Bloques e Áreas Dialectais do Galego

Bloque occidental

Plural pantalóns. Área fisterrá: seseo total, cheismo, ditongo ui (muito), terminación -stes (ti collestes).Área bergantiñá: ditongo oi (moito), ela colliu e ela partiu, terminación -ches (ti colleches).Área pontevedresa: estar a facer, formas tipo comeu e parteu demostrativos esto ~ eso aquelo; o demostrativos isto ~ iso ~ aquilo.

Bloque central

Plural pantalós.Área mindoniense: cant[e]mos, colle, ]mos, part[e]mos (síntoi 'síntoo', cántai 'cántaa'); esteña (de estar) e seña (de ser).Área central de transición: cantemos ~ collamos ~ partamos.Área lucuauriense: il e iles iste ~ ise ~ aquil turce, culle, bibe, mite

Bloque oriental

Plural pantalois.Área asturiana: terminacións -ius, -ias (sobrius ~ sobrias 'sobrinos, -iñas'); úa, algúa e ningún; demostrativos estos ~ esos ~ aquellos; posesivos meu ~ tou ~ sou.Área ancaresa: irmão ~ irmá ~ cadea. (colliu, collira, collise), ausencia de -n (dixe, colli). conservación de u en cuatro ~ cuando, Área oriental-central: vogal u, muito ~ muta ~ mutio, conservación de u en cuatro ~ cuando, terminación -is en cantais, -iños ~ iñas (collin dixen partin) Área zamorana: ditongos oí ~ ou (noite ~ noute), vogal u en truta ~ muto, teísmo (non to digo), (collise), (seio no canto de seino).

Tipos de Texto:

Texto Expositivo:

A exposición é unha modalidade textual que ten como finalidade difundir ou explicar una serie de información sobre un obxecto, feito ou proceso determinado, con rigor e obxectividade. O esquema básico ou estrutura dun texto expositivo é o seguinte:- Introdución: preséntase o tema e despértase o interese sobre o texto na súa totalidade.-Desenvolvemento: é a parte máis extensa na que se expoñen as ideas de maneira clara e estruturada. -Conclusión: é un resumo das ideas máis relevantes e enúnciase a idea final, global, que se tira de todas elas. As ideas poden ordenarse de xeito dedutivo, cronolóxico, causa-efecto, con enumeración de exemplos. Os textos expositivos poden ser: a) Divulgativos: Pretenden chegar a un público amplo e tratan de asuntos de interese xeral. Empregan un rexistro estándar, con linguaxe xeralmente sinxela. b) Especializados: están orientados a lectores con coñecementos previos sobre o tema tratado. Teñen linguaxe específica (científica, legal, humanística.)

Texto Descritivo:

Describir consiste en explicar con palabras como é una persoa, (prosopografía/ retrato), lugar (topografía) ou obxecto, seleccionando detalles que ao autor lle parezan máis característicos.

Texto Xornalístico:

a) A Noticia: é un relato obxectivo dun acontecemento de actualidade que se produce en calquera parte do mundo e interesa a una maioria de persoas. Consta de Titular, Entrada e Corpo. b) A Reportaxe: presenta información extensa dun tema que non ten por que ser de actualidade; explica as causas e as consecuencias e tamén a opinión de persoas ou testemuñas. A información vai acompañada de ilustracións, mapas, gráficos... c) Artigo de Opinión: é un texto argumentativo no que o autor expresa o que pensa sobre un tema e intenta orientar ao lector a que el mesmo forme unha opinión. Os principais son: o editorial (aparece sen asinar e adoita publicarse nun lugar fixo do xornal), os artigos de fondo ou opinión (escritos por persoas que colaboran de maneira ocasional ou permanente e vai asinada polo autor/a). Se o autor/a colabora de xeito permanente recibe o nome de columna.

Artigo

Determinado: o, a, os, as + a, con, de, en.

Indeterminado: un, unha, uns, unhas + con, de, en.

Posesivo: meu, teu, seu, noso, voso, seu -/ miña, túa, súa, nosa, vosa, súa -/ meus, teus, seus, nosos, vosos, seus -/ miñas, túas, súas, nosas, vosas, súas.

Demostativo: este, estes, ese, eses, aquel, aquelos -/ esta, estas, esa, esas, aquelas, aquelas -/ isto, iso, aquilo

Contraen coas prep de en: estoutro, estoutros, estoutro, estoutros, aqueloutro, aqueloutros -/ estourea, estoutras, esoutra, esoutras, aqueloutra, aqueloutras.

Substantivo e Adxectivo

Femininos: as palabras rematadas en -axe:t menos traxe paxe garaxe personaxe, -acabadas en -se e -ite, as que comezan por a mais as arbores froiteiras que teñen o mesmo xenero que a froita. Formación do feminino: co -a, os nomes rematados en -n con -án/-á/-ana/-ón /-oa/-in/-ina. Formación do plural: rematadas en vogal engaden-s/en -r e -z engaden -es/en -s e -l engaden -es.

Pronome Persoal

Formas tónicas: Formas átonas:

Contraccións

Valores de se (me, te, se, nos, vos, se):

- Reflexivo: é complemento directo, a acción que realiza o suxeito recao sobre o mesmo, O can lámbese.

- Recíproco: con suxeito múltiple, a acción que realiza cada un recae sobre os demáis. Antón e Helena quérense.

- Compoñente verbal: en verbos que esixen pronome, forma parte do verbo, Raquel queixouse da cabeza.

- Na pasiva rerflexa impersonal: Aínda non se recolleu o millo.