Elektromagnetismoa

Materia osatzen duten atomoak partikula ezberdinak eta beraien artean karga elektriko deritzon propietatea duten elektroiak eta protoiak. Orokorrean gorputz batek protoi eta elektroi kopuru berdina eta neutroa dela esan. Baina edozein prozesu fisiko edo kimikoaren bitartez gorputz baten protoi eta elektroi kopurua desorekatzen bada KARGA ELEKTRIKOA dugu. Gorputz batean elektroien falta karga postiboa eta soberan karga negatiboa. Karga elektriko bat sortzeko prozesua elektrizazioa. Unibertso osoko karga elektrikoa kontserbatu. Gainera, karga elektrikoa kuantifikatua dago, beti izango da elektroiaren kargaren multiplo bat, elektroiak gorputz batetik bestera karga elektrikoa sortzeko.

Kondentsadoreak

Kondentsadoreak eroalen eta dielektrikoen propietateaz baliatu karga elektrikoa gorde eta askatzeko, behar den unean, zirkuito elektriko batean. Kondentsadoreak eremu elektrikoa espazioko zonalde batera mugatu eta horregaitik izen hori. Kondentsadore sinpleena bi xafla eroale eta paraleloz sortuta. Bi xaflen artean potentzial diferentzi bat ezartzen da xaflak elektrikoki kargatuz. Xafla hauek infinitoak ez izanda ere, balira bezala hartu behar ditugu(hurbilketa). Era horretan garbi ikusi eremua anulatu egiten dela xaflak mugatzen duten zonaldetik kanpo eta bikoiztu zonalde berean. Hau da, eremu elektrikoa xaflen artean “kondentsatu” da.

Coulomben legea

Distantzi batera kokaturiko bi karga puntualen artean indar erakarle(ikur ezberdineko kargak) edo alderatzaile(ikur berdineko kargak) bat sortu. Indar hori kargen balio absolutoekiko propotzionala eta distantziaren karratuarekiko alderantziz proporzionala. Matematikoki idatzita: Dipolo: bi karga zeinu aurkakoak eta balio berekoak. Eroalea: korronte elektrikoa garraiatzeko gai. Dielektrikoa: ez du uzten korronte elektrikoa pasatzen.

Planeten mugimendua

1- Planeta guztiak orbita eliptikoak burutzen dituzte. Eguzkia elipsiaren foku batean kokatuta dago. Elipseak ia zirkularrak dira plutonen kasuan izan ezik. Indar grapitatorioa indar zentrala (zentrura begira dago) eta indar zentripeto bezela jokatu. Ez du abiaduraren modulua aldatzen baina norabidea bai. Planeta eguzkiaren inguruan birazten du orbita zirkularra egitera behartuz. Baina beste planeten eraginez, orbita eliptikoa da, eliptiko ia zirkularra. 2- Planeta eta eguzkia elkartzen dituen zuzenak azalera berdinak estaltzen ditu denbora tarte berdinetan. Eguzkitik gertuago planeta azkarrago higitu eta alderantziz. 3- Planeta baten higiduraren periodoaren karratua, planetatik eguzkirako batazbesteko distantziaren kuboaren zuzenki proportzionala da. T² = Kte·r3

Magnetismoa

Magnetismo ikertzen hasi zientzilariak konturatu magnetita zati guztietan bi alde ezberdin, poloak deitu, iparraldera begira IPAR POLOA eta hegoaldera begira HEGO POLOA. Magnetita zati hoei IMAN izena eta itxura ezberdinekoak sortu. Gaur egun iman ia denak artifizialak, burdina edo beste substantzi magnetikoz abiatuta. Imanen arteko indarrak karga elektrikoen artekoaren antzekoak, polo berdinak aldendu eta ezberdinak erakarri. Hori bai imanaren edozein poloak burdina erakarri. Hau gertatzen da iman batekin kontaktuan dagoen edozein burdinezko objetu iman bihurtzen delako tenporalki. Imanen poloak ezberdintasun nagusi bat karga elektrikoarekiko, karga positibo eta negatibo berdinak anulatu gorputz neutro bat sortuz. Gorputza ez bada magnetikoa ez du polorik. Imanek beti indar berdineko poloak, ipar poloa badago, hego poloa ere, eta alderantziz. Gainera iman baten poloak ezin banatu, iman bat erditik zatitu indar erdiko bi iman lortu, bakoitzak ipar eta hego poloa. Polo magnetikoak ezin banatu, magnetismoa dipolo magnetikoek sortzen dute, ez dago monopolo magnetikorik.

Materiale magnetikoak: Hauek eremu magnetiko baten barnean kokatzen direnean, beraien barneko mikrokorronte elektrikoak sortutako mikroimanak kanpo eremuarekin alineatu, norabide eta noranzko berean. Horregatik beraien barnean batu kanpoko eremua eta barneko korronteak sortutakoak, eremu magnetikoa biderkatuz. Materiale hauek denbora luze batean eremu magnetiko bortitz batean uzten badira imantatu. Burdina, kobalto, nikel… Materiale paramagnetikoak: mikrokorronte elektriko bakar batzuek. eremu magnetikoa zerbait handituz. Materiale hauek ezin imantatu. Aluminio, magnesio, oxigeno… Materiale diamagnetikoak: mikrokorronte elektriko bakar batzuek sortutako mikroimanak kanpo eremuaren aurka alineatu, norabide bera eta aurkako noranzkoa. Horregatik beraien barnean kendu egiten dira kanpoko eremua eta barneko korronteak sortutakoak, eremu magnetikoa zerbait txikituz. Materiale hauek ezin imantatu. Merkurioa, zilarra, kobrea… Badaude materiale berriak tenperatura oso baxuetan supereroale bihurtzen direnak. Tenperatura magnetsimoaren etsaia, horregatik tenperatura baxuak behar.