Artearen Azterketa: Errenazimendua eta Barrokoa

Vatikanoko San Pedro plazako Kolonadia

Sarrera: Izenburua: Vatikanoko San Pedro plazako Kolonadia. Egilea: Gian Lorenzo Bernini, italiarra. Garaia: Aro Modernoa, XVII. mendea. Estiloa: Barrokoa. Tipologia: Publiko-erlijiosoa; plaza bat da, eliza baten aurrean elizkizunetarako. Materiala: Marmola. Kokalekua: Vatikanoa, Erroma, Italia.

Azterketa Formala:

Plaza bi eremutan egituratzen da: Piazza recta: Trapezoide formakoa, elizaren fatxadara hurbildu ahala altuera galtzen duena. Piazza obliqua: Eliptikoa, doriar ordenako kolonadia lau ilaratan antolatua, eta bi muturretan frontoi triangeluarrek osatua. Bigarren plaza, Piazza obliqua, da ikusgarriena, eta Michelangeloren kupula atzean nabarmentzen da.

Azterketa Funtzionala/Kontzeptuala:

Plaza hauek Aita Santua ikusteko aukera eskaintzeko sortu zen, fededunei bedeinkazioa eta ospakizun bereziak emateko. Madernoren fatxadaren altuerak Michelangeloren kupula osotasunean ikustea eragozten zuenez, Berniniri plaza eraikitzeko ideia bururatu zitzaion. Plaza eliptikoak fededunei ongietorria ematea helburu zuen, Barrokoaren asmo nagusiak lortuz: artea eta arkitektura ikuskizun bihurtzea.

Beste adierazpenak:

Berniniren lehenengo plaza, laukia, Michelangeloren Campidoglio plazako proiektua izan zuen inspirazio-iturri. Berniniren eragina ez da Barroko garaira mugatzen; Neoklasizismoan ere ikus daiteke, adibidez, Napolin, San Frantzisko eliza aurreko plaza eliptikoan.

Judith Holofernes hiltzen

Sarrera: Margolanaren izena: Judith Holofernes hiltzen. Egilea: Artemisia Gentileschi. Garaia: Barrokoa, XVII. mendea, Erroma. Estiloa: Tenebrismoa, Caravaggioren eragin nabarmena.

Azterketa Formala:

Margolanean hiru pertsonaia agertzen dira: gizon bat ohean etzanda eta bi emakume zutik, gizonaren burua mozten. Errealismoz egina, ekintza bortitz eta dramatikoa irudikatzen du, mozketaren une zehatza jasoz.

Azterketa Funtzionala/Kontzeptuala:

Margolanak Itun Zaharreko Judith eta Holofernesen istorioa irudikatzen du. Judith, israeldar bat, Holofernesen burua mozten du bere neskamearen laguntzarekin, ekintza dramatiko eta harrigarri batean.

Beste adierazpenak:

Artemisia gaztetan bortxatua izan zen, eta bere esperientzia pertsonalak bere artelanetan islatzen direla uste da. Holofernesen irudikapena, beraz, bere gorrotoa adierazteko modu bat izan daiteke, garaiko emakumeen arrakasta lortzeko borrokaren isla.

Santa Maria Novella elizaren fatxada

Sarrera: Izenburua: Santa Maria Novella elizaren fatxada. Egilea: Leon Battista Alberti, italiarra. Garaia: XV. mendea, Aro Modernoa. Estiloa: Errenazimendua, Quattrocentoa. Tipologia: Erlijiosoa, eliza bat. Materiala: Marmola, zuria eta berdea. Kokalekua: Florentzia, Italia.

Azterketa Formala:

Eliza Gotiko garaikoa da, barrualdea XIII. eta XIV. mendeen artean eraikia, baina fatxada XV. mendean amaitu zen. Alberti Errenazimendu garaiko arkitekto garrantzitsua da, eta fatxada Urrezko Sekzioan oinarrituta diseinatu zuen, proportzio eta harmonia perfektuak lortuz. Dekorazioa soila da, marmol zuria eta berdea konbinatuz, motibo geometrikoak erabiliz (borobilak, laukiak, triangeluak).

Azterketa Funtzionala/Kontzeptuala:

Eliza domingotarren ordenarena zen, XV. mendean elizkizunak kanpoan egiteko plaza handi bat zuen. Kanpoaldeak eta barrualdeak kontraste handia dute, barrualdea Gotikoa delarik.

