Civilizacións Antigas: Mesopotamia e Exipto, Berces da Historia e a Cultura

Mesopotamia: O Berce da Civilización

Mesopotamia, rexión situada entre os ríos Tigris e Éufrates, e que pertence ao chamado Crecente Fértil, viu nacer a primeira civilización da Historia. Esta zona destacou por unha avanzada agricultura grazas ás terras fértiles e a unha ampla rede de canalización de auga para regadíos.

Innovación e Escritura Cuneiforme

En Mesopotamia desenvolveron unha avanzada escritura: a cuneiforme. Escribían cunha punta de cana cortada sobre unha tablilla de arxila.

Etapas Históricas de Mesopotamia

1. Etapa Sumeria: Formáronse cidades-estado independentes gobernadas por un monarca ou por sumos sacerdotes, como por exemplo as cidades de Ur ou Uruk.
2. Reinos e Imperios Posteriores: Sucedéronse extensos reinos e imperios como os acadios, babilonios, asirios e persas.

O Imperio Babilónico e o Código de Hammurabi

No Imperio Babilónico destacou o rei Hammurabi, quen mandou erixir, nas entradas das cidades, uns enormes monolitos co primeiro código de leis coñecido para o seu cumprimento. Precisamente, a cidade de Babilonia foi unha das máis importantes da antigüidade.

O Fin do Imperio Persa

O Imperio Persa caeu cando foi derrotado fronte ao emperador macedonio, Alexandre Magno.

A Sociedade Mesopotámica

A sociedade estaba estritamente xerarquizada:

• Na cima: o rei ou os sumos sacerdotes.
• Nobres.
• Artesáns e comerciantes.
• Campesiños e gandeiros.
• Escravos.

Os artesáns, comerciantes e campesiños tiñan que entregar unha parte da súa produción aos monarcas, aos sacerdotes e aos nobres.

Ciencia e Relixión

As matemáticas e a astronomía tiveron un gran desenvolvemento. A astronomía era necesaria para coñecer con precisión as enchentes cíclicas dos ríos e prever as inundacións. Inventaron o calendario de doce meses lunares e utilizaron o sistema sexaxesimal para os seus cálculos.

A relixión mesopotámica era politeísta. Diferenciábase doutras en que o Máis Alá supoñía unha “vida” de sufrimento, o que indica unha concepción pesimista da vida despois da morte.

Arte de Mesopotamia

Arquitectura

Para as construcións utilizaban ladrillos e adobes, que eran materiais pobres e pouco vistosos, e por iso os revestían con azulexos de cores brillantes.

• Destacan os Zigurats: templos en forma de pirámide escalonada.

Escultura e Relevo

Identifícanse catro tipos principais de representación artística:

1. Estatuas de homes orantes, con grandes ollos e faldóns de lá.
2. Relevos de temática cruel: un monarca vencedor camiña co seu exército sobre os cadáveres dos seus inimigos.
3. Relevos de monarcas cazando leóns (destaca o relevo da "Leoa ferida").
4. Lamasus: touros alados protectores das cidades.

Exipto: O Don do Nilo

Contexto Físico e Xeográfico

O caudal do río Nilo varía ao longo do ano, pois nace a miles de quilómetros da súa desembocadura, en forma de delta, nun clima tropical (unha estación chuviosa e outra seca). Cando o nivel das súas augas medra, anega as beiras do río. Nesas zonas deposítanse os sedimentos (o limo) que arrastra o río. Isto converte as terras próximas ao río en moi fértiles para a agricultura.

División Territorial

Había dous territorios destacados:

• O Baixo Exipto na desembocadura do Nilo.
• O Alto Exipto no curso medio (ao sur).

O rei do Alto Exipto, Narmer ou Menes, logrou unificar todo o territorio.

Etapas da Historia de Exipto

1. Imperio Antigo: A capital estaba en Menfis.
2. Imperio Medio: Máis extenso que o anterior. A capital estaba en Tebas.
3. Imperio Novo: Acadouse a máxima expansión territorial, con faraóns como Ramsés II.
4. Baixa Época: Nesta época de decadencia, Exipto sufriu as ocupacións de diferentes imperios:
   • Primeiro, os persas.
   • Derrotado o imperio persa, chegou Alexandre Magno.
   • Finalmente, no ano 31 a.C., Cleopatra, a última raíña, foi derrotada polo Imperio Romano.

A Pirámide Social Exipcia

No vértice superior da pirámide social estaba o faraón, quen tiña un poder ilimitado, tanto político como relixioso, xa que era considerado un deus.

Grupos Privilexiados (Parte Alta)

• Sacerdotes.
• Altos funcionarios que dirixían o goberno e o exército.
• Funcionarios medios, como os escribas (moi importantes, pois a maioría da poboación era analfabeta).

Grupos Non Privilexiados (Parte Baixa)

• Serventes, comerciantes, artesáns, obreiros e campesiños.
• Finalmente, os escravos.

Cultura e Ciencia Exipcia

Para calcular exactamente os tempos de enchentes do río (para sementar e colleitar) e saber ata onde podía chegar a inundación (para protexer as vivendas), os exipcios tiveron que desenvolver coñecementos avanzados de matemáticas e xeometría. Sería imposible construír unhas pirámides tan altas e cunhas medidas tan calculadas sen estes coñecementos.

Arte Exipcia

Arquitectura

A arquitectura exipcia, ao contrario da mesopotámica, caracterizouse polo uso da pedra, e por iso as súas construcións seguen en pé, mentres que as construcións mesopotámicas, ao ser de adobe e ladrillo, están hoxe en día en ruínas. Tamén destaca polo seu colosalismo, é dicir, o grande tamaño das súas construcións.

Evolución das Tumbas

1. Ao principio, os faraóns enterrábanse en construcións dunha planta e paredes inclinadas (forma trapezoidal) denominadas mastabas.
2. Posteriormente, construíron máis plantas e levantaron pirámides escalonadas.
3. Pirámides truncadas ou acodadas (intentos iniciais de levantar pirámides de caras lisas).
4. Pirámides clásicas de caras lisas (como a de Queops).
5. Debido aos saqueos, comezaron a utilizar os hipoxeos: covas escavadas na rocha e coa entrada escondida.

Elementos Destacados nos Templos

1. Avenida de esfinxes.
2. Altos obeliscos (monolitos verticais terminados nunha pequena pirámide).
3. Na entrada, os pilonos, enormes estruturas con forma trapezoidal.
4. Patios con altas columnas.
5. Sala hipóstila con altas columnas (a diferenza do anterior, tiñan teito).
6. No fondo do templo atopábase o santuario, en penumbra, no cal descansaba a estatua do deus.

Escultura

Enormes estatuas con características distintivas:

• Hieratismo: As esculturas representan a un personaxe serio e solemne.
• Frontalidade: Moitas veces as esculturas atópanse contra unha parede e soamente se ven de fronte.
• Quietude: As estatuas non dan sensación de realizar ningunha acción nin movemento.
• Colosalismo: Podían medir varios metros de alto.

Pintura

Pintaban escenas da vida diaria como caza, pesca, animais, banquetes, etc. A principal característica era a utilización da perspectiva exipcia:

• As partes do corpo representábanse con distintos puntos de vista: ollos de fronte, rostro de perfil, torso de fronte e pernas de perfil.
• Todo o que debuxaban estaba en perspectiva vertical.