A Desamortización en España (1835-1855): Fases e Impacto Socioeconómico

A Transformación do Réxime da Propiedade durante o Reinado de Sabela II

Foi no reinado de **Sabela II** cando se realizou a transformación do réxime da propiedade en España. Neste proceso diferéncianse tres fases principais:

Fase I: A Desamortización Eclesiástica de Mendizábal (1835-1836)

O protagonista desta primeira etapa foi **Juan Álvarez Mendizábal**, quen acometeu a desamortización eclesiástica mediante dous decretos que afectaron ao clero regular.

Decretos Fundamentais

• **Outubro de 1835:** Suprimiu os mosteiros das ordes monacais, coa excepción daquelas que prestasen servizos de auxilio social.
• **Febreiro de 1836:** Vendía todos os bens raíces das institucións suprimidas.

Obxectivos da Desamortización Eclesiástica

Os obxectivos principais desta medida eran:

1. Converter en posesión individual e libre os bens inmobiliarios das comunidades relixiosas.
2. Cubrir os gastos do Estado provocados pola **Guerra Carlista**.
3. Reducir a débeda pública para acometer unha reforma do sistema tributario.
4. Conseguir un amplo apoio social á causa liberal.
5. Debilitar economicamente os inimigos do liberalismo.

Fase II: A Conclusión e a Paralización (1841-1851)

A Rexencia de Espartero (1841)

Durante a **Rexencia** do liberal progresista **Espartero**, completouse a desamortización eclesiástica iniciada por Mendizábal.

A Paralización Moderada e o Concordato de 1851

A partir de 1844, os gobernos moderados paralizaron o proceso e asinaron o **Concordato de 1851** polo que a Igrexa aceptaba as vendas a cambio de que o Goberno español sostivese economicamente o clero, e se considerase o catolicismo como a relixión oficial do Estado.

Fase III: A Desamortización Civil de Madoz (1855)

Durante o período do **Bienio Progresista** foi aprobada a **Lei Xeral de Desamortización**, presentada por **Pascual Madoz**. Iniciouse así a **Desamortización civil**, poñendo en venda os bens do Estado e dos concellos (bens comunais e de propios).

Isto produciu os maiores cambios polo volume de terras que se puxeron en venda, así como polas consecuencias negativas para os campesiños máis pobres.

Balance e Consecuencias da Desamortización

A desamortización, no seu conxunto, puxo en venda aproximadamente o 20% do territorio español.

Os Principais Compradores

Os principais compradores foron:

• A nobreza terratenente.
• Campesiños ricos.
• Burguesía comercial e administrativa.

Estes grupos aumentaron o seu patrimonio e incrementaron o seu prestixio social.

Impacto Político e Socioeconómico

No balance global da desamortización atopamos que:

Consecuencias Políticas

O réxime de propiedade da terra transformouse e consolidouse o **réxime liberal** ao vincular os novos propietarios ao seu mantemento.

Consecuencias Socioeconómicas

As medidas desamortizadoras incrementaron os **latifundios agrarios** (sen investir na súa modernización) e gran parte dos campesiños pobres e xornaleiros non puideron acceder á propiedade da terra por falta de capitais. Así mesmo, contribuíu ao atraso da industrialización pola desviación dos recursos financeiros cara á compra de terras.

As Vítimas do Proceso

As vítimas principais deste proceso foron:

• A **Igrexa** (perda de poder económico).
• Os **municipios** (perda de bens comunais).
• Os **campesiños pobres e xornaleiros** que viron empeorar as súas condicións de vida coa perda dos beneficios da caridade eclesiástica e do aproveitamento das terras e pastos comunais.

Ademais, producíronse cuantiosas perdas no patrimonio artístico e cultural da Igrexa.