Elektroiak

Eredu atomikoak

·         Democritoren eredua

1.       Atomoa hautsiezina eta aldaezina den partikula da

2.       Atomoen artean hutsa dago

3.       Naturako aldaketak atomoen berrantolaketa bidez ematen dira

·         Daltonen eredua

1.       Materia atomo zatiezinez osatua

2.       Atomoak aldaezinak dira

3.       Elementuak atomo berdinez osatua

4.       Molekulak elementu ezberdinez osatua

5.       Konposatu homogeneoak: Atomo berdinez osatua

·         Thompson-en eredua

1.       Atomoa zatitu daiteke

2.       Karga negatiboa duten partikulak: Izpiak (elektroia deskubritu)

3.       Elektroia q/m = -1,76x10 ber 8 c/g

4.       10 ber -8 cm-ko diametroa duen esferatzat kontsideratu, berau positiboki kargaturik dagoelarik eta gainazalean elektroiak aurkitzen direlarik positiboak neutralizatuz.

·         Beste partikulak

1.       Goldstein-ek protoia aurkitu zuen

2.       Millikan: elektroiaren karga= -1,6x10 ber -19 coulomb. M= 9,09x10 ber -28gr

3.       Chadwickek: Neutroia aurkitu zuen

·         Rutherford-en eredua

1.       Nukleoa atomoaren masa gehiena kokatutako zatia, karga positibo guztia bertan. Inguruan distantzia handi batera elektroiak orbita zirkularrak deskribatuz. Elektroi kopurua= protoi kopurua.
Atomoa neutroa.

2.       Atomo ez egonkorra deskribatzen du, elektroiak energía galtzen joango ziren nukleora hurbilduz elektromagnetismo klasikoaren arabera.

·         Bhor-en eredua

1.       Elektroi bakar baten portaera esplikatzeko balio du

2.       Elektroi batek energía igorri gabe soilik orbital jakin batzuetan mugitu daiteke: Orbital egonkorrak

3.       Elektroia energía iturri batean ipintzea, elektroiak energía xurgatuz beste orbital egonkor batera pasatzen da, nukleotik aldenduz. AE = E1 - E2.

·         Eredu kuantikoa

1.       Elektroiak nukleoaren inguruan mugitzen dira, guztiek ez dute energía bera, maila energetiko ezberdinak daude.

2.       Orbitalak, elektroiak %90 ean aurkitzeko espazio zatia da

3.       4 zenbaki kuantiko erabiltzen dira elektroien kokapena deskribatzeko

-Zenbaki kuantiko nagusia (n): Energia maila, orbitalaren neurria eta dimentsioa

-Zenbaki kuantiko azimutala(l): Orbitalaren forma zehazten du

-Zenbaki kuantiko magnetikoa(m): Orbitalaren orientazioa adierazten du

- Spin-aren zenbaki kuantikoa: mg= +-1/2 giroa adierazten du

Atomoaren egitura

·         Nukleoa

1.       Protoiak

2.       Neutroiak

·         Azala

1.       Elektroiak: Partikula arinak eta negatiboki kargatua. Nukleoa inguratu

·         Atomoa deskribatzeko bi zenbaki

1.       Z.Atomikoa (Z) atomoaren protoi kopurua, elementu baten atomo guztientzat berdina

2.       Z.Masikoa (A) Protoi + Neutroi

·         Isotopoak

1.       Protoi kopuru bera duten elemtuak, neutroi kopuru ezberdina izanik

·         Atomoaren pisua

1.       LUPAC-ek eskala erlatibo bat garatu zuen, hasieran teknika esperimentalen eskasia. 1mau=1,666x10 ber -24 gramo. 10 ber 12 C = 12 mau.

Konfigurazio elektronikoa

Elektroien kokapen zehatza orbitaletan aztertzen duen zientzia

3 arau daude:

·         Afbau-ren printzipioa: Orbitalak energía gutxienekotatik betetzen hasi

·         Pauli-ren esklusio printzipioa: Atomo berean 4 zenbaki kuantikoak berdinak dituzten 2 elektroi ezin dira egon.

1.       Elektroi maximoa maila bakoitzean: 2n ber 2

·         Hund-en printzipioa: Energia bereko azpi-maila guztiak lehenik elektroi batekin beteko dira

·         Azken geruzako elektroiak hartu parte erreakzioetan (balentzi elektroiak)

Taula periodikoa

·         Izaeraren araberako sailkapena

1.       Metalak: Ezkerraldeko eta erdialdeko elementu gehienak

3.       Ez metalak: Eksuinaldeko elementuak azken zutabea ezik

4.       Semi metalak: Metal eta ez metal transizioaren artekoak

5.       Gas nobleak: Azken zutabeko elementuak

·         Konfigurazio elektronikoaren araberako sailkapena

1.       Elementu adierazgarriak: Balentzi elektroiak S edota S eta P orbitaletan

-          Alkalinoak, Alkalinoterroak, Halogenoak, Gas geldoak…

2.       Trantsizio elementuak: Balentzi elektroiak D orbitalean

3.       Barne trantsizioko elementuak: Balentzi elektroiak F orbitalean

Elementuen propietate periodikoak

·         Erradio atomikoa: %99-ko karga elektroestatikoa bere barne hartu

1.       Aldaketak:

-          Periodoan: Txikitu (D eta F orbitaletan salbu)

-          Taldean: Handitu (6. Periodoko transizio elementuetan)

·         Erradio ionikoa: Katioia (+) eta anioia (-)

1.       Aldaketak

-          Erradio atomikoaren berdina

-          Isoelektrikoak Z txikitu eta R ionikoa handitu

1.       Elektroi kopuru berdina duten ioiek

Ionigazio porentziala:

Gas edo oinarrizko egoeran dagoen elementu bati elektroi bat guztiz aldaratzeko beharrezkoa den energía minimoa. Atomo batek elektroi bat galtzeko duen erraztasuna.

Afinitate elektronikoa:

Gas egoeran dagoen atomo batek elektroi bat hartzean askatzen duen energia. Atomo batek elektroi bat hartzeko duen erraztasuna.

Elektronegatibotasuna:

Elektronegatibotasun handia izango du elementu batek, afinitate elektroniko eta ionizazio potentzial handia badu.