin zuten. Atzerriko ikatz merkeagoek egindako lehiaren aurrean protekzionismoa bultzatu zen. Baina 1984tik aurrera, kontsumoak behera egin zuen eta arazo ugari sortu ziren:

• Meatoki aberats batzuk agortu egin dira, eta beste batzuk kalitate txarrekoak dira.

• Eskariak behera egin zuen.

• Ustiatzea garestia da.

• Europako Erkidegoan sartzean, prezioa liberalizatu zen.

Ikatzaren barne-ekoizpena hamahiru arro handitan kokatzen da, eta jomuga nagusiak industria siderurgikoa, zementuaren industria eta elektrizitatearen ekoizpena zentral termikoetan dira.

Petrolioa

Petrolioa olio minerala da, kolore oso ilunekoa, eta hidrokarburoen nahasteak osatzen du. Espainian 1960ko hamarkadatik aurrera hasi zen erabiltzen, industriak energia-iturri nagusitzat hartu baitzuen, kostua txikia zelako.

Ekoizpena oso txikia da eta Mediterraneoko kostaldean eta Burgosen biltzen da; beraz, autohornikuntza ez da posible, eta inportazio garestiak egin behar dira.

Gas naturala

Gas naturala hidrokarburo gaseosoen nahastea da, eta horretan metanoa da nagusi. Lurpeko meatokietan dago petrolioarekin batera. Kontsumoa 1969an hasi zen, eta 1976tik aurrera hazkunde handia izan zuen.

Gasaren barne-ekoizpena oso txikia da eta Huelvan eta Sevillan ekoizten da. Bere jomugak dira: industriako eta etxeko bero-erabilera, industria petrokimikoan deribatuak lortzea eta elektrizitatea ekoiztea.

Energia nuklearra

1. Fisioko energia nuklearra da gaur egun erabiltzen dena. Espainian 1969an hasi zen erabiltzen, eta petrolioaren krisian gora egin zuen, baina 1984tik aurrera hedapena gelditu zen. Energia nuklearraren ekoizpena Nigerretik inportatutako uranioarekin egiten da, eta jomuga nagusia zentral nuklearretan elektrizitatea sortzea da.

2. Fusioko energia nuklearraren inguruan saiakuntzak egiten ari dira.

Energia hidraulikoa

Baliabide berriztagarri batetik ateratzen da: presa eta aintziretan pilatutako urak hodietatik jauzi egiten du, eta sorgailu batera konektatutako turbinak mugitzen ditu.

Ekoizpena desnibel topografikoak eta ibai emaritsuak dauden lekuetan ezarri da, eta jomuga nagusia ur-jauzi baten azpian kokatutako zentral hidroelektrikoekin elektrizitatea sortzea da, baita nekazaritzako ureztaketarako ere.

Energia iturri berriztagarri berriak

Baliabide agortezinetatik datoz, garbiak dira eta oso sakabanatuta daude. Iturri berriztagarrietatik energia ekoizteak baldintza onak ditu Espainian, inguru naturalak dibertsitate handia baitu. Jomuga nagusia energia elektrikoa, termikoa edo mekanikoa ekoiztea da.

1. Minizentral hidraulikoak potentzia gutxiko zentralak dira.

2. Biomasa energia nekazaritzako, abeltzaintzako eta basoko hondakin biologikoetatik eta nekazaritzako elikagaien eta zuraren industrietako azpiproduktuetatik lortzen da. Horrez gain, “biomasa berdea” izeneko laborantza energetikoak garatzen ari dira.

3. Energia eolikoak haizearen indarra erabiltzen du energia mekanikoa edo elektrikoa sortzeko.

4. Eguzki-energiak Eguzkiaren beroa eta argia erabiltzen ditu.

5. Energia geotermikoak lurruna edo lurpeko ur beroa erabiltzen ditu.

6. Marea-energiak itsasoko uraren indarra erabiltzen du.