Avanzo da Democracia: Unha Perspectiva Histórica do Sufraxio Universal

Hai unha secuencia histórica que avanza do Antigo Réxime ao liberalismo, e deste á democracia. Hai excepcións, xa que por exemplo Rusia intenta facer a transición do Antigo Réxime á democracia, pero fracasa. Pero é moi diferente a primeira transición que a segunda, xa que a primeira é unha ruptura total, derribando unha estrutura; na segunda, esta ruptura tan completa non existe, senón que a democracia herda certos elementos da orde liberal e introduce certas modificacións. Faino de dúas maneiras: amplía o corpo electoral ata chegar ao sufraxio universal e incrementa o poder das institucións máis representativas.

O Sufraxio Universal

O primeiro país no que se aplica para unha elección presidencial son os EEUU en 1828. Faise porque algúns dos Estados que se van fundando e que se unen, xa nacen con ideas democráticas. Este mecanismo é incorporado por primeira vez e é definitivo. Nelas, resulta elixido o presidente Jackson, que estivo dúas lexislaturas. A construción dos EEUU supón a construción de sociedades relativamente ben equilibradas, sen grandes extremos entre riqueza e pobreza. Céntranse no territorio.

No ámbito europeo, o máis importante é Francia en 1848. É por vía revolucionaria, no mes de febreiro. Supón un gran cambio, xa que se pasa de 250.000 electores a 10 millóns. Pero durou pouco, precisamente pola clase media, de equilibrio social; non hai unha clase media suficientemente poderosa. Houbo unha involución en 1851, co Segundo Imperio, en mans de Luís Napoleón. Mantén o sufraxio universal pero non é democracia. Para o sufraxio feminino, hai que esperar ata 1945.

Gran Bretaña é, unha vez máis, un exemplo de vía reformista e pausada. Hai reformas importantes neste ámbito en 1832, en 1867, en 1884 – 85 e finalmente, en 1918, co sufraxio feminino. As reformas foron exercidas, ademais, polos dous partidos, o conservador e o liberal (vai adaptándose a sociedade, ao crecemento da clase media). Permite finalmente a aparición dun terceiro partido, o laborista, e este bipolarismo de partidos desaparece. Os dous líderes foron Benjamin Disraeli, do partido conservador, e William Gladstone, do partido liberal.

Alemaña. O sufraxio é contemporáneo da unificación. É un claro exemplo de que sufraxio universal non equivale a democracia, porque a constitución do II Reich en 1871 recoñece este sufraxio, pero non hai democracia parlamentaria. Por iso, o obxectivo de Bismark era o apoio popular dunha Alemaña unida. O sufraxio feminino neste caso dáse en 1919.

Italia. A unificación ten un sentido liberal, co estatuto Albertino de 1848. Dende 1861, só poden votar 950.000 habitantes, nunha poboación de 22 millóns de habitantes. O sufraxio universal aparece en 1919, pero dura pouco.

España. Promúlgase unha constitución democrática en 1869, pero ten unha breve vixencia (Restauración). Faise unha reforma electoral en 1890, recoñecéndose o sufraxio universal. Pero non empeza a ser unha democracia.

Conclusión

Entre 1848 e 1918, pois, hai unha “curva ascendente” da universalización do dereito ao voto (Países Baixos en 1887, Bélxica 1893, Noruega 1905, Suecia 1909, e mesmo a parte austríaca do Imperio Austro – Húngaro en 1906).