Energia berriztaezinak alde onak eta alde txarrak

1 ZER DA ENERGIA  

Energia magnitude fisikoa da eta gorputzetan Aldaketa eragiteko ahalmenarekin lotuta dago

Nazioarteko sisteman joulea (j) da energia Unitatea beste unitate batzuk adierazi dezakete:  kaloria ( cal) eta orduko kilowatta (kwh).

ENERGIAREN JATORIA

 Erabiltzen dugun ia energi guztia eguzkitik Dator

Fenomeno horietako bat uraren zikloa da.

Eguzki energia eragindako beste fenomeno Garrantzitsu  bat materia organikoa Eraketa da.  Fotosintesia egin eta materia Organikoa sortzen dute .

2 ENERGIAREN EZAUGARRIAK

Metatu  dezakegu eta hori  ezker nahi dugunen erabili dezakegu . Energia Kimikoa piletan eta baterietan meta dezakegu eta energia elektrikoa Kondentsadoreetan. Kondentsadoreak aparatu elektrikoak dira 

Garraiatu dezakegu. Energia leku batetik bestera igaro daiteke Hura lekualdatzeko sistema baten bidez adibidez energia elektriko kable bidez Garraiatzen dira.

Energia motak aldatu egin daitezke, mota baliagarriak lortzeko. Ori ezker gehien Komeni zaigun modua erabili dezakegu . Pila betek energia kimikoa aldatuz Energia elektrikoa lor daiteke, eta irrati bat funtzionarazteko erabili.

Transferitu egin dezakegu. Energia erraz igaro daiteke gorputz batetik beste Batera. Ontzi bateko ura berotzen dugunean energi transferentzia gertatzen da.

Kontserbatu egiten da. Energi erabiltzen dugunean ez da gastatzen. Ez dago ez energi sortzerik ez suntsitzerik. Eraldatu egiten da edo gorputz Batetik beste  batera igarotzen da Besterik ez.

Degradatu egiten da. Eskuarki energia mota bat aldatuz beste bat Lortzeko prozesuetan, beroa sortzen da,  Eta ezin dugu erabili. Horrek ezan nahi du energiaren zati bat galdu Egiten dela.   

3 ENERGIA MOTAK

ENERGI MEKANIKOA

Energi zinetikoa: (Ec) mugitzen ari diren Gorputzek dute energia mota da.       Ec= ½.M.V2

Energia potentziala : (Ep) gorputzek beren Posizioa dela eta duten energia mota da ; esaterako Lurraren gainazaletik Altuera jakin batean daudenean.            Ep= m.G.H

ENERGIA ELEKTRIKOA

Elektrizitatez  Kargatutako partikulak – esate baterako elektroiak- noranzko berean Mugitzen direnean agertzen da. Karga horiek ordenan higitzen direnean korronte Elektrikoa sortzen da .

 BARNE ENERGIA

Gorputzek beren molekulen edo atomoen Higiduraren ondorioz duten energiari esaten zaio barne            – energia. Garrantzi handia du Egoera aldaketak aztertzeko

ENERGI NUKLEARRA

Atomoen nukleotik lortzen delako deitzen  esaten zaio energi  nuklearra. Erreakzio nuklearretan jartzen da Agerian. Erreakzio horietan, energia asko askatzen da, erreakzio nuklearrak 2 Dira :

Fisioa

: prozesu horretan, nukleo atomiko bat bi zati arinagotan edo Gehiagotan hausten da, eta energi kantitate handia askatzen da . Erreakzio mota Hori zentral nuklearretan erabiltzen da, energi elektrikoa lortzeko

Fusioa

: prozesu horretan, atomo arinen nukleoak elkartzen dira eta nukleo Astunago bat osatzen dute. Prozesu horretan ere energia asko askatzen da.  

BERO ENERGIA

Energi mota hori gorputz batetik tenperatura Desberdina duen beste batera transferitzen da 

4 ENERGI ITURRIAK ETA MOTAK

Energia duen ingurune naturala edo ingurune Artifiziala oro da energi iturria, Eta energia hori atera eta erabili dezakegu. Iturri horietan dagoen energia Kantitateari energia baliabidea Esaten zaio.

ENERGIITURRIAK

Energi Iturri berriztaezinak:

gizakiaren denboraren eskalan Berritzen ez diren energi iturriak dira. Lurrean duten jatorria, eta oso Prozesu geologiko geldoen bidez eratzen dira; milioika urtean alegia. Energi Iturri berriztaezinak: ikatza, petrolioa, gas naturala eta uranioa.

Energi Iturri berriztagarriak:

etengabe berritzen diren Energi iturriak dira. Haien jatorri nagusia Eguzkiaren energiaren fluxu Jarraitua da. Energi iturri berriztagarriak: eguzkia;  haizea;  Ibaien olatuen eta itsasoetako nahiz ozeanotako marren mugimendua; Lurraren barne- beroa; eta biomasa.

5 ENERGI ITURRI BERRIZTAEZINAK (1) IKATZA ETA PETRLEOA   

Berriztaezinetatik ateratzen da  munduan erabiltzen den energi gehiena. Iturri Horietako energia erabiltzeak kutsadura atmosferiko arazo handiak sortzen ditu, Eta berotegi-efektua areagotu egiten da.

