Berpizkundea: Historia, Arte eta Eskultura

Inguru Historikoa

15-16. mendean garatu zen, Italian hasi eta Europara zabalduz. Artean iraultza izugarria suposatu zuen.

Italia

15. mendearen hasieran (Quattrocento), estatu askotan banatua zegoen. Ekonomia oso garatua zuten hiri batzuk zeuden (Florentzia, Medici). Humanismo kristauaren kontzeptua sortuko da (testu originalak, Bizantzio eta antropozentrismoa). Artistek kontzepzio hauek bereganatuko dituzte, eta garaiko intelektualtzat joko zaie. 16. mendean (Cinquecento), Erromak garrantzia bereganatu zuen. Aita santuak mezenas izan ziren.

Europa

Lengoaia eta bizimodu oso tradizionala, erlijiosoa eta gotikoa. Noblezia eta monarkia izango dira artean interesa izango dutenak. 15. mende amaieran, artistek Italiara bidaiak egin zituzten. Italiako berpizkundeko teknikak, bere estilo propioan sortuko dituzte. Ez da arte estilo bateratu bat egingo (eragin asko erabili, klasizista eta manierista). Espainia eta Herbeheretan gotikoa eta manierismoaren arteko nahasketa bat sortu zen (estilo klasikoa, noblezia eta monarkiari atxikitu, Austriarrak: Karlos V, Felipe II).

Italia eta beste lurraldeei klate egin arazoak: Giullano Savonerola, Luteroren erreforma (protestantismoa, Trentoko kontzilioa, enperadore eta aita santuaren arteko arazoak - Erromako sakeoa).

Eskultura

Italia

Quattrocento

Tradizio gotikoa kontuan izan baina forma berriak. Arkitekturarekiko independentzia, naturalak eta eleganteak, antzinaro/humanismo ideiak gogoratu. Estatuak berreskuratu (heroiak) izaera alegorikoa, zaldun eskulturak, bustoak, hilobietako eskulturak (klasikoak), konposaketa itxiagoak (perspektiba), obrak kolore naturalez egin.

Ghiberti

ISAACEN SAKRIFIZIOA, Florentziako eskola bezala.

Brunelleschi

Gotiko eta berpizkunde artean. Espazioa ez da berpizkundekoa eta ez da erreala. Abraham postura estatikoa ez du mugimendu adierazten.

Ghiberti

Espazioa eratu, naturala. Material hartu, ingurune erreal bat. Mugimendu naturala, klasikotasuna eta anatomia perfektua. FLORENTZIAKO BATAIATEGIKO ATEA: ipar: formato lobulatu. Bigarrenak: askatasun artistikoa (karratuak, erliebe anitzak espazioak sortzeko). Eskenak denboraren arabera kontatu, Achiaciatto erabili.

Donatello

Bere lanari konsiderazio handia, garrantzia teknika eta esperientziari eta eskultura klasikoari. GATTAMELATTA KONDOTIEROA. SAN JORGE. HABACUC: antzinitate klasikoa arropa, toga. MAGDALENA PENITENTEA: harria, anatomia bereziak, pliegeak. FLORENTZIAKO KANTORIA. DAVID: marmol beltza, klasikotasuna erabili baino erlijiosoa, gorputza makurdura serpentinata eta anatomia perfektua. Rasgo endrogino, Goliaten burua behean eta ezpata.