Caravaggioren San Mateoren Bokazioa eta Da Vinciren Haitzetako Ama Birjina: Analisi Konparatiboa

San Mateoren Bokazioa: Caravaggioren Maisulana

Identifikazioa

• Egilea: Caravaggio (1571-1610)
• Urtea: 1600
• Kokapena: Contarelli kapera, San Luis Frantsesen eliza, Erroma
• Estiloa: Barroko italiarra, XVII. mendea
• Enkargua: Mateo Contarelli merkatari frantsesa
• Gaia: San Mateoren bokazioa

Testuinguru Historikoa

• Berpizkundearen eta Neoklasizismoaren arteko garaia (1600-1750)
• Arteen loraldia: Musikan (Bach, Vivaldi), Literaturan (Shakespeare, Quevedo), Filosofian (Descartes)
• Katolikoen eta protestanteen arteko lehia (gatazka erlijiosoak): Protestanteak (Lutero, Kalbino); Katolikoak (Jesusitak eta Kontraerreforma, Trentoko Kontzilioa, 1563)
• Lehia erlijiosoa gatazka politiko bihurtu zen (gerra)
• Caravaggioren joera naturalista: koadroetako figurak kaleko jendea dira, Kontraerreformarekin bat eginez
• Joera tenebrista: argi bortitza eta selektiboa erabili, gauza batzuei garrantzia emanez

Teknika eta Generoa

• Formatu handia
• Olio-pintura mihise gainean
• Gai erlijiosoa

Ikonografia

• San Mateoren bokazioa
• Mateo, Jesusen apostolua, zerga biltzailea zen
• Taberna batean, mahai inguruan bost pertsonaia ageri dira, Jesus eta Pedrorekin batera, Mateoren bila
• Bisitaren ezustekoaren erreakzioak islatzen dira
• Pertsonaien erreakzio unea harrapatzen du

Konposizioa

• Landua eta atektonikoa
• Lerro diagonal indartsua (argi fokua + Jesusen besoak): ikuslea pertsonaietara bideratzen du

Pertsonaien Trataera

• Errealista eta naturalista
• Pasarte erlijiosoko figurak pertsona arruntak dira
• Kristauak berehala errekonozitzen dira
• Jantziak: XVII. mendeko arropa estiloa mahaikoek, eta janzkera biblikoa Jesusek eta Pedrok, hurbiltasuna areagotzeko
• Ezusteko bisitak izandako erreakzioak islatu: keinu eta begiraden garrantzia
• Jesusi begira: Mateo (harridura + atzeraka bota + bere burua seinalatu), eserita dagoena eta tabernan dagoen mutil gaztea
• Jesusi ez begira: ezkerrean eserita dagoena (dirua kontatzen) eta erdi altxatua dagoen agurea

Mugimendua

• Mugimendua izoztua (tentsio bortitzik ez)
• Pertsonaien keinuek mugimendua ematen diote obrari
• Jesusen besoa: Kapera Sixtinako Adanen Sorrerako Adanen besoaren antza du

Koloreak

• Koloreen nagusitasuna
• Fondo neutro eta ilunean kokatua
• Paleta aberatsez margotua (tonu beroak)

Argia

• Lehen mailako protagonista
• Joera tenebristaren erakusgarri:
• Forma argiaren menpe dago
• Bi argi foku: eskuinekoa, diagonalki; goialdekoa
• Kontraste handiko koadroa, argi-ilunak bortitzak dira
• Izaera dramatikoa eta misteriotsua

Balorazioa

• Caravaggio margolari italiar garrantzitsuenetakoa izan zen
• Barrokoaren espresibitatea eta teatralitatea maisuki islatu zituen
• Markoa marmolezkoa da
• Berritzailea izan zen, eta artistek eta herriak berehala miretsi zuten

Haitzetako Ama Birjina: Leonardo da Vinciren Pizkundeko Ikonoa

Identifikazioa

• Egilea: Leonardo da Vinci
• Urtea: 1483-1486 (Louvreko bertsioa)
• Enkargua: Milango Sortzez Garbiaren senidetasuna
• Beste bertsio bat: Londresen
• Estiloa: Quattrocento eta Cinquecentoaren arteko trantsizioa

