Banku-dirua eta Moneta Politikaren Oinarriak

Banku-dirua

Banku-dirua banku komertzialek sortzen duten diru mota da, normalean maileguak ematean sortzen dena. Hau ez da diru fisikoa (billeteak edo txanponak), baizik eta kontu korronteetako saldoak edo "diru elektronikoa".

Diru hau honela sortzen da:

1. Banku batek mailegu bat ematen du.
2. Diru hori kontu batean sartzen da, eta bezeroak gastatzeko erabiltzen du.
3. Sistema honetan, dirua "biderkatzen" da, erreserba frakzionalen sistemari esker. Bankuek gordailuen zati bat soilik gordetzen dute (erreserba-koefizientea), eta gainerakoarekin mailegu berriak sortzen dituzte.

Moneta Politika

Banku zentralek erabiltzen dute ekonomian diruaren kantitatea eta interes-tasak kontrolatzeko. Helburu nagusiak hauek dira:

• Inflazioa kontrolatzea.
• Langabezia gutxitzea.
• Hazkunde ekonomiko egonkorra lortzea.

Moneta Politika Hedakorra

Moneta politika hedakorra ekonomia suspertzeko erabiltzen da, eskari agregatua handituz. Horretarako, banku zentralak interes-tasak jaisten ditu, kredituak merkeagoak izateko, eta diru-eskaintza handitzen du, adibidez, bono publikoak erosiz edo bankuen erreserba-koefizientea murriztuz. Ondorioz, kontsumoa eta inbertsioa bultzatzen dira, eskari agregatua handitzen da, eta langabezia gutxitzen da. Politika hau hazkunde ekonomikoa motela edo inflazioa baxua den egoeretan erabiltzen da.

Moneta Politika Murrizkorra

Moneta politika murrizkorra inflazioa kontrolatzeko eta ekonomia gehiegi ez berotzeko erabiltzen da. Banku zentralak interes-tasak igotzen ditu, kredituak garestiagoak izateko, eta diru-eskaintza murrizten du, adibidez, bono publikoak salduz edo bankuen erreserba-koefizientea handituz. Horrela, kontsumoa eta inbertsioa murrizten dira, eskari agregatua jaisten da, eta inflazioa kontrolpean mantentzen da. Politika hau inflazio altua edo ekonomia azkarregi hazten ari denean erabiltzen da.

Erreserba-koefizientea

Erreserba-koefizientea banku zentralak banku komertzialei ezartzen dien araua da, gordailu guztien zati bat erreserba moduan gordetzeko. Honek kontrolatzen du bankuek zenbat diru erabili dezaketen maileguak emateko. Tresna hau ekonomia moteltzeko edo suspertzeko erabiltzen da, diruaren kantitatea mugatuz edo handituz.

• Moneta politika murrizkorrean: Erreserba-koefizientea igotzen bada, bankuek diru gutxiago dute mailegatzeko, eta horrek interes-tasak igotzea eragin dezake.
• Moneta politika hedakorrean: Erreserba-koefizientea jaisten bada, bankuek diru gehiago dute mailegatzeko, eta horrek interes-tasak jaistea eragin dezake.

Moneta Politikaren Transmisio Mekanismoa

Moneta politikaren tresnak (adibidez, interes-tasen jaitsiera edo igoera) diru-merkatuan eragiten dute lehenik, diru-eskaintza edo kredituen kostua aldatuz. Horrek kontsumitzaileen eta enpresen portaera aldatzen du, eskari agregatuan eraginez. Azkenean, eskari agregatuaren aldaketak ondasun eta zerbitzuen merkatuan prezioetan, ekoizpenean eta enpleguan aldaketak eragiten ditu.