Bizkaiera eta Zuberera: Fonologia eta Morfosintaxia

Bizkaiera

Ezaugarri fonetiko fonologikoa

• bokala

i, u eragines a>e

bokal txandakatzea---> i/u u/i e/a

• diptongoak eta hiatoak

beharre beherazko diptongoak (ai,ei,oi,eu,au)

alderantzizko bost bokal bikote (ia,ie,io,ue,ua)

bokal elkarketak---> o+a ua>ue edo e+a ia>ie

• kontsonanteak

j fonemaren ahoskera y edo x denean

bustidura---> i+l>ll, i+n>ñ, i+s edo z>x, i+t>tx

kontsonante txandaketa l>d eta k>g

Ezaugarri morfosintaktikoa

• deklinabidea

nor eta nork pluralak ez beriztu

norekin -agaz(singu) edo -akaz(plu)

-a itsatsia -a+a=ea

norentzat=nondako

• aditza

ezan=egon

-o

-au,-eu

aditz pluralgilea -z

• aditzondoa

-to atzizkia

Zuberera

ezaugarri fonetiko-fonologikoa

• Bokalak

ü soinua

o/u alternantzia

• diptongoak eta hiatoak (ai,ei,oi,au,eu)

goransko diptongoa (ja,je,ji,jo,wa,we)

diptongo alternantzia au>ai

e+a=ia

• kontsonanteak

h fonema

j fonema j>y

txistukariak s>ts z>tz x>tx

dardarkariak r mututu eta rr=r

herskariak p>b t>d k>g

ezaugarri morfosintaktikoa

• deklinabidea

nor(plu)>-ak nork(plu)>-ek

nori> -er -eri-ei

nora> -ra -rat -la(t)

norantz> -rik buruz

ene=nire

nihaur=neu

• aditza

esan=esanen -n>-en

ebiliko=ibiliren -ko>-ren

egoten=egoiten -n>--iten

izan da= uk(h)an du

• joskera

noren genitiboa lagunak=lagunen

jokatugabean markatu