Beste adierazpenak:

Alberti Arte Klasikora itzultzen da, Greziako neurri, proportzio eta harmonia erabiliz. Bere ideia iraultzailea izan zen, Errenazimenduan eta Barrokoan eragina izan zuelarik, adibidez, Il Gesù elizan, XVII. mendean.

Felipe II.aren erretratua

Sarrera: Izenburua: Felipe II.aren erretratua. Egilea: Sofonisba Anguissola. Garaia: Cinquecento, XVI. mendearen erdia. Estiloa: Errenazimendua. Materiala: Olioa mihisean. Ezaugarriak: Felipe II.a dotore jantzita agertzen da.

Azterketa Formala:

Felipe II.a protagonista nagusia da, begirada zuzena duena. Errenazimenduko teknika erabiliz, marra eta lerroei garrantzia ematen die, kolore ilunak erabiliz, garaiko Espainiako gortearen estiloa islatuz.

Azterketa Funtzionala/Kontzeptuala:

Felipe II.aren jarrera eta arropa garrantzitsuak dira, bere lanbideari buruzko irudia transmititzen dutelarik. Errenazimenduan Espainiako giroa serioa eta kolore ilunekoa zen, Barroko garaiko kolore argiekin eta jai giroarekin kontrastatuz.

Beste adierazpenak:

Sofonisba Anguissolaren lanetan Leonardo da Vincirena eta Michelangelorena eragina antzematen da, bereziki marra eta forma erabileran. Anguissola artearen historian emakume artistarik lehenengoa izan zen, garaian ospe handia lortuz.

Ezaugarri Orokorrak

Errenazimendua:

• Gizakia izango da guztiaren ardatza, aurrerapen eta aldaketen aldeko asmoarekin.
• Erdi Aroan, erlijioa zen nagusi; orain, gizakiak bere nortasuna berreskuratu nahi du, errealitatea eta egunerokotasuna aztertuz.
• Arte erromanikoa eta gotikoa ez dira eredu, baizik eta forma berriak bilatuko dituzte, behar eta nahiek eskatzen duten moduan.

Gizarte Hiritarra:

• Italiako hirietan sortu zen, merkataritzatik abiatuta, eta burgesiari lotuta egongo da.
• Arteak erlijiosoa izaten jarraituko du, baina errealitatean oinarrituta, fedean edo zeruan ez.

Klasikoaren Berreskurapena:

• Errenazimenduko artistek Klasikoaren eredua berreskuratuko dute inspirazio-iturri gisa, estilo berri bat sortuz.
• Errealitatean ikusten dutena izango da inspirazioa, eta natura proportzioan eta armonian irudikatu nahi dute, perspektiba eta lege zientifikoak erabiliz.

Artista Kontzeptua:

• Artista intelektual bilakatuko da, artisau tradizionalak gaindituz.
• Formakuntza intelektuala eta harreman estuak izango dituzte erregina, printze eta burgesekin.
• "Jenio" kontzeptua sortuko da, artista eta bere identitatea aldarrikatuz.

Erlijioa eta Eskatzaileak:

• Erlijioak garrantzia mantenduko du, baina beste eskatzaile berriak agertuko dira, hala nola burgesia eta erregeak.

Zabalkundea:

• Errenazimendua Italiatik zabalduko da, herrialde bakoitzean ezaugarri desberdinekin.

Espainiako Errenazimendua:

• Espainian berandu helduko da (XVI. mendean), eta hasieran Gotikoarekin elkartuko da.
• Erregeek bultzatuko dute, erregetza eta Errenazimendua elkartuz.

Faseak:

• Quattrocentoa (XV. mendea): Errenazimenduko oinarriak finkatzen dira, Gotikoaren eraginarekin.
• Cinquecentoa (XVI. mendea, 1. zatia): Estilo propioa garatzen da, dekorazio gehiago eta sentimenduen adierazpena indartuz.
• Manierismoa (XVI. mendea, 2. zatia): Adierazkortasuna eta ornamentazioa nagusi, Barrokoari bidea emanez.

Arte Adierazpenak:

• Arkitektura garrantzitsua izango da, baina pintura eta eskultura bereiziko dira, indarra eta garrantzia handia hartuz Errenazimenduan.