Causas y Consecuencias de la Descolonización en el Mundo Moderno
Enviado por Chuletator online y clasificado en Otras lenguas extranjeras
Escrito el en 
español con un tamaño de 10,65 KB
1. As Causas da Descolonización
A debilidade das metrópoles
A Segunda Guerra Mundial demostroulles ás colonias que as súas metrópoles non eran invencibles. As colonias contribuíran á guerra, mediante guerrillas e a inclusión de tropas coloniais nos exércitos europeos, creándose dirixentes populares que desempeñaron un papel decisivo nos procesos de independencia.
Pero os gastos que as colonias lles xeraban as metrópoles xa non eran compensados polos beneficios que obtiñan delas.
Os movementos nacionalistas
Durante a dominación colonial formárase unha elite indíxena que desenvolveu unha conciencia crítica fronte á dominación europea. Este grupo foi elaborando un pensamento nacionalista que reivindicaba a necesidade de independencia.
Neste pensamento influíron diversos factores: a reivindicación dunha identidade propia, a relixión como sinal de identidade ou a apelación a valores tradicionais baseados na cultura ou etnia propias. Tamén exerceran unha grande influencia as ideas anticolonialistas de raíz marxista forxadas en Europa.
Un contexto internacional favorable
A ONU defendeu o dereito de autodeterminación dos pobos colonizados e reclamou a independencia das colonias. EEUU e a URSS condenaron a continuidade dos imperios coloniais. As superpotencias buscaban apoios na súa disputa pola hexemonía mundial. Por iso, propiciaron os movementos independentistas.
A opinión pública internacional tamén asumiu as ideas antiimperialistas. Formáronse asociacións contra o imperialismo e as igrexas cristiás (católicas e protestantes) impulsaron iniciativas no mesmo sentido, igual que os partidos socialistas.
A Conferencia de Bandung
Algúns dos países acabados de independizar intentaron tomar posicións conxuntas e organizaron a Conferencia de Bandung, para pronunciarse ante a política de bloques.
Asistiron á conferencia algúns dos líderes dos novos países: Nasser, presidente de Exipto; Sukarno, de Indonesia; Nehru, da India; Tito, de Iugoslavia... Estes líderes tiveron un relevante papel na creación do Movemento de Países Non Aliñados, pois pretendían evitar a instrumentalización dos novos países por algún dos dous bloques.
A conferencia foi un importante acelerador da conciencia anticolonialista, pois deu un apoio moral fundamental aos movementos independentistas. Pero non logrou evitar que os seus membros se visen continuamente implicados na política dos bloques, sobre todo a través de conflitos localizados.
2. A Independencia de India e Paquistán
O Partido do Congreso representaba o nacionalismo hindú e estaba liderado por Nehru, discípulo de Gandhi, quen defendeu a resistencia pacífica para lograr a independencia. Este partido desexaba a creación dun único Estado tras a independencia.
A Liga Musulmá, creada en 1906 e dirixida por Alí Jinnah, aspiraba á formación dun Estado propio (o futuro Paquistán) separado da India.
3. A Descolonización do Sureste Asiático e de Oceanía
Ho Chi Minh, líder da liga para a independencia de Vietnam.
Acordos de Xenebra: Francia recoñeceu a independencia de Laos e Camboxa.
Ahmed Sukarno, líder do movemento nacionalista indonesio.
Conferencia de Haia: recoñeceuse a independencia de Indonesia.
5. Panafricanismo: corrente política que promovía a unión dos pobos africanos e foi un factor importante na toma de conciencia da poboación do continente e no desencadeamento da loita pola independencia. O seu papel de promotor de solidariedade entre estes países plasmouse na creación da Organización para a Unidade Africana.
Africa francesa: Sekou Touré e Leopold Senghor. Africa belga: Patrice Lumumba.
6. Independencia e Desenvolvemento Económico
Como naceu o concepto Terceiro Mundo
O concepto Terceiro Mundo xurdiu durante a Guerra Fría para referirse aos países non aliñados con ningún bloque. Tras a desaparición da Guerra, o concepto usouse para identificar países cun baixo nivel de desenvolvemento.
A expresión foi criticada polas súas connotacións negativas.
Os problemas dos novos Estados
Algúns problemas derivaban do período colonial, e outros a dificultades de integración na economía mundial e a falta de estabilidade interna.
- A pobreza: niveis de renda moi baixos, predominio do sector primario, escaseza de infraestruturas de transporte...
- Carencia de infraestruturas e de persoal cualificado na educación e na sanidade.
- A inestabilidade política. Os novos Estados intentaron copiar os modelos políticos existentes. Este intento fracasou e xerou unha grande inestabilidade, que propiciou frecuentes golpes de Estado.
- Os numerosos conflitos internos provocados pola heteroxeneidade étnica, relixiosa e cultural dos novos países. Algúns destes conflitos convertéronse en guerras civís.
O Neocolonialismo
Os países en desenvolvemento encóntranse nunha nova situación de dependencia económica á que se chamou neocolonialismo.
