Dicionario de Termos Clave da Organización Escolar e Xestión Educativa

Estrutura e Dinámica Organizativa

Estrutura Organizativa

Fai referencia a como está organizado o centro escolar, é dicir, como están articulados formalmente os seus elementos. É, por así dicilo, o “esqueleto” da organización. Pódese analizar a estrutura dun centro prestando atención a aqueles elementos que configuran o armazón no que se levará a cabo a actividade organizativa:

• Os roles: director, profesor, orientador, coordinador de ciclo, xefe de estudos…
• As unidades organizativas: departamento didáctico, equipo directivo, consello escolar…
• Mecanismos formais: destinados a que os individuos e/ou unidades organizativas se relacionen entre si, se coordinen e non funcionen ao marxe unhas doutras.
• Estrutura de tarefas: ratio profesor/alumno, horarios, patróns de agrupamento de alumnos…
• Estrutura física e infraestrutural: os espazos e materiais do centro, e como están distribuídos; as súas instalacións e como se regulou a súa utilización.

Infraestrutura

Conxunto de elementos, medios técnicos, servizos e instalacións necesarios para que o lugar poida ser utilizado e para un bo desenvolvemento das actividades.

Relacións Formais

Están establecidas de modo formal e regrado pola estrutura: consultas en titorías (papeis determinados, existencia de horarios e espazos determinados).

Relacións Informais

Ocorren de modo espontáneo á marxe das estruturas: amizades e/ou antagonismos entre persoas, achegamentos/afastamentos entre grupos, identificación dunhas persoas con outras. Por exemplo: xogar no recreo, relación alumno-alumno, relación alumno-profesor para motivar...

Relacións Profesionais

Os docentes han de levar a cabo a actividade educativa e para iso deben manter relacións de traballo. Estas poden adoptar formas diferentes na realidade cotiá de cada centro, aínda que existan normativas e documentos formais que tratan de definilas e regulalas. Nuns centros quizais sexan relacións nas que predomina o individualismo, ou mantidas só por razóns formais e burocráticas; noutros tal vez existan relacións profesionais conflitivas, de enfrontamento acerca de como facer as cousas; ou relacións de cooperación e coordinación nas que predomina o traballo en conxunto.

Micropolíticas

Desenvolvidas, xeralmente, no plano informal e con frecuencia implícito. A través delas ponse en xogo diferentes intereses e capacidade de poder e influencia nos acontecementos organizativos. A presenza de conflitos, pactos, dinámicas de control, negociacións, utilización de estratexias por parte de individuos ou grupos no centro escolar para conseguir que os seus intereses pasen a formar parte da vida organizativa, son algunhas das manifestacións da vida micropolítica nos centros escolares.

Clima Relacional

Os patróns relacionais que se desenvolven na organización, en última instancia maniféstanse nun determinado clima relacional, afectando ás diversas dinámicas de traballo entre os membros do centro, así como ao seu grao de satisfacción, o nivel de cohesión, de participación, de conflitos...

Contexto e Influencias Externas

Contorno Mediato

Hai aspectos que inflúen no centro escolar de modo mediato, así os centros non son alleos nin quedan á marxe das forzas económicas, políticas, sociais e culturais da sociedade da que forman parte; das institucións gobernamentais coas súas expectativas políticas, da estrutura de valores sociais, dos sindicatos, do grao de escaseza ou abundancia de recursos nacionais, benestar...

Contorno Inmediato

Hai aspectos que inflúen no centro escolar dun modo relativamente directo ou inmediato, como son os individuos e organizacións coas que se relaciona directamente; a administración e burocracia administrativa; as organizacións de apoio, os pais e nais; grupos de presión da comunidade...

Patoloxías e Dinámicas Organizativas

Xerarquización

Nunha institución xerárquica, o poder establécese e exércese de maneira escasamente participativa. As decisións tómanse de maneira unilateral, as normas establécense de forma verticalizada, os espazos distribúense en aras da racionalidade, se non do poder.

Balcanización

Trátase dun mecanismo que rompe a colexialidade. Cada un está ao seu. Os fins compartidos desaparecen ou se escurecen baixo a forza que adquiren os fins particulares. Todo na organización ponse ao servizo deste mecanismo: os espazos configúranse en función das accións individuais, os tempos distribúense para que sirvan a fins individuais, os medios repártense atendendo ás particións de cada un...

Celularismo

Alude á actuación illada do profesorado. Se pasamos moito tempo na aula, xa por comodidade non se traballan algúns contidos.