Testuinguru Historikoa

• Aro Modernoaren hasiera, Humanismoaren agerpena, Aro Klasikoko printzipioen berreskurapena
• Erlijioak Erdi Aroko monopolioa galdu zuen, giza baloreei tokia utziz
• Inprimategiaren asmakuntzak idazle klasikoen lanak berreskuratzen lagundu zuen
• Artea Aro Klasikoan oinarritu zen
• Italiak indar ekonomiko handia zuen, eta hiri italiarretan bizitza ekonomikoa eta kulturala pil-pilean zegoen
• Berpizkundeko artea Italian garatu zen
• Artisten indibidualismoa areagotu zen
• Periodizazioa: Quattrocento (XV. mendea), Cinquecento (XVI. mendea)
• XVII. mendean erreferentzia politiko eta ekonomikoa Florentziatik Erromara aldatu zen
• Proiektu eta lan handiak Julio II.a eta Leon X.aren garaian
• Manierismoa (1530-1600)

Leonardo da Vinci

• Verrocchioren ikaslea
• 1482an Milanera joan zen; 1500ean Florentziara itzuli zen; gero berriro Milanera; 1513an Erromara
• Asmatzailea, zientzialaria, arkitektoa, musikaria, matematikaria eta margolaria izan zen

Ikonografia

• Gai erlijiosoa
• Ama Birjina, San Joan haurtxoa, Jesus haurtxoa eta aingerua (Uriel) ageri dira
• Eszena goxoa eta familiarra, paisaia basati batean kokatua
• Komunikazio nabaria begirada eta eskuetan

Teknika

• Olio-pintura ohol gainean

Konposizioa

• Landua eta garbia
• Cinquecentoa garbiagoa da Quattrocento baino
• Piramidala
• Zentratua eta ordenatua
• Pertsonaien jarrerek Jesus haurtxora bideratzen dute ikuslea
• Lerro bertikala (Ama Birjina)
• Asimetrikoa

Komunikazioa eta Pertsonaien Trataera

• Eskuak eta begiradak funtsezkoak dira komunikazioan
• Erritmo lasaia sortzen dute
• Erritmoak Jesusenganantz bideratzen dira
• Pertsonaien jarrerak eta ezaugarriak:
• Ama Birjina erdian eserita dago, arropa dotoreekin
• Behera begira dago; eskuineko eskuarekin San Joan babesten du; ezkerrekoa Jesusi zuzentzen dio
• San Joan eta Jesus biluzik daude, eta elkarri begira daude
• San Joan makurtuta eta gurtzen ari da; Jesus eserita dago bedeinkatzen
• Aingerua arropa dotoreekin jantzita dago
• Eskuineko eskuarekin San Joan seinalatzen du; begirada ikusleari zuzentzen dio, partaide eginez
• Pertsonaien errealismoa idealizatua da

Sakontasuna

• Sakontasun ona
• Figuren disposizioak, fondoak eta argiak sakontasuna sortzen laguntzen dute
• Aire-perspektiba erabili zuen: urrundu ahala, detaile gutxiagorekin margotu zituen elementuak
• Sfumatoa: ingerada lausotuak eta atmosferan geruza moduko bat sortzen du

Argia eta Kolorea

• Itzalari garrantzia eman zion (XVI. mendean ohikoa)
• Bi argi iturri:
• Goitik bideratua, harkaitzean zehar
• Koadroan bertan sortzen dena, pertsonaiak argituz
• Koloreak: beroak eta tonu ilunak

Balorazioa

• Da Vinciren hasierako obra da, baina gailurra ere bada
• Oso obra ezagunak: Gioconda eta Azken Afaria
• Artista polifazetikoa izan zen, eta ekarpen garrantzitsuak egin zizkion pinturari, sfumato teknika kasu
• Oreka klasikoa eta eszena goxoa islatu zituen
• Paisaia erasokorra da, Jesusi gertatuko zaiona aurreratuz