Bigarren Errepublika (1931-1936): Gakoak eta Konstituzioa

Bigarren Errepublika (1931-1936)

Diktadura egoera ekonomiko berezi baten laguntzaz mantendu zen; urte horietan, Espainiako gizartea are gehiago geldotu zen. Gizarte-iskanbilak eta politikaren arloko asaldurak alarma-seinaleak izan ziren, baina gutxik jakin zuten seinale horiek ulertzen.

Erregimen Aldaketa

Errepublikanoek hirietan izandako garaipenek monarkiaren erorketa eragin zuten. Erregimen-aldaketa odolik isuri gabe egin zen, 1931ko apirilaren 14an, Madrilen, Bartzelonan eta Espainiako beste hiri batzuetan Errepublika aldarrikatu ondoren. Sanjurjo jeneralak (Guardia Zibileko burua) bere gizonak monarkiaren alde borrokatuko ez zirela jakinarazi zuenean, Alfontso XIII.a erbestera joan zen.

Behin-behineko Gobernua eta Haren Lanak

Presidente Niceto Alcalá-Zamora zuen behin-behineko gobernuak, errepublikanoen eta sozialisten arteko koalizioko joera guztien ordezkariak zituena, modu baketsuan hartu zuen boterea, eta Estatua eraldatzen hasi zen. Espainiar asko ados zeuden aldaketa horrekin.

Elizaren Erreakzioa

Apezpikuek fededunei gogorarazi zieten gobernari berriak errespetatu behar zirela; bitartean, Vatikanok Madrilen zuen nuntzioak Errepublikari laguntzeko aholkua eman zion Espainiako Elizari. Gobernuaren antiklerikalismoak herriaren antiklerikalismoa sustatu zuen, eta Errepublikako agintariek ezin izan zituzten adierazpen horiek kontrolatu.

Gorte Konstituziogileak

Botere hutsunea errepublikano eta sozialisten arteko koalizio batek bete zuen, Behin-behineko Gobernuak, Niceto Alcalá-Zamora zela gobernuko presidente. Berehala Gorte Konstituziogileetarako deia egin zen, eta %70eko parte hartzearen ondoren, berriro ere, errepublikazale eta sozialisten arteko batasunak oso emaitza onak lortu zituen. Beraz, gorte nahiko ezkertiarrak hautatu ziren: esperientziarik gabeko diputatu askorekin, baina baita zenbait intelektualekin ere.

1931ko Konstituzioa

Konstituzio nahiko liberala izan zen, eta neurri oso garrantzitsu batzuk hartu ziren Espainiaren modernizazio eta garapen arloetan. Zenbait arazo egon ziren, batez ere, Eliza eta Estatuaren arteko harremana noraino bateratu edo aldendu behar zen gaietan. Esan bezala, konstituzio demokratiko laikoa zen, ganbera bakarra egongo zela finkatzen zuena. Errepublikako presidenteak sei urtez mantenduko zuen bere kargua. Alderdi ekonomikoan, Estatu zentralista izateaz gain, jabetza-eskubidea interes publikoaren mende egongo zela azaltzen zen. Bestalde, eskubide pertsonal batzuk ere zehazten ziren (adibidez, dibortzioa) eta autonomia estatutuak onartzeko prozesua finkatu zen. Gainera, botere banaketa ezarri zen. Berrikuntza esanguratsuenetako bat sufragio unibertsala zen, emakumeen botoa ere onartzen zelarik.