Rutinización

Cando se rutinizan as prácticas profesionais, é difícil preguntarse polo seu sentido e eficacia. Como se presentan as accións para o seguinte curso (agrupamento de alumnos, asignación de titores, organización de sesións de avaliación, reunión con pais e nais...)? A resposta inequívoca é “como sempre”, “como o ano pasado”. A inercia é o cancro das organizacións.

Desarticulación

A escola é unha institución debilmente articulada. Os mecanismos de coordinación vertical son débiles. Dous docentes da mesma materia poden impartir a súa docencia sen coordinar os contidos, a metodoloxía ou a forma de avaliación. Os mecanismos de coordinación horizontal son tamén pouco consistentes. Os profesores que entran nun curso poden ter proposicións completamente diferentes respecto á aprendizaxe ou á avaliación do mesmo.

Burocratización

Cando os cambios burocratízanse perden toda a súa potencia transformadora. Refírese aos cambios cualitativos, non simplemente técnicos. Existe unha elaboración de documentos, como resposta a demandas externas ou internas, sen preguntarse polo sentido delas.

Centralización

A falta de autonomía dos centros entraña serias dificultades para adaptar as liñas mestras dunhas prescricións que requiren adaptación a uns contextos sempre peculiares.

Descentralización

Consiste no traspaso do poder e toma de decisións cara a núcleos periféricos dunha organización.

Cultura, Consenso e Conflito

Cultura Escolar/Organizativa

Unión de normas, hábitos e valores que dunha forma ou doutra, son compartidos polas persoas e/ou grupos que dan forma a unha institución.

Consenso

Acordo ou conformidade nalgún asunto que compete a todas as persoas que compoñen unha colectividade, neste caso e por exemplo consenso á hora de decidir algún asunto no claustro de profesores.

Ambigüidade

Este modelo fai referencia a que non todos os centros son iguais e non se poden aplicar as mesmas normas. Fai fronte a unha escola xeneralizada xa que os centros escolares son organizacións que deben ter unha ambigüidade técnica.

Intereses

Conveniencia ou beneficio na orde moral ou material. Pode caracterizarse de distinta forma en función da visión que se teña da organización escolar.

Conflito

Situación na que dúas ou máis persoas non están de acordo, ou cando dúas situacións non poden darse simultaneamente, polo que se produce un enfrontamento ou unha discusión.

Negociación

Establecer un fenómeno (organizativo, desde a perspectiva política) a través da posta en común do coñecemento ideoloxicamente crítico de todas as persoas nas que repercute dito fenómeno. En conclusión, facer explícita a relación entre accións e intereses, evitando dominio ou sometemento duns individuos ou grupos respecto doutros. Así, a través da práctica, estase mellorando a teoría.

Participación

É a base da escola democrática baseada no suposto da aprendizaxe de hábitos e virtudes democráticos por medio da súa práctica, así como da comprensión intelectual dos feitos vivenciados. A participación nos centros escolares é a actuación dos distintos sectores da comunidade educativa, á hora de xestionar e dirixilos.

Autonomía

Un dos fins da educación (escolar) segundo Gimeno Sacristán (2000), é estimular o desenvolvemento da personalidade do individuo a través da confianza nas capacidades da autonomía. Aplicada nos centros escolares, podemos distinguir:

• Organizativa: capacidade de tomar decisións sobre o modo de organizar a escola.
• Económica: capacidade de tomar decisións sobre a maneira de administrar a súa economía.
• Pedagóxica: capacidade de tomar decisións sobre a forma de concibir e desenvolver o currículo.

Marco Curricular e Tipoloxía de Centros

Universalización da Educación

É un dos fins da mesma. Esta significa garantir unha oferta de ensino para todos e todas sen excepción. A función de custodia dos centros das sociedades desenvolvidas amplíase cara arriba (ESO) e cara abaixo (infantil) e fai posible a universalización do ensino.

Currículo

Regulación dos elementos que determinan os procesos de ensino-aprendizaxe (E-A) para cada unha das ensinanzas, integrado polos seguintes elementos: obxectivos, competencias, contidos, metodoloxía, estándares e resultados de aprendizaxe avaliables e criterios de avaliación.

Currículo Básico

Trátase de todas as actividades e contidos que todo o alumnado dun país debe realizar nun período de tempo concreto. Debe contemplar os elementos da cultura común considerados esenciais por unha comunidade. Nunha sociedade democrática, o currículo básico debe recoller o consenso sobre a súa cultura.