IKATZA 

Ikatza aspaldin hasi zen eratzen. Duela Milioika urte, landare- hondakinen kantitate handiak geratu ziren sakonera Gutxiko eremuetan – hala nola, zingiretan eta aintziretan-, harea-masa handietan Harrien azpian. Pilatutako landare- hondakin horiek  zenbati presio- eta tenperatura- Baldintzetan, ikatz bihurtuz joan dira, milioika uretan zehar.

Lau ikatz mota daude : antrazita,harrikatza, Lignitoa eta zohikatza. Lau ikatza mota horiek ez dute bero- ahalmen bera; Haietako bakoitzaren kilogramo bate ez du energia kantitate bera ematen.

Hainbat gauzatarako erabiltzen dira: energia Giza erabiltzen da, zentral termikoetan energia elektrikoa lortzeko.  Etxean erabiltzen da : berokuntzan, Sukaldean, etab.  Lehengai gisa Erabiltzen da, zenbait produktu lortzeko: plastikoa, zuntz sintetikoa eta Produktu farmazeutikoak.

PETROLIOA

Egunean energi- iturrik erabiliena da. Ikatza Baino erregai hobea da, bero- ahalmen handiagoa duelako.

Duela milioika urte sortu zen , itsas ondoan Itsas mikroorganismoak (planktona) metatzean. Mikroorganismo horiek   petrolioa bihurtu ziren,ondoz ondoko buztin- Eta kareharri- geruzak azpian, eta zenbat presio eta tenperatura-baldintzetan .

Petrolioa gordin ateratzen da, eta erabili ahal Izateko, fintze- prozesu bat egin behar zaio. Gas produktuak (metanoa, butanoa, Etab). Likido produktuak (gasolina, fuel- olioa, kerosenoa, etab). Solido Produktuak ( mundrunak, betunak, etab).

6 ENERGI ITURRI BERRIZTAEZINAK (2) GAS NATURALA TA URANIAO

Gas- nahaste bati esaten zaio gas naturala. Nahaste horretan metanoa dago proportziorik handiena.

Gas naturala petrolioaren jatorri bera du, Baina hura baino presio- eta tenperatura-baldintza handiagotan dago.

Naturatik lortzen den modua erabiltzen da. Hala ere, behin aterata likidotu egin behar da, hura garraiatzea eta pilatzea Errazago izate aldera.

Gas naturala  Kontsumo- lekuetaraino garraiatzeko, gasbideak erabiltzen dira, besteak Beste. Distantziak oso handiak badira, zisterna- hontzi handietan garraiatzen Da gasa.

Bero- ahalmen handia du gasa naturalak, eta Errekuntza garbikoa da. Hortaz, gero eta gehiago erabiltzen da. 

Ikatza eta petrolioa ordezka ditzake ia haien Erabilera guzietan. Batik bat, hauetan erabiltzen da gasa: sukaldeetan, eta Berogailuetan.   Erregai giza, zenbait ibilgailuenetan:; Bereziki,garraio publikoak ibilgailuetan. Zentral termikoetan, energia Elektrikoa ekoizteko erabiltzen da, ikatzaren ordez.

URANIOA

Uranioa atomo ezegonkorreko elementua da. Atomo horiek hautsi edo fisiona daitezke. Energia nuklearra sortzeko oinarrizko Erregai gisa erabiltzen da uranioa

Zentral nuklearretan, fisio nuklearreko Erreakzioen bidez hausten dira uranio atomoak prozesu horretan askatzen den Energia ura berotzeko erabiltzen da. Tenperatura altuan, ura lurrundu egiten Da, eta lurrunak turbina bat mugitzen du. Hori ezker energia elektrikoa lortzen Da.   

7 ENERGI ITURRRI BERRIZTAGARRIAK (1) HIDRAULIKOA

ENERGI HIDRAULUKOA

Energi hori presagainetan lortzen da,  ibaietako urtegietan pilatutako uretik.

Urtegiko ura askatzen denean, turbina batean Zehar igarotzen da. Turbina hori sorgailu elektriko bati aklopatuta dago, eta Turbina biratzen denen,  sorgailuak Elektrizitatea sortzen du. Hortaz, pilatutako uraren energia potentziala aldatu Eta energia zinetikoa bihurtzen da, eta azken batean, energia elektrikoa.

Uraren energia potentziala energia elektrikoa Bihurtzen duten instalazioei zentral hidroelektrikoa esaten zaie.

Energia hidraulikoaren alde onak :

Zentral hidroelektrikoak oso mantentzen lan Gutxi behar dute eta oso kostu txikia; Ez du ez hondakin ez kutsatzailerik Sortzen; Urtegiak uholdeak kontrolatzen laguntzen dute.

Energia hidraulikoaren alde txarrak:

Zentral elektrikoetan sortutako energia Elektrikoa garraiatzen garestia da. Energia sortzeko erabili daitekeen ur Kantitatea eguraldiaren araberakoa da; Urtegiak, urez bete behar dira oso Lur-hedadura zabalak, eta horrek eragin handiak ditu ingurunean; Presagainak Apurtzeko arriskua dago. Halakorik gertatuz gero, uholde larriak izan daitezke Artatik hurbileko herrietan.