Denbora historikoa

8. GAIA 1. Sarrera

-Historia Antzinako giza sozietateetan gertatutako ekintzak ikertzen dituen eta arrazoiak Eta ondorioak aztertzen dituen zientzia. - Prozesu historikoak denboran zehar Ematen diren eta giza taldeetan aldaketak eragiten dituzten gertaeren segidak. -Historiak iragana ulertzeko eta momentukoa interpretatzeko aukera emango duen Metodo historiko bat bezala erabiltzeko aukera eman; ikaslearentzat iraganeko Bizitza kontatzeko modu bat izatetik zerbait logiko eta arrazoitua izatera bihurtu.- Hainbat ikerketen arabera, historiaren ikaskuntzan parte hartzen duten zenbait Trebetasun eta gaitasun ez direla erabat garatzen nerabezarora arte; baina, LHn Zehar garapen horretarako beharrezko oinarriak finkatu behar. -Abenduaren 22ko, 236/2015 Dekretuak, Oin.Hezk. Curriculuma zehaztu eta EAEn ezartzen duena, denbora nozioa Konp. Sozial eta Zibikoaren barruan kokatzen du, GZZ arloan, eta Bertan 4.Eduk. Multz.(Denboraren arrastoa) landu beharreko edukiak eta kontuan Hartu beharreko eb.Irizpideak zehazten ditu.

2.Denb.Historikoaren nozioa LHn

Historia ezin da banandu denbora kontzeptutik, ulermen historikoa denboran Atzera begiratzean oinarritzen baita. Denbora, ondorengotzan ematen diren Aldaketen bidez hauteman. -Haurrentzat zailaprozesu dinamikoetako aldaketa inplizituak ulertzea, ez baitira oso Hautemangarriak (batez ere aldaketa motelak) eta nerabezarora iristen doazen Heinean lortuz doazen abstrakzio maila bat eskatzen dutelako. -Denbora Historikoa konplexua da, denboraren maila normalez gain bere ulermena benetan Zaila egiten duten kontzeptu eta ezagutzak barneratzen dituelako. Hauek modu Intentzional, progresibo eta sistematiko batean landu behar dira oin.Hezkuntzako Etapa guztietan zehar. –Helb. Nerabezaroan denbora historikoaren irudi argia, Definitua eta bateratzailea izatea, denbora pasatzen den moduan aldatuz doazen Zenbait erregistro sistematikoetatik hasi eta pertsona edo gertaera historikoen Irudikapenera denbora lerroak edo ardatz kronologikoak erabiliaz. -Denbora Lerroak datak, gertaerak, pertsonaiak… kokatzeko maila espazialak dira; Gertaera historikoen iraupena luzea edo laburra den zehazten lagundu, baita Denbora erreala erlatibizatzen ere. Piageten ideian oinarritzen dira, espazioa Denbora baino lehenago eraikitzen dela, alegia.