Centros Plurilingües

Son centros nos que se imparte nunha lingua estranxeira áreas ou materias non lingüísticas, cun máximo dun terzo do horario lectivo, e dirixido a todo o alumnado do nivel educativo obxecto do programa plurilingüe.

Seccións Bilingües

Trátase dun programa que supón a organización do ensino dunha área ou materia non lingüística que se cursa dun xeito bilingüe nunha lingua cooficial e nunha lingua estranxeira utilizada como mínimo durante o 50% do horario lectivo.

Centros Públicos

Os centros públicos caracterízanse, en primeiro lugar, por dispor, en principio, dunha participación democrática na dirección e xestión dos centros, onde o consello escolar é o que ten todo o poder das grandes decisións que se toman no centro.

Existe un control por parte do Estado, este non só se proxecta sobre os elementos esenciais do currículo, senón tamén sobre o horario, funcionamento... Por último, os pais teñen elección para elixir o colexio para os seus fillos, existindo uns criterios que condicionan esa elección como a proximidade ao centro, os ingresos familiares, o número de irmáns escolarizados no centro etc.

Centros Privados Concertados

Reciben financiamento público, xa que non poden cobrar aos alumnos pola educación que reciben. O seu primeiro trazo é tamén a participación democrática da dirección e xestión do centro, pero sen as características dos centros públicos. O Estado paga unhas cantidades determinadas, pero logo poden buscar máis formas de financiamento. Poden contratar o profesorado e teñen liberdade no currículo. O control do Estado é flexible e reducido. Existe certa relación co mercado, en parte, polo exceso de demanda. Por último, os pais poden elixir os centros coas mesmas condicións que os públicos.

Centros Privados Non Concertados

Entrarían totalmente nun sistema de mercado. Son conscientes de que teñen un alumnado determinado de clase media alta e clase alta e que deben dirixirse a el para encher o centro, resultando que, se non se enche, pecha. Existe liberdade total para propoñer a participación que queren na súa xestión. Do mesmo xeito, teñen autonomía no financiamento e funcionamento, e o control do Estado redúcese a que cumpran a normativa respecto ao currículo. A competitividade nestes centros é moi forte e os pais, polo tanto, teñen total liberdade en elixir o centro (sen restricións).

Privatización Endóxena

A privatización encuberta ou endóxena parte da idea de que as prácticas privadas son máis eficientes cás públicas, tratando de incorporar á escola pública deseños, métodos e prácticas do sector privado. A nova xestión pública, con todo o que implica, representa o exemplo deste tipo de privatización no noso sistema escolar.

Privatización Exóxena

A privatización visible ou exóxena implica a entrada do sector privado na educación, esencialmente, por medio de dúas actuacións: o financiamento das escolas concertadas e a externalización dos servizos escolares (comedor, transporte, actividades extraescolares...).

Centros Financiados con Fondos Públicos

Definición non proporcionada, pero o termo refírese a aqueles centros que reciben achegas económicas do Estado, incluíndo centros públicos e concertados.

Centros Públicos Integrados (CPI)

CP no que se imparte o segundo ciclo de Educación Infantil, Educación Primaria, ESO e Educación Especial. Educación Básica total ou máis Educación Infantil.

Servizos Complementarios

Son servizos que non afectan directamente á ensinanza pero si á escola: transporte escolar, servizo de comedor...

Órganos de Goberno e Participación

Consello Escolar do Estado

Órgano de representación de intereses sectoriais (persoal administrativo, profesorado, pais e nais, titulares dos centros, expertos en temas educativos) que informa acerca da normativa do Estado e publica un informe anual sobre a situación do sistema educativo. É o órgano de participación social, no ámbito nacional, de diferentes sectores na programación xeral do ensino e de asesoramento respecto aos proxectos de lei e regulamentos do Goberno. Ten carácter consultivo en relación coa programación xeral do ensino, as normas básicas para o desenvolvemento, a ordenación xeral do sistema educativo, a fixación das ensinanzas mínimas e a regulación dos títulos académicos, o desenvolvemento da igualdade de dereitos e oportunidades no ensino, a determinación de requisitos mínimos dos centros e outras cuestións, que pola súa importancia lle atribúa o ministro ou ministra de educación.

Consello Escolar da Comunidade Autónoma

Órgano de consulta, asesoramento e participación social en materia de ensino non universitario no ámbito da comunidade autónoma.

Consello Escolar

Órgano de participación da comunidade escolar no centro.

Claustro

Órgano de participación do profesorado no centro que ten a responsabilidade de planificar, coordinar, informar e, no seu caso, decidir sobre todos os aspectos educativos do centro. Presídeo o director ou directora e intégrao todo o profesorado do centro.

