Ecosistemas Vexetais: Cliserie e Biodiversidade en Montañas e Canarias

A Paisaxe Vexetal de Montaña: Cliserie e Ecosistemas

Na montaña, a vexetación disponse en pisos con formacións vexetais distintas segundo a latitude, a altitude e a orientación (barlovento/sotavento, solaina/avesedo). En xeral, sucédense o bosque ata a zona onde a temperatura media anual alcanza os 10°C; as matogueiras a partir da altura onde o frío impide o crecemento das árbores; os prados e pasteiros de herbas e matas ananas nas zonas cubertas pola neve durante moitos meses; e as plantas rupícolas adaptadas a vivir sobre as rochas ou no interior das súas gretas e fisuras (liques e musgos).

A Montaña Alpina ou Pirenaica

Representada polos Pireneos, esta rexión presenta catro pisos vexetais:

• O piso basal (ata 1200 m) inclúe sucesivamente aciñeiras, carballos ou caxigos e faias.
• O piso subalpino (entre 1200-2400 metros) reúne coníferas naturais, como o piñeiro silvestre, o abeto e o piñeiro negro. O abeto pode formar bosques mixtos coa faia. O sotobosque está constituído por arbustos como o rododendro e o arando.
• O piso alpino (entre 2400-3000 metros) é o dominio do prado e do pasteiro. Tamén abundan os sectores de rocha núa e os pedregais, onde crecen pequenas plantas rupícolas.
• O piso nival (por riba de 3000 metros) ten espazos de topografía algo plana ou de pendente reducida onde a neve se mantén todo o ano e non existe vexetación; e espazos de forte inclinación, onde a neve desaparece certo tempo e medran pequenas plantas rupícolas.

A Montaña Atlántica

Representada pola vertente norte da cordilleira Cantábrica, nela sucédense un piso basal forestal de bosque caducifolio, un piso supraforestal de landa e un cumio con prados.

A Montaña Mediterránea

Inclúe as montañas do resto da Península e das illas Baleares. O piso basal forestal está ocupado polo bosque perennifolio (precedido de maquia nas montañas máis meridionais), que a maior altitude dá paso ao bosque caducifolio e/ou piñeirais. Por riba sitúase o piso supraforestal de maquia ou garriga, que inclúe matogueira almofadada espiñenta nas montañas máis meridionais. Os prados só aparecen nos cumios máis elevados ou nos avesedos.

Impacto da Acción Humana na Vexetación de Montaña

A acción humana reduciu os bosques de montaña en favor de usos agropecuarios (pastos na montaña atlántica ou cultivos na mediterránea -amendoeira, oliveira, vide-) e da extensión dos bosques de repoboación con bo rendemento económico. Noutros casos, a degradación ou desaparición do bosque provocou a súa substitución pola matogueira.

A Paisaxe Vexetal de Canarias: Endemismos e Pisos Climáticos

Corresponde á rexión floral macaronésica da que proveñen as especies autóctonas, ás que os sucesivos poboadores incorporaron outras do Mediterráneo europeo e africano e de América. Ademais, debido á insularidade, destacan os endemismos —formacións vexetais exclusivas— e as reliquias —formacións vexetais propias de épocas xeolóxicas pasadas cun clima distinto, que sobreviviron en escasos enclaves. O resultado é unha riqueza vexetal extraordinaria, sobre todo nas illas con relevo montañoso, onde se suceden os seguintes pisos vexetais:

• O piso basal (entre o nivel do mar e os 300/500 metros). Inclúe plantas que soportan o sal (halófilas) e a area (psamófilas), como a barrilla; e tamén unha elevada aridez, caso das matogueiras pouco mestas e ásperas, como o cardón e a tabaiba.
• O piso intermedio (entre 200-800 metros). Está condicionado polo aumento da humidade e o descenso térmico, que permiten o crecemento de palmeiras, dragos e sabinas.
• O piso termocanario (entre 800-1200 metros). A vexetación adáptase ao mar de nubes ou néboa causada polo alisio que achega gran humidade, maior refrescamento e menor insolación. Inclúe dúas orixinais formacións de bosque: a laurisilva, moi densa e con máis de 20 especies, e o faial-breixeira, resultante da degradación antrópica da laurisilva.
• O piso canario (entre 1200-2200 metros). Ao quedar por riba do mar de nubes, a vexetación debe adaptarse á aridez e ao frío. Está dominada polo bosque de coníferas, cuxa especie principal é o piñeiro canario, que a maior altitude dá paso ao cedro canario.
• O piso supracanario (por riba de 2200 metros) só está presente en Tenerife e La Palma. Está ocupado por matogueiras (codeso, xesta) e por pequenas matas dispersas de gran riqueza florística (violetas do Teide).

Impacto da Acción Humana na Vexetación Canaria

A acción humana reduciu a vexetación das zonas baixas e das medianías para implantar urbanizacións turísticas e cultivos, e minguou o bosque, dada a escaseza de madeira das illas.