3.Prozesu eta gertakari historikoak ikertzeko eremuak

Historiak Gizarte multzoaren azterketak eta hausnarketak egiten ditu iraganean, eta Ekintza eta prozesu historikoen oinarrian dauden gakoak ulertzen irakasten Saiatu. -Historia sektorial bezala ulertu zientzia historiko objektuaren Zatiketa bakoitza. Hauengatik historialariek arreta iraganeko alderdi zehatz Batzuen azterketan eta azalpenean jarri: -Hist. Politik. Historiografia tradizionalean ekintza edo Gertaera gogoangarriez, gertaera militarrez, errege edo heroien Bizitzaz...Arduratzen zen. Gerora alderdi zabalagoez arduratzen zen: Instituzioen historia, sistema politikoen historia...-His. Ekono.: Denboran zehar eman diren gertaera, prozesu Eta egitura ekonomikoak izango dira. Giza sozietateetan ematen diren ondasunen Eta zerbitzuen produkzioetan bereziki.-Hist. Soz.: Alderdi honetan Historia sozietatea izango Litzateke bere osotasunean historia tradizionalaren aurkari bezala. Zenbait Ikerketa historikok osagai sozialak izan bazituzten ere, ez da XX.Mendera arte Izango (Marxismoa eta Annalekin) ikerketa historikoek ikuspuntu sozial edo Ekonomiko-sozial garbi bat izango dutena. –Erlij. Hist.: Gurean historia sakratua edo elizaren Historia aipatu beharko lirateke. –Art. Hist.: Pintura, eskultura eta arkitektura dira Bere xedea. /-Gertaera eta prozesu historikoen konplexutasunak eta Historiadoreen artean ikuspuntu eta interes ezberdinak egoteak, historiaren Ikasketetan espezialitateak egoteaeragin: -Mikrohistoria: Edozein motatako gertaerak, pertsonaiak edo Fenomenoak aztertu. -Eguneroko bizitzaren historia. -Emakumeen historia. -Ingurunearen historia edo ekohistoria: Zenbait egilerentzat historiaren Zientzia lagungarri bat da. -Ikuspuntu espaziala kontuan izanez gero, Historia Unibertsalaz, Espainiako historiaz... Hitz egin beharko genuke.

4.Gizateria etapa historiko handiak Ikastea

Historiaren azalpen garbi bat eta elkarlotuak dauden aldaketa Multzo bat egitea ezinbestekoa haurrak ekintza historikoak behar bezala Ulertzeko. -Historiaren irakaskuntza modu egokian emateko, historiako gertaerak Etapatan banatzea ezinbestekoa da. -Eremu geografikoari erantzunaz Historiaren Banaketa batzuk adostu: Historia unibertsala, nazionala, eskualdekoa, lokala... -Historia aro edo etapetan banatu eta idazketa sortzetik aurrerako denbora Guztia sartzen da bertan: -

Antzinaroa

: Idazketa asmatu zenetik Mendebal.Erromako Inperioraarte. Lehenengo Zibilizazioak hartzen ditu:Mesopotamia, Egipto, Grezia eta Erroma.-

Erdi A

: K.O. 456.Urtean Mendebaldeko Erromatarinperioaren erotzetik Kristobal Kolonek 1492an Amerika aurkitu zuen arte. Aro honetako zibilizazioak Europako Zibilizazio kristaua eta Islama dira. –A.Modernoa
: Amerikaren aurkikuntzatik(1492) FrantziakoIraultzara arte (1789). Europako Osagai kultural garrantzitsuenak Errenazimenduko espiritu kulturalaren inbasioa Eta Despotismo ilustratuaren bidez berritutako Europako monarkia absolutuak Dira. –A.Garaikidea
: 1789ko Frantziako Iraultzatik 1945eko II.MunduGerrara arte. Gertaera historiko garrantzitsuenak: 1830-1848 artean Iraultza liberala, Industrial iraultza, Errusiar iraultza eta Estatu Komunista Baten ezarketa, 1914 eta 1940ko gerrate handiak eta Erregimen Demokratikoak. -

Momentuko Historia

: 1945eko II.Mundu Gerratik hasi eta gaur egunarte. 7 hamarkada hauetan emandako aldaketa historikoak Ikaragarriak izan dira: Mundua bi bloketan banatzea, Gerra Hotza, Asia eta Afrikaren deskolonizazioa, komunismoaren erorketa… --Gizateriaren Historiako aro garrantzitsuen hezkuntza modu ezberdinetan ematen da zikloaren Arabera: -1.Zikloan hurbilketa orokorra ematen da, eta hauek gehienbat herrian Edo EHn kokatzen dira. -2.Zikloan aro ezberdinen azterketarekin hasten dira, Bai Iberiar penintsula kontuan hartuta, eta baita EHn ere.

