Conflitos Clave da Guerra Fría e o Impacto da Segunda Guerra Mundial na Xeopolítica Global

Conflitos da Guerra Fría

A Guerra de Corea (1950-1953) foi o primeiro conflito armado da Guerra Fría en Asia, desencadeada cando Corea do Norte, apoiada pola URSS e China, invadiu Corea do Sur. A ONU, liderada polos Estados Unidos, interveu para deter a invasión, pero a entrada de tropas chinas levou a un estancamento da fronte. Despois de tres anos de combates brutais, con preto de catro millóns de mortos (a metade civís), o conflito rematou co Armisticio de Panmunjom en 1953, que restableceu a división no paralelo 38. Aínda que non houbo un claro vencedor, Corea do Norte quedou devastada, mentres que China consolidou o seu prestixio ao enfrontarse a Occidente, e os EUA reforzaron a súa política anticomunista e a súa presenza militar global.

A Guerra de Vietnam (1955-1975) xurdiu despois da retirada francesa de Indochina, cando Vietnam quedou dividido nun Norte comunista baixo Ho Chi Minh e un Sur apoiado polos EUA para deter o avance do comunismo. A intervención estadounidense intensificouse en 1965 con bombardeos masivos, napalm e o envío de medio millón de soldados, pero a resistencia do Vietcong —apoiado pola URSS e China— e a guerra de guerrillas desgastaron os EUA. As imaxes da destrución e as protestas mundiais levaron á retirada progresiva tras os Acordos de París (1973). En 1975, Vietnam reunificouse baixo un goberno socialista, marcando a primeira derrota militar dos EUA, cun saldo de entre 3,8 e 5,7 millóns de mortos e profundas consecuencias morais e políticas. Ambos conflitos demostraron como a Guerra Fría se librou en territorios afastados, con consecuencias devastadoras para as poboacións locais e un impacto duradeiro na xeopolítica global.

O Fin da Segunda Guerra Mundial

A Caída de Berlín (1944-1945)

A finais de 1944, os nazis, aínda decididos a resistir, lanzaron unha última contraofensiva nas Ardenas, pero foron derrotados polos Aliados occidentais nun mes de combates, perdendo toda capacidade ofensiva. Mentres, o avance soviético polo leste revelou o horror dos campos de exterminio, como Auschwitz, onde en xaneiro de 1945 atoparon miles de presos famélicos, cadáveres e probas das atrocidades nazis.

En abril, os soviéticos chegaron a Berlín, xa devastada, e impuxeron o seu control con brutalidade. Hitler suicidouse no seu búnker o 30 de abril, e a cidade capitulou o 2 de maio. O 7 e 8 de maio, Alemaña asinou a rendición incondicional, mentres as tropas alemás en Italia tamén se rendían, días despois da execución de Mussolini polos partisanos (28 de abril). Así rematou a guerra en Europa, deixando un continente arrasado e o mundo en choque ante o descubrimento do Holocausto.

A Derrota do Xapón e a Bomba Atómica

Mentres Europa celebraba o fin da guerra en maio de 1945, o Pacífico seguía en conflito. Os EUA, que xa deteran a expansión xaponesa en 1942, avanzaban lentamente recuperando illas estratéxicas como Filipinas e as Marianas. Os xaponeses, cun código de honor que rexeitaba a rendición, loitaban ferozmente, empregando ataques kamikaze desde outubro de 1944.

Os intensos bombardeos aliados sobre 60 cidades xaponesas (1944-45), que causaron 600.000 mortes e reduciron Toquio a cinzas, non quebraron a súa resistencia. Batallas sanguentas como Iwo Jima e Okinawa (1945) demostraron a súa determinación, causando graves baixas estadounidenses.

Ante esta feroz resistencia, o presidente Truman autorizou o lanzamento das bombas atómicas: Hiroshima (6 de agosto) e Nagasaki (9 de agosto), que mataron instantaneamente a centos de miles e deixaron unha devastación sen precedentes. O 15 de agosto, Xapón rendeuse, marcando o fin da guerra e o inicio da era nuclear, un momento que cambiou para sempre a natureza da guerra e as relacións internacionais.

As Consecuencias da Segunda Guerra Mundial

A Segunda Guerra Mundial, como conflito total, deixou un legado de devastación sen precedentes en todos os ámbitos:

Impacto Demográfico

• Entre 55 e 65 millóns de mortos (33 millóns de feridos, 3 millóns de desaparecidos)

• 6 millóns de xudeus exterminados no Holocausto

• Europa do Leste e Asia (China, Xapón, Corea) como rexións máis afectadas

• Masivos desprazamentos de poboación (20 millóns de persoas)

Devastación Económica

• Destrución masiva de infraestruturas, cidades e terras de cultivo

• Fame e escaseza xeneralizadas, especialmente en Europa Oriental e Xapón

• EUA e países neutros (Canadá, Australia) fortaleceron as súas economías

• Emerxencia de dúas superpotencias: EUA e URSS

Consecuencias Morais e Políticas

• Revelación do horror nazi (campos de exterminio, experimentos)

• Creación da noción de "crimes contra a Humanidade"

• Xuízos de Núremberg (1945-46) contra líderes nazis

• Inicio da xustiza internacional e reflexión sobre os límites da guerra

O Novo Orde de Posguerra

Conferencias de Paz (1943-1945)

As reunións aliadas en Teherán (1943), Ialta e Potsdam (1945) entre os EUA, a URSS e o Reino Unido definiron a orde de posguerra: acordaron a desnazificación e división de Alemaña en zonas de ocupación (incluíndo a Francia), reparacións económicas e axustes territoriais, especialmente en Polonia e as fronteiras soviéticas. En Potsdam, as tensións entre os EUA e a URSS marcaron o inicio da Guerra Fría. Ademais, en 1946 asináronse tratados de paz con Italia, Hungría e outros países, aínda que os de Austria e Xapón se atrasaron ata 1955.

Creación da ONU (1945-1948)

En 1945, a Conferencia de San Francisco estableceu as Nacións Unidas (ONU) para substituír a Sociedade de Nacións, co obxectivo de garantir a paz, a seguridade internacional e os dereitos humanos. A súa estrutura incluíu unha Asemblea Xeral con representación de todos os membros e un Consello de Seguridade con cinco potencias permanentes con dereito a veto (EUA, URSS, China, Reino Unido e Francia). En 1948, a ONU adoptou a Declaración Universal de Dereitos Humanos, consolidando un marco ético global. A diferenza das conferencias de paz, a ONU centrouse en construír un sistema multilateral duradeiro, aínda que non puido evitar as divisións da Guerra Fría.