Artearen eta Literaturaren Definizio Sozial eta Instituzionala

Artearen eta Literaturaren Definizioa: Eraikuntza Soziala

Artearen eta literaturaren definizioak ez dira objektiboak edo aldaezinak, baizik eta gizartearen, kulturaren eta erakunde akademikoen erabakien araberako eraikuntza sozialak.

Artearen definizio aldakorra (Jimenez)

Jimenezen arabera, artearen definizioa ez da finkoa, baizik eta aldakorra eta garai bakoitzeko ikuspegien araberakoa. Artea, bere esanetan, desiraren eta jabetzaren objektua izan da beti. Garai batean elite edo botere publikoen eskuetan zegoena, gaur egun edonoren esku egon daiteke, erreprodukzio teknikoari esker. Horrek esan nahi du artearen kontzeptuak demokratizazio prozesu bat jasan duela, baina horrek ez du esan nahi edozerk balio duenik artetzat.

Gaur egun artea izendatzen dena ez da soilik egilearen sormenari zor zaion zerbait, baizik eta diskurtso instituzional batek babesten duena. Obra baten zilegitasuna aitortzeko, honako hauek dira erabakigarriak:

• Museoak eta galeriak
• Aldizkari espezializatuak
• Arte-kritikak

Gainera, Jimenezek azpimarratzen du denboraren proba ere beharrezkoa dela: artelanak denboraren poderioz baloratzen dira, ez berehala.

Literaturaren ikuspegiak: Esentzialismoa eta Konstituzionalismoa

Literaturaren kasuan, Ruthvenek bi ikuspegi bereizten ditu:

1. Ikuspegi esentzialista: Literaturak berezko ezaugarriak ditu (hizkuntza konnotatiboa, funtzio poetikoa edo egitura berezia).
2. Ikuspegi konstituzionalista: Testu bat literatura bihurtzen da komunitate batek horrela irakurtzen duenean. Literatura kategoria bat baino ez da, testuinguru historiko jakin batean onartua.

Beraz, literatura ez da testuaren barruan dagoen zerbait, baizik eta interpretazioaren eta irakurketa moduen emaitza. Irakurketa komunitateek, sistemek eta instituzio pedagogikoek (hala nola eskola eta unibertsitateek) definitzen dute, eta horien bidez osatzen da literaturaren kanona.

Kortazarren ekarpena

Kortazarren irakurgaiek ikuspegi konstituzionalista horrekin bat egiten dute, literatura ezaugarri multzo ireki eta aldakor batekin deskribatuz. Horietako batzuk hauek dira:

• Hizkuntzaren berritasuna
• Testuaren autonomia
• Funtzio poetikoa

Hala ere, azpimarratzen du ez dagoela definizio bakarra.

Ondorioak: Testuinguruaren eta Legitimatze-Prozesuen Garrantzia

Bi kasuetan —bai artea bai literatura—, ikuspegi garaikideek erakusten dute ez dagoela funtsezko definiziorik. Bien izaera erabakitzen duena testuingurua, diskurtsoa eta legitimatze-prozesuak direla. Beraz, artea eta literatura izendapena ez datoz soilik obraren ezaugarriek ematen duten kalitate artistikotik edo literariotik, baizik eta gizartearen eta erakundeen aitortzatik.

Funtsezkoak dira: Interpretazioa, erabilera eta harrera soziala. Azken batean, bai artea bai literatura giza eraikuntza kulturalak dira, etengabe birdefinitzen direnak.