Comisión Económica

No consello escolar existirá unha comisión económica, integrada polo director, un mestre, un pai de alumno e o secretario, que deberán reunirse unha vez ao trimestre e previas ás convocatorias do Consello Escolar.

Comisión de Convivencia

Estará composta polas persoas representantes do alumnado, do profesorado, das familias e do persoal de administración e servizos e, no caso dos centros concertados, tamén por unha persoa representante da titularidade do centro, todas elas na mesma proporción na que se atopan representadas no consello escolar do centro ou órgano equivalente. Será presidida pola persoa titular da dirección do centro e unha das persoas integrantes actuará como secretaria/o. Esta comisión ten a misión de elaborar o plan de convivencia do centro e dinamizar todos os sectores da comunidade educativa, adoptar as medidas preventivas necesarias para garantir todos os dereitos dos membros da comunidade educativa, impulsar accións dirixidas á promoción da convivencia, propor medidas ao consello escolar para mellorar a convivencia e persoas que poidan formar parte do equipo de mediación, elaborar unha memoria anual... etc.

Consello para a Convivencia Escolar da CA de Galicia

Órgano consultivo e de apoio no que se refire á convivencia escolar. Este consello funcionará en Pleno e en Comisión permanente, podendo crearse ademais as comisións técnicas de traballo que se consideren oportunas.

Delegados de Grupo e de Curso

Elixirase por votación directa, secreta e non delegable do alumnado e este formará parte da xunta de delegados. O segundo máis votado será o subdelegado, que substituirá o delegado en caso de ausencia ou enfermidade. Este será o representante da clase e asistirá e participará nas reunións da xunta de delegados, colaborará cos profesores e co equipo directivo e servirá de enlace entre a clase e a dirección do centro.

Xunta de Delegados

Integrada polos delegados dos cursos do terceiro ciclo da educación primaria e da educación secundaria, a súa función é recibir información, informar os alumnos do consello escolar, realizar propostas de mellora etc.

Asociacións de Pais e Nais (ANPAS)

Son asociacións cuxo obxectivo fundamental é a representación dos intereses dos pais, nais ou titores legais nos centros educativos dos seus fillos.

Asociación de Alumnado

Unha asociación formada polos alumnos cuxo obxectivo é a representación dos intereses de todo o alumnado.

Órganos de Coordinación Docente

Equipo Docente de Etapa, Ciclo, Curso ou Grupo

Son os profesores que imparten clase a un mesmo grupo de alumnos cuxas funcións son: Adaptar a cada clase o proxecto curricular. Realizar as adaptacións curriculares daqueles alumnos que o necesiten. Avaliar os alumnos do grupo de forma colexiada.

Departamento Didáctico

Son os órganos básicos de participación docente no ámbito pedagóxico da educación secundaria, encargados de organizar e desenvolver as ensinanzas propias das áreas para a mellora do ensino e do currículo.

Comisión de Coordinación Pedagóxica (CCP)

É o órgano de coordinación dos diferentes equipos e departamentos docentes. Proporá ao claustro de profesores o plan xeral das sesións de avaliación e cualificación dos alumnos. As sesións de avaliación distribuiranse equilibradamente ao longo do curso.

Titor ou Titora

Cada grupo de alumnos terá un titor que será designado polo director, por proposta do xefe de estudos. O titor, ademais da tarefa como docente, levará a cabo a acción titorial que se desenvolverá ao longo de todas as etapas e ciclos.

Departamento de Orientación

É un órgano especializado que apoia o labor do centro e do conxunto do profesorado en todas aquelas actuacións encamiñadas a asegurar unha formación integral do alumnado e á adaptación dos procesos de ensino ás características e necesidades de todos os alumnos e alumnas.

Coordinación da Atención ao Alumnado con Necesidades Específicas de Apoio

Sistema mediante o cal un profesor de apoio se encarga da atención dos alumnos con necesidades educativas especiais.

Coordinación da Formación en Centros de Traballo (FCT)

Sistema mediante o cal un profesor técnico de FP, elixido polo director, se encarga de supervisar e dirixir o programa de formación en centros de traballo.

Equipo de Dinamización da Lingua Galega (EDLG)

Grupo de traballo encargado de impulsar e promover o uso da lingua galega no centro e na comunidade educativa.

Equipo de Actividades Complementarias e Extraescolares

Grupo encargado de propoñer actividades didácticas. Son complementarias as que se realizan co alumnado en horario lectivo. Mentres que son extraescolares as organizadas polo centro que se realizan fóra de horario lectivo e que a participación é voluntaria.

