Elebitasunaren Gakoak: HTB eta Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua

Elebitasuna: Kontzeptu Nagusiak

Elebitasun Soziala eta Indibiduala

Hezkuntza-esparruan, bi elebitasun mota nagusi bereizten dira:

• Elebitasun soziala: Testuinguru soziolinguistiko euskaldun-erdaldunari lotua, sarritan diglosia egoerarekin (hizkuntzen arteko desoreka funtzionala) erlazionatuta.
• Elebitasun indibiduala: Pertsona bakoitzak hizkuntzekin duen harremana, hainbat irizpideren arabera sailka daitekeena.

Elebitasun Indibidualaren Sailkapena

Norbanakoen elebitasuna hainbat modutan sailka daiteke:

• Jabekuntza-bidearen arabera: Familia bidezkoa (H1, 2H1), eskola bidezkoa (H2, H3...), aldiberekoa (hizkuntzak batera ikastean) edo ondoz ondokoa (hizkuntzen ikaskuntzan etena dagoenean). Goiztiarra edo berantiarra ere izan daiteke.
• Emaitzen arabera:
  • Orekatua (adibidez, euskara eta gaztelaniaren artean) edo desorekatua (adibidez, ingelesarekin).
  • Funtzionala: Hizkuntza helburu zehatz baterako soilik menperatzen denean.
  • Gehigarria: Hizkuntza berri bat ikasteak ez dienean besteei kalte egiten.
  • Kengarria: Hizkuntza berriak lehen hizkuntza ordezkatzen duenean.
  • Sasi-elebitasuna: Hizkuntzetako bat ere erabat menperatzen ez denean.

Jim Cumminsen Teoriak Hezkuntzan

Jim Cummins ikerlariaren ekarpenak funtsezkoak izan dira hezkuntza elebiduna ulertzeko.

Atalase Mailaren Hipotesia

Teoria honen arabera, hezkuntza elebidunaren ondorio kognitiboak (positiboak edo negatiboak) ikasleak hizkuntzetan duen konpetentzia-mailaren araberakoak dira. Abantaila kognitiboez baliatzeko, beharrezkoa da bi hizkuntzetan gutxieneko gaitasun-maila bat izatea.

Interdependentziaren Teoria

Teoria honek hizkuntzen arteko transferentziak sustatzeko aukera azpimarratzen du, eredu elebakarretatik urrunduz. Transferentziak motibazioarekin eta espazio egokiekin gertatzen dira, "iceberg bikoitzaren ereduak" irudikatzen duen moduan.

Zer elementu dira transferigarriak?

Batez ere, gaitasun diskurtsiboak dira transferigarriak, hala nola narrazio-egiturak, testu-antolaketa eta diskurtso-mailako estrategiak.

Transferentzien inplikazioak hezkuntzan

• Hizkuntzen arteko antzekotasun eta desberdintasunei buruz hausnartzea.
• Transferentziak modu kontzientean bultzatzea.
• Hizkuntzen irakaskuntza modu bateratuan planifikatzea (Hizkuntzen Trataera Bateratua - HTB).

Hizkuntza Curriculum Bateratua (HCB)

Rouletek 1993an proposatutako kontzeptua da. Ikastetxeetako hizkuntzen (euskara, gaztelania, ingelesa...) arteko planifikazio koordinatu eta adostua da.

HCBa diseinatzeko urratsak

1. Hizkuntza-edukiak zehaztea: Ikuspegi diskurtsiboa oinarri hartuta (generoak, trebetasunak, unitate didaktikoak).
2. Generoen aukeraketa: Behar akademikoen, EAEko curriculumaren eta testuinguru soziolinguistikoaren arabera.
3. Generoen sekuentziazioa: Zikloka edo hizkuntzaka antolatzea.
4. Trebetasun diskurtsiboen aukeraketa: Zikloetan zehar progresioa bermatuz.
5. Elementu formalen aukeraketa: Gramatika, lexikoa eta abar testuinguruan landu behar dira.

Proiektu Globalak eta Programa Elebidunak

Proiektu Globalen Onurak

• Hizkuntzak eta arloak aldi berean lantzen dira.
• Ikaskuntza esanguratsua sustatzen da.
• Ikasleen motibazioa handitzen da.
• Benetako ataza komunikatiboek garrantzia hartzen dute.
• Hizkuntzak modu bateratuan lantzeko aukera ematen dute.
• Trebetasun diskurtsiboen transferentzia errazten dute.

Nazioarteko Programa Elebidun Motak

• Submertsio-programa: Hizkuntza gutxitua baztertzen du.
• Trantsizio-programa: H1ean hasten da eta H2ra igarotzen da, asimilazioa helburu.
• Murgiltze bikoitzeko programa: Hizkuntza nagusia eta gutxitua % 50ean erabiltzen dira (B eredua, adibidez).
• Mantenimendu-programa: Bi hizkuntzen garapena bultzatzen du.
• Murgiltze-programa: Hizkuntza gutxituan eskolatzea da helburua (D eredua, adibidez).

Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua (IHP)

Ikastetxeko Hizkuntza Proiektua (IHP) hizkuntzen kudeaketa planifikatzeko tresna estrategikoa da.

Zergatik da beharrezkoa IHP bat?

• Hezkuntza-sistemaren elebitasuna sendotzeko eta ikasle eleaniztunei erantzuteko.
• Ikastetxe bakoitzak bere errealitatea aztertu eta helburu propioak zehazteko.
• Ikastetxea bere ingurunera eta etengabeko aldaketetara egokitzeko.

Zer da IHP bat?

Ikastetxeko hizkuntzen erabilerari eta irakaskuntzari koherentzia ematen dion dokumentu estrategikoa da. Hezkuntza-komunitate osoak adostutako erabakiak eta plangintza jasotzen ditu.

IHParen Funtsezko Urratsak

1. Sentsibilizazioa
2. Diagnostikoa
3. Plangintza
4. Garapena eta Inplementazioa
5. Ebaluazioa