Energia: Gorputz bat edo sistema bat bere buruan edo beste gorputzetan aldaketak eragiteko duen ahalmena

1.- Zer da energia? Energia, magnitude fisikoa da, eta gorputz bat edo sistema bat bere buruan edo beste gorputzetan aldaketak eragiteko duen ahalmena neurtzen du.

2.-a) Zein da energiaren unitatea nazioarteko sisteman? Joule (J) da energiaren unitatea nazioarteko sisteman. b) Zein beste unitatetan neurtzen da ere? Kaloria (cal) bero neurtzeko erabiltzen da, eta kilowatt-ordua energia elektrikoari buruz hitz egiteko erabiltzen da.

3.- Eguzkitik dator guk erabiltzen dugun ia energia guztia.

4.-Energia termikoa: Bi gorputzen edo sistema materiala duten tenperatura desberdinak direnean. Gorputz baten egoera fisikoa aldatzen denean sortzen den energia terminkoa da. Adib: Pertsona batek izotza hartzen duenean pertsonaren tenperatura jaitsi egingo da.

5.- Zer da energia mekanikoa? Energia mekanikoa da, energia zinetikoa eta energia potentzialaren batura. Hau da: Em=Ez+Ep-->Epg+Epe}Em=Ez+Epg+Epc

6.- Etxetrena elektrikoek funtzionatzeko energia elektrikoa behar da. Modu ordenatuan mugitzean, korronte elektrikoa sortzen da.

7.- Gorputzek dute barne-energia zeren ondoriozkoa da? Gorputz bat osatzen duten partikula guztien energia da.

8.- Zein uhin motek edo erradiazio-motek duten energia elektromagnetikoak? Argia du energis elektromagnetikkoa ere x izpiek.

9-. Organismoek (izaki bizidunok barne) zein motatako energia behar dugu?Eta nondik lortzen dugu? Organismoek energia kimikoa behar dute. Bizitzeko pila, elektrikoen energiarengatik lortzen da, hau da, haiek substantzia arteko erreakzio kimikotik lortzen da.

10.-Lehergailuek eta pila elektrikoek zein motatako energia dute? Lehergailuek eta pila elektrikoen energia kimikoak dute. Eta metatuta dago.

11-.Aipatu fisio nuklearraren eta fusio nuklearraren arteko deberdintasunak. Fisio nuklearra, energia bertan gelditzen da, hau da, zatitzen da.Adib: Uranioa. Fusio nuklearra, energia askatzen du. Adib: eguzkiaren eta izarren distira lortzeko.

12.-Gorputz batzuetatik beteetara transferitzen da: energia transferitzen da, adib: eguzkia landareei argi-energia ematen dio eta landareak fotosintesia egiten dute./Energiametatu egiten da: energia metatu egin daiteke,adib:malguki batek konprimituta dagoenean energi potentziala elastikoa, metatzen da./Energia garraiatu daiteke, energia garraiatzeko hainbat modu daude, energiaren arabera, adib:Energia elektrikoa kableen bidez garraiatzen da eta irradiatze energia espazioan hedatzen da./Energia eraldatu egiten da:adib, aerosolgailuak haizeara energia zinetikoarengatik energia elektrikoa bihurtu daiteke./Energia kontserbatu egiten da:Leku batetik bestera pasatzean, ez da energia aldatzen./Energia desgradatu egiten da,adib: gorputz baten tenperatura igotzen badugu,, inguruko tenperatura jaitsiko da, energia hori ezinezkoa da erabiltzea:degratu egin dela esaten diogu.

13.-Eman gorputz batetik besterako energia-tranferentzia agerian uzten duten eguneroko bizitzako bi adibide. 1- Janaria prestatzeko ontzi bat sukaldeko sutan berotzen jartzen dugu eta suaren energia ontzira igotzen hasten denean, ontziaren temperatura ere igo egingo da. 2-denda batera sartzeko atea bultza egin behar da, orduan lan mekanikoa egongo da. 14.- Zer bi taldeetan sailkatzen dira iturriak eta ze desberdintasuna dago. Energia-iturriak bi talde handietan sailkatzen dira, berriztagarriak eta beriztaezinak. Berriztaezinak bukatzen egiten dira eta milioika urte pasa behar dira berriro ateratzeko. Berriztagarriak amaitugabeak dira.

15.-a) Berriztaezinak amaitu daiteke.(petrolioa, ikatza...) eta material erreaktiboak direla. Erabiltzen dugun energia gehiena berriztaezinetatik doa.

b) erregai fosilak nazioan sortutakoak dira.Alimalien eta landareen lodikuzinetik lortzen dira.

c)Abantailak: petrolioa asko kontaminatzen duenez desagertzean kontaminazio gutxiago egongo da.

desbentailak: gauza asko egiten dira  petrolioarekin adibidez kontzentrazio eta desagertzean milioina urte egon behar gara petroliorik gabe.

d)kutsatzaileak(O₂ eta beste gas batzuk) fisikoak (ikatza, petrolioa )kutsotzaileak(zentralak) eta erreaktiboak( ondakinen biltegiko espazioa.)

16-.a)berriztagarriak dira agertzen ez direnak(eguzkia, haizea) edo aldi batean berreskuratu daitekenak (bioerregaiak).

b)Biomak: basoetan lostutako hostoek dira.

c)bioerregaiak: erregaiak landatuetatik  lortzen da.

abantaila: ez dira inoiz agortzen.

desbantailak: erregai batzuk ateratzeko denbora txiki bat itxoin beharko da.

d)kutsatzaileak: landareen fotosintesia ₍O₂₎ konparatzen ditu

fisikoak: lursail handiak behar direla laboreentzako.