Comisión de Redacción do Proxecto Lingüístico

Órgano encargado de elaborar o Proxecto Lingüístico do centro.

Comisión de Escolarización Municipal

As Administracións educativas garantirán a igualdade na aplicación das normas de admisión. Poderán constituír comisións de admisión que deberán constituírse cando a demanda de prazas supere a oferta. Estas comisións recibirán dos centros toda a información e documentación precisa para o exercicio destas funcións.

Comisión de Selección da Dirección

Constituída por representantes das Administracións educativas, e nunha proporción >30% e <50% por representantes do centro correspondente. A comisión establecerá a puntuación final obtida polos aspirantes e seleccionará o candidato que proporán como director do centro.

Comisións de Coordinación das Avaliacións Individualizadas

Para o desenvolvemento da avaliación individualizada estableceranse tres niveis de coordinación vinculados ás actuacións que se deben levar a cabo: unha comisión central, unha comisión local en cada unha das cidades de Ceuta e Melilla e en cada unha das Consellerías de Educación das que dependen os centros no exterior, e unha comisión de coordinación de avaliación en cada centro docente.

Documentos de Planificación e Xestión

Proxecto Educativo (PEC)

Instrumento de planificación que define as notas de identidade do centro, concreta as intencións educativas e serve para dar sentido e orientación ás actividades do centro.

Proxecto Lector

Programa de promoción da lectura incluído no PEC que integra actuacións destinadas ao fomento da lectura, escritura e de habilidades de uso, tratamento e produción de información.

Proxecto Lingüístico

Programa que ten por obxecto impulsar e mellorar a competencia en comunicación lingüística no cal participará o profesorado das diversas áreas ou materias ademais do propio alumnado.

Proxecto de Sección Bilingüe

Programa a través do cal se impulsará o ensino e a aprendizaxe dunha nova lingua para reforzar así a formación do alumnado e adecuala ás necesidades sociais actuais. É dicir, aprenderán ademais da lingua cooficial outra lingua estranxeira.

Proxecto de Educación Dixital

Programa que promoverá o uso das tecnoloxías da información e da comunicación na aula como medio didáctico apropiado e valioso para desenvolver as tarefas de ensino e aprendizaxe.

Regulamento de Réxime Interno (RRI)

É a norma que se outorga a si mesmo cada centro escolar para establecer unha organización que lle permita desenvolver o seu proxecto educativo. Recolle aqueles aspectos relativos ao funcionamento do centro non previstos na normativa xeral.

Plan de Autoprotección

Documento onde se detallan os mecanismos e medios dispoñibles para facer fronte a calquera incidencia que afecte á seguridade dos alumnos, profesores e demais persoal e instalacións.

Concrecións do Currículo

Concreción das intencións educativas do centro, ademais da adaptación, desenvolvemento e contextualización do deseño curricular base á especificidade do propio centro.

Plan/Programación Xeral Anual (PXA)

Documento que recolle todos os aspectos relativos á organización e ao funcionamento do centro, incluídos os proxectos, o currículo, as normas, e todos os plans de actuación acordados e aprobados.

Documento de Organización do Centro (DOC)

Documento no que se recollen todos os datos relevantes referidos a aspectos organizativos: horarios do profesorado e alumnado, relación de profesores, composición dos órganos de goberno e coordinación docente, etc. Será remitido a cada centro pola Inspección Educativa e debe ser cuberto de acordo coas instrucións que o acompañen. Incluirase na PXA.

Plan Anual de Actividades para a Potenciación do Uso da Lingua Galega

Plan anual de actividades elaborado polo equipo de normalización lingüística para potenciar o uso da lingua galega entre o alumnado. Incluído na PXA. Recolleranse as actividades programadas para o curso nas que se concretan os obxectivos previstos tanto no plan xeral para o uso do idioma coma no plan específico para fomentar a presenza da realidade galega que forman parte do proxecto curricular do centro.

Programación Anual de Actividades Complementarias e Extraescolares

Recolle as actividades complementarias que se realizarán, as actividades extraescolares de carácter cultural, as viaxes de estudo, as actividades deportivas e artísticas dentro ou fóra do recinto escolar e todo o referido ao funcionamento da biblioteca.