5.Agiriak

–Denb.Historikoa Itzulezina da, pasatako gauza baita; hala ere, kontrastatu egin daiteke. Horretarako, agiri historikoak erabiltzen dira. Ahozkoak: testigantzak, abestiak, ipuinak, kondairak, esaera Zaharrak… Historia ikasteko beharrezko iturriak, orokorrean honen ikaskuntza Ahoz transmititzen baita. LHn, egokia da ikaslea bere familiaren, hiriaren edo Komunitatearen historia hurbilera gerturatzea. Horrela, ikaslea bera bihurtzen Da ikertzaile.Ahozko dok. Ez daude inon Idatzita, baina erabilgarriak dira historia ezagutu eta berreraikitzeko. Idatziak: -Arrazoi judizial, politiko Edo fiskalengatik egindako agiriak;
Beraien helb. Ez da inoiz izan historia Ezagutaraztea. -Iturri dokumental ohikoena da. Hala ere, kontuz erabili Beharrekoak kontuan izanda historikoki idazten zekitenak bakar batzuk zirela, Eta batzuetan oso subjektiboak direla. -Merkataritzak izugarrizko ondarea utzi: Portuetako erregistro liburuak, aduanetako erregistroak… -Iturri idatziak Normalean artxiboetan gorde eta hauetako asko digitalizatu. -Hondar materialak: arte objektuak, Erramintak, eraikin arkitektonikoak, gizakiak sortutako objektuak, hezurrak, Arrastoak… -Iturri arkeologikoak, iturri idatzirik ez dagoenean historia Berreraikitzeko erabili. - Batzuetan lehendik dagoen informazioaren osagarri Bezala erabili, kultura materiala eta bizitzeko moduari buruzko datu asko Ematen baitute.

6.Hezkuntzan esku Hartzea

Konp.Sozial eta Zibikoetan aurki dezakegu GZZ arloan lantzen da Denboraren nozio historikoa. Hauxe dio kurrikulumak: “4. Multzoan (Denboraren Arrastoa), denbora historikoaren eta haren neurketaren ulermena eta gertaera Historiko batzuk eta beste gertaera garrantzitsu batzuk denboran antolatzeko Gaitasuna landuko dira, segidaren, iraupenaren eta aldiberekotasunaren Oinarrizko nozioak erabiliz. Gizateriaren etapa historiko handiak ikasiko dira, Historiaren aroak zer diren jakiteko eta Historiaren bost aroei data jartzeko, Haien hasiera eta amaiera eragin zuten gertaerei lotuta. Horretarako, zenbait Alditako egoera historikoak, gertaerak eta pertsonaia garrantzitsuak zein ziren Jakin behar da. -Garrantzitsua da ikasleek erreferentzia historikoak lortzea Munduaren interpretazio pertsonala egiteko. Horretarako, historiari buruzko Oinarrizko jakintza batzuk behar dira –historia partikularretik hasi eta Historia unibertsalean amaituta–, eta alderdi komunak eta alderdi desberdinak Errespetatuz eta balioetsiz. -Mapez gain, prozesu historikoak identifikatu eta Aztertzeko irudikapen grafiko oro erabiliko da, iturri horiei buruzko iruzkina Egiteko oinarrizko prozedurak jakitera emateko. -Garrantzitsua da ikasleak Gizakiaren iraganeko bizimoduen berri izateko jakin-mina izatea, eta ulertzea Oso garrantzitsua dela aztarnak edukitzea historia ezagutzeko eta ikasteko, t Zaindu eta ondorengoei helarazi behar zaien kultura-ondareak direla. -Multzo Honetan, ondare nat., kult., hist. Eta artist. Balioetsi eta errespetatzeko Gaitasuna garatzen da, eta hura kontserbatu eta hobetzeak dakartzan erantzukizunak Bere gain hartzeko gait. Ere.” 7.Ond.

8.Bib

236/2015 DEK, ab22, Oin.Hezk. Curriculuma zehaztu eta EAEn ezartzen duena. -Barceló, J.A. (1997). El tiempo Histórico. Elementos para una filosofía de la Arqueología.