Este termo describe a situación en que un país consegue a independencia política, pero mantén unha dependencia económica da súa antiga metrópole ou dos países desenvolvidos en xeral. O neocolonialismo prodúcese mediante tres mecanismos:
- A dependencia financeira: Recórrese ao endebedamento con outros países ou institucións internacionais para soster a economía, o que xera unha elevada débeda externa que frea o desenvolvemento.
- A dependencia tecnolóxica: Estes países deben comprar toda a tecnoloxía que necesitan aos países desenvolvidos. O pagamento por este concepto foi moi elevado.
- A dependencia comercial: A maioría teñen un déficit comercial crónico. As exportacións adoitan ser materias primas, moito máis baratas ca os produtos industriais que importan.
7. A Evolución de Estados Unidos
O concepto de Terceiro Mundo xurdiu durante a Guerra Fría para referirse a países non aliñados con ningún bloque e posteriormente utilizouse para identificar países con baixo desenvolvemento. Os problemas destes novos Estados inclúen a pobreza, a falta de infraestruturas educativas e sanitarias, a inestabilidade política e os conflitos internos debidos á diversidade étnica, relixiosa e cultural. O neocolonialismo levou a unha dependencia económica dos países desenvolvidos a través das finanzas, a tecnoloxía e o comercio, xerando elevadas débedas externas que frean o desenvolvemento, custos pagos pola tecnoloxía e un déficit comercial crónico.
Guerra do Golfo: interveu EEUU para expulsar as tropas iraquís que invadían Kuwait.
Guerra de Iraq: interveu EEUU co argumento de que o país posuía armas de destrución masiva.
8. Populismo
O populismo estendeuse a partir de 1930. Os seus trazos máis significativos eran:
- Liderado político personalista e paternalista.
- Protagonismo da clase traballadora, aínda que o movemento estea aberto a todas as clases sociais.
- Estímulo da mobilización social. Linguaxe popular, directa, orientada ás masas.
- Proxecto económico baseado na intervención do Estado na economía mediante a redistribución da riqueza e das nacionalizacións.
- Antiimperialismo e rexeitamento do intervencionismo de Estados Unidos.
A proposta populista tivo unha maior incidencia en Arxentina e Chile. Esta corrente política durou ata a actualidade, como o peronismo en Arxentina, con pequenas variacións.
9. Da URSS á Federación de Rusia
A URSS, potencia do mundo comunista.
Tras a Segunda Guerra Mundial, a URSS configurouse como a potencia hexemónica do bloque comunista. O seu poder proviña do seu potencial militar, económico e tecnolóxico. No aspecto político, Stalin instaurou unha ditadura persoal apoiado no Partido Comunista da Unión Soviética e no seu aparello de represión.
Ao morrer Stalin, o sector revisionista do PCUS impúxose sobre o sector estalinista e Nikita Kruschev fíxose co goberno, iniciando unha política de desestalinización, que significou unha apertura política e económica e a diminución de tensións con EEUU.
A política de Kruschev foi considerada demasiado atrevida e un golpe de Estado derrocouno en 1964. Substituíuno Leónidas Breznev, un burócrata do partido. O seu longo mandato caracterizouse polo imobilismo político e económico.
A desintegración da URSS
En 1985, Mikhail Gorbachov chegou á presidencia da Unión Soviética.
Nese momento, o país pasaba por graves problemas económicos. Gorbachov aplicou diversas medidas para solucionar estes problemas, aínda que non impediu que a crise continuase. No ámbito político, Gorbachov centrouse en dúas actuacións principais:
- A perestroika: o conxunto de reformas destinadas a democratizar o réxime e lograr a apertura política.
- A glásnost: a política de transparencia informativa.
Desapareceu o monopolio político do PCUS, o que permitiu a aparición de novos grupos políticos. Celebráronse eleccións e concedeuse máis autonomía ás repúblicas soviéticas. Parte do PCUS non aceptou a política e deu un golpe de Estado.
Estas políticas favoreceron o xurdimento de sentimentos independentistas en case todas as repúblicas. En 1991, asinouse a disolución da URSS, que se dividiu en 15 repúblicas.
10. China, unha Potencia Mundial
A revolución comunista
Tras a vitoria militar do Partido Comunista de China sobre os nacionalistas chineses, proclamouse a República Popular Chinesa, dirixida por Mao Zedong.
Nun principio, optouse por imitar en todo o modelo soviético, pero axiña xurdiron os mesmos problemas que na URSS: desabastecemento e atraso agrícola.
Este fracaso fixo que se buscase outro modelo. Implantouse un comunismo de base agraria e creáronse as comunas populares, unidades económicas que combinaban industria e agricultura e que debían ser autosuficientes. Pretendeuse reeducar o pensamento do campesiñado. A estas políticas chamóuselles Gran Salto Adiante.
Este novo modelo reafirmouse coa Revolución Cultural, unha gran campaña de mobilización socioeconómica, que significou o aumento da represión contra a oposición.