Programación Anual de Formación do Profesorado

É un programa elaborado polo xefe de estudos ou, de ser o caso, polo coordinador de formación do profesorado, tendo en conta as propostas dos distintos departamentos e estruturado segundo as ofertas que fagan os órganos competentes da Consellería de Educación. Este recolle o horario, a secuenciación e a temporalización das accións específicas nas que participe o centro, así como a relación de participantes en cada unha delas.

Proxecto de Orzamento do Centro

É o instrumento de planificación económica do centro no que se refire aos ingresos e gastos para acadar os seus obxectivos nun tempo determinado. O orzamento será equilibrado, de xeito que a totalidade dos ingresos debe ser igual á totalidade dos gastos.

Plan Anual de Lectura

Programa de centro que será o referente para a elaboración dos plans anuais de lectura que se inclúan na Programación Xeral Anual.

Plan de Introdución das Tecnoloxías da Información e da Comunicación (TIC)

Documento elaborado por cada centro educativo que deberá incluír no PEC. Este documento deberá implicar un cambio metodolóxico e unha adaptación á realidade para o mellor aproveitamento das posibilidades que as TIC ofrecen. O seu principal fin é que as TIC se incorporen como un recurso máis aos procesos de ensino-aprendizaxe.

Plan de Convivencia

Os centros elaborarán un plan de convivencia que incorporarán á programación anual e que recollerá todas as actividades que se programen co fin de fomentar un bo clima de convivencia dentro do centro escolar, a concreción dos dereitos e deberes dos alumnos e as medidas correctoras aplicables en caso do seu incumprimento, tomando en consideración a situación e condicións persoais do alumno, e a realización de actuacións para a resolución de conflitos con especial atención ás actuacións de violencia de xénero, igualdade e non discriminación.

Procedementos Conciliados

A dirección convocará a un docente como instrutor e ás persoas afectadas a unha reunión, no prazo máximo dun día lectivo. Advertirase ao alumno que as declaracións que se realicen formarán parte do expediente de procedemento corrector no suposto de que non se alcance a conciliación. Posteriormente, o instrutor exporá e valorará a conduta que é obxecto de corrección facendo fincapé nas consecuencias que tivo para a convivencia escolar. O alumno ou alumna terá quenda de palabra para manifestar a súa opinión. Terase en conta a pedida de desculpas e finalmente as persoas participantes deberán acordar a medida correctora que consideren máis adecuada. O seu incumprimento dará lugar á corrección da súa conduta mediante procedemento común.

Plan de Acción Titorial (PAT)

Documento específico de planificación das accións que corresponde desenvolver aos titores, baixo a supervisión do Xefe de Estudos.

Programación de Actividades e Tarefas

Correspóndelle ao profesorado elaborar as programacións de aula. Deberá recoller: obxectivos didácticos, actividades, recursos e criterios concretos de avaliación e as medidas de atención á diversidade que procedan.

Programación Didáctica

Instrumentos de planificación, desenvolvemento e avaliación das áreas e ámbitos do currículo. Nelas concrétanse obxectivos, competencias, contidos, os elementos que compoñen a metodoloxía e os criterios e indicadores de avaliación.

Réxime Económico

Fai referencia ao orzamento dos centros públicos de niveis non universitarios. O orzamento anual de ingresos incluirá unha previsión de todos os ingresos que o centro prevé recibir. O orzamento anual de gastos estará formado por todos os créditos precisos para o funcionamento do centro máis o cumprimento dos obxectivos.

Réxime Administrativo

Fai referencia á documentación de carácter administrativo e pedagóxico que deberá existir nos centros, por exemplo: Expedientes individuais dos alumnos, libro de actas do claustro ou libro inventario de mobiliario e material escolar.

Memoria Anual

Balance crítico elaborado ao finalizar o curso escolar, unha autoavaliación do cumprimento global da programación xeral anual do centro e mais as propostas concretas de mellora. Nela recolleranse as conclusións obtidas.

Conceptos de Xestión e Liderado

Ratio

Relación numérica alumno-mestre. Número de alumnos e alumnas que se distribúen en cada unidade. Alumnado/Mestre. EI e EP: 25, ESO: 30, BAC: 35-33.

Liderado

Referente á acción de encabezar e dirixir un grupo ou colectividade. Aceptar ser liderados significa: recoñecer certa desorientación e necesidade de axuda, manifestar apertura a outras persoas e ideas, admitir que a colaboración incide positivamente no traballo, na resolución de problemas, etc. Deste xeito, para que o liderado sexa educativo debe ser: colaborativo, desde a reciprocidade de papeis e servir de exemplo.

Proactividade

Característica daquela persoa responsable, que toma a iniciativa, que elixe os seus actos, actitudes e estados de ánimo. Non culpa aos demais das súas equivocacións e fai o correcto sen que llo pidan, incluso cando ninguén a mira.

Sinerxia

Acción conxunta de varios elementos ou factores que contribúen na realización dunha acción coordinada. Aquela persoa que valora as calidades dos demais e aprende delas. Coordinación mecánico-xerárquica: desde a perspectiva organizativa, aquela imposta desde fóra coma un instrumento de xestión para facer os horarios, ditar as notas, elaborar documentos,... Neste caso os docentes simplemente coexisten, é dicir, son un agregado de persoas.

Coordinación Orgánico-Horizontal

Desde a perspectiva organizativa, aquela que xorde desde dentro, negociada, como instrumento de formación e intercambio profesional. Neste caso os docentes realizan un traballo conxunto coordinado, é dicir, forman un equipo.

Día Lectivo

Día que se destina a dar clase nos centros.

Día Non Lectivo

Aquel no que non hai clase por ser día de festa ou por ser días de libre disposición.

Actividade Lectiva

Referido á impartición de clases, non superior a 60 minutos.

Conmemoración

Recordo dun acontecemento histórico ou dunha persoa destacada mediante a celebración dun acto solemne ou festa, especialmente na data na que se cumpre algún aniversario.

Avaliación e Inspección Educativa

Estudos Mostrais

Modalidade da avaliación de diagnóstico, que consiste en facer un diagnóstico do sistema educativo a través de avaliacións externas.

Estudos Censais

Modalidade da avaliación de diagnóstico cuxo propósito é elaborar actuacións e plans de mellora dirixidos a alumnado, aulas e centros, a través de avaliacións internas do propio alumnado.

Alta Inspección

Compételle ao Estado, creada para garantir o cumprimento das facultades que lle están atribuídas en materia de ensinanza, a observancia dos principios e normas constitucionais aplicables e demais normas básicas.

Inspección Educativa ou Ordinaria

É a organización á que se lle atribúe a inspección sobre todos os centros docentes non universitarios, servizos, programas e actividades que integran o sistema educativo de Galicia, tanto de titularidade pública como privada co fin de asegurar o cumprimento das leis, contribuír á mellora do sistema educativo, á calidade do ensino, así como á garantía dos dereitos e á observancia dos deberes de cantos participan nos procesos de ensino e aprendizaxe.

Avaliación Externa de Centros

Realizada por unha persoa coñecedora das técnicas de avaliación que foron alleas á identificación, formulación e execución do proxecto.

Avaliación Interna de Centros

A que se realiza dunha institución ou programa desde o seu propio seo.

Avaliación Diagnóstica

Para a mellora dos centros, que mide o nivel de desenvolvemento das competencias básicas de cada alumno, realizarase a través dun conxunto de probas e cuestionarios de contexto, comúns para todo o alumnado, que serán aplicadas con criterios estandarizados en todos os centros sostidos con fondos públicos.

Avaliación de 3º de EP

Ao final do terceiro curso de EP, os centros levarán a cabo unha avaliación individualizada ao alumno acerca do grao de dominio das distintas destrezas. No caso de que esta avaliación sexa negativa, o equipo docente debe tomar as medidas que consideren precisas. Durante esta etapa prestarase especial atención ao tratamento personalizado do alumnado empregando distintos sistemas de diagnóstico.

Avaliación Final de Etapa (EP, ESO, Bacharelato)

Definición non proporcionada.

Promoción/Non Promoción

Definición non proporcionada.

Documentos de Avaliación e Rexistro

Actas de Avaliación

Estenderanse para cada un dos cursos e pecharanse ao remate do período lectivo ordinario. Abarcarán a relación nominal do alumnado que compón o grupo xunto cos resultados de avaliación das áreas e as decisións sobre promoción e permanencia. Estas actas serán asinadas polo titor ou titora do grupo e levarán o visto e prace da dirección do centro.

Expediente Académico

O expediente académico é o documento que inclúe a información relativa ao proceso de avaliación e á escolarización de cada alumna ou alumno. Abrirase no momento da incorporación do alumnado ao centro docente e incluirá os datos de identificación do centro e os da alumna ou do alumno. No expediente académico quedará constancia dos resultados da avaliación das áreas de cada un dos cursos da educación primaria e do grao de adquisición das competencias clave, das decisións sobre a promoción ao curso ou á etapa seguinte e, se é o caso, das medidas de atención á diversidade adoptadas.

Documento de Avaliación Final de Etapa e de 3º de EP, Informe Indicativo do Nivel Obtido na Avaliación Final de Etapa

O nivel obtido por cada alumno ou alumna farase constar nun informe, que será entregado aos pais e terá carácter informativo e orientador.

Historial Académico

Será estendido en impreso oficial, levará o visto e prace da dirección e terá valor acreditativo dos estudos realizados. Como mínimo recollerá os datos identificativos do ou da estudante, as disciplinas cursadas en cada un dos anos de escolarización, os resultados da avaliación en cada convocatoria (ordinaria ou extraordinaria), as decisións sobre promoción e permanencia, a media das cualificacións obtidas en cada unha das áreas, o nivel obtido na avaliación final de educación primaria, a información relativa aos cambios de centro, as medidas curriculares e organizativas aplicadas e as datas en que se produciron os diferentes feitos.

Informe Persoal por Traslado

Cando o alumno ou a alumna se traslade a outro centro para proseguir os seus estudos, o centro de orixe remitirá ao de destino, por petición deste, copia do historial académico de educación primaria e o informe persoal por traslado. O centro receptor abrirá o correspondente expediente académico. A matriculación adquirirá carácter definitivo logo de recibida a copia do historial académico. O informe persoal por traslado conterá os resultados das avaliacións que se realizasen, a aplicación, de ser o caso, de medidas curriculares e organizativas, e todas aquelas observacións que se consideren oportunas acerca do progreso xeral do alumno ou da alumna.

Probas Extraordinarias

Realizaranse nos primeiros días de setembro, ata o día 4 para o alumnado de ESO, BACH e FP, co obxectivo de facilitar a recuperación das materias. Tamén se establecerán medidas de reforzo co obxectivo de facilitar a adquisición de obxectivos e competencias.

Convivencia e Disciplina

Mediación Escolar

Estratexia de intervención imparcial para a resolución de conflitos no que unha terceira persoa axuda ás partes implicadas a alcanzar un acordo satisfactorio para ambas.

Condutas Contrarias á Convivencia Graves e Leves

Clasificámolas en condutas gravemente prexudiciais para a convivencia: as agresións físicas ou psíquicas, as inxurias e as ofensas graves, os actos de discriminación por razón de sexo, raza, os actos de desafío á autoridade de profesoras. Por outro lado consideramos condutas leves contrarias á convivencia: as faltas de asistencia a clase e as faltas reiteradas de puntualidade, a reiterada asistencia ao centro sen material e equipo necesario...

Medidas Correctoras das Condutas Graves e Leves

A imposición das medidas correctoras de condutas contrarias á convivencia levaraa a cabo:

1. O profesorado da alumna ou alumno, oído este e dando conta á persoa que ocupe a xefatura de estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes.
2. A titora ou titor da alumna ou alumno, oído este e dando conta á persoa que ocupe a xefatura de estudos ou persoa que exerza funcións equivalentes. A imposición destas medidas correctoras comunicarase á nai ou pai ou á titora ou titor da alumna ou alumno antes de que estas se fagan efectivas, así como ao Observatorio da Convivencia Escolar do centro.

Acoso Escolar

Para os efectos desta lei, considérase acoso escolar calquera forma de vexación ou malos tratos continuados no tempo dun alumno ou alumna por outro ou outra ou outros, xa sexa de carácter verbal, físico ou psicolóxico, incluído o illamento ou baleiro social, con independencia do lugar onde se produza. Terán a mesma consideración as condutas realizadas a través de medios electrónicos, telemáticos ou tecnolóxicos que teñan causa nunha relación que xurda no ámbito escolar.

Autonomía (do sistema educativo, do centro, etc.)

Os centros docentes, dentro do marco establecido polas administracións educativas, desenvolverán a súa autonomía pedagóxica e organizativa, favorecerán o traballo en equipo do profesorado e estimularán a actividade investigadora a partir da súa práctica docente.

Os centros docentes desenvolverán e completarán, de ser o caso, o currículo e as medidas de atención á diversidade establecidas pola consellería competente en materia educativa. O proxecto educativo do centro recollerá os valores, obxectivos e prioridades de actuación. Así mesmo, incorporará a concreción dos currículos establecidos pola consellería con competencias en materia de educación que lle corresponde fixar e aprobar ao claustro, así como o tratamento transversal nas áreas da educación en valores e outras ensinanzas. Os centros docentes promoverán, ademais, compromisos coas familias e cos propios alumnos e alumnas nos que se especifiquen as actividades que uns e outros se comprometen a desenvolver para facilitar o progreso educativo.