Arrisku Geologikoak eta Prebentzio Neurriak

Euste-horma baten egitura eta helburua

Irudian, harriz egindako euste-horma bat ikus daiteke, malda egonkortzeko helburuarekin. Horma honek arrisku geologiko batzuk saihestu nahi ditu, hala nola:

1. Lurraren irristaketa edo luiziak: Malda handiko eremuetan lurzorua erraz irrista daiteke grabitatearen eta eurien eraginez. Hormak lurra finkatzen laguntzen du.
2. Harrien erorketa: Malda harritsuetan, harri solteak erortzeko arriskua dago, eta hormak oztopo bat jartzen du errepidera ez iristeko.
3. Euri-uren higadura: Urak lurzorua higatu eta materiala desegonkortu dezake. Hormak higadura hori murrizten du.
4. Egitura barneko drainatzea: Irudian horman txertatutako hoditxo batzuk ikus daitezke. Hauek drainatze-sistemaren parte dira, eta ura kanporatuz presioa arintzen dute, hormaren egonkortasuna mantentzeko.

Arrisku Geologikoaren Formula

Lurralde bateko eremu baten arriskua honako formula honen bidez adierazten da:

A = Ag × E × Z

Siglen esanahia

Ag (Arrisku Geologikoa)

Lurralde jakin batean gertatu daitekeen fenomeno geologiko arriskutsua, hala nola lurrikara, uholdeak edo luiziak.

Adibidea: Japonian lurrikarak ohikoak dira, faila aktibo ugari daudelako.

E (Eraginpeko Elementuak)

Arrisku geologikoak kaltetu ditzakeen baliabideak: biztanleria, azpiegiturak edo ingurumen-elementuak.

Adibidea: Hirigune handi batean, adibidez Mexiko Hirian, lurrikara batek eraikin eta pertsona askori eragin diezaieke.

Z (Kaltea edo Zaurgarritasuna)

Eremu batek arrisku geologiko bati aurre egiteko duen gaitasuna edo ahultasuna. Hau azpiegitura egokien, lurraren konposizioaren edo prebentzio-neurrien araberakoa da.

Adibidea: Egitura antisismikorik gabeko eraikin zaharrak dituzten lekuetan, lurrikara batek kalte larriagoak eragin ditzake.

Sumendi-erupzioen iragarpena

Lurrikarak ezin dira erraz iragarri, baina sumendi-erupzioek aurreikuspen handiagoa dute, hainbat jarraipen-teknikaren bidez. Sumendi baten leherketa iragartzeko kontuan hartzen diren hiru faktore nagusi hauek dira:

1. Sismikotasuna: Sumendi baten magmaren mugimenduek lurrikaratxo txikiak eragiten dituzte. Seinale horiek aztertuz, magmaren igoera identifika daiteke.
   • Adibidea: Etna sumendiaren inguruan, sismografoek maiz lurrikaratxo ugari detektatzen dituzte erupzio baten aurretik.
2. Gas-emisioak: Magmak gorantz egiten duenean, gasak (hala nola sufre dioxidoa eta karbono dioxidoa) kantitate handiagoan askatzen dira. Gas-konposizioaren aldaketek sumendiaren egoerari buruzko informazioa ematen diete adituei.
   • Adibidea: Yellowstone sumendian gas-igorpenen jarraipena egiten da, jarduera bolkanikoa kontrolatzeko.
3. Deformazioak: Magma pilatzen denean, sumendiaren azalerak aldaketak izan ditzake (gorakada edo pitzadurak). Satelite bidezko irudiak eta GPS sistemak erabiliz, deformazio horiek monitoriza daitezke.
   • Adibidea: Hawaiiko Kilauea sumendian, erupzio baten aurretik lurzorua goratu egiten dela antzeman da.

Zarauzko kostaldea eta arriskuak

Irudian Zarauzko kostaldea ageri da, non hondartza eta itsasertzeko morfologia ikus daitezkeen.

Hondartzaren ezaugarriak

1. Hondartza sedimentarioa: Itsasoak eta haizeak ekarritako sedimentuek osatzen dute.
2. Duna-sistema: Itsas hurbileko hareak metatuz eratzen diren eremuak.
3. Hondartzaren atzealdean lur lauagoa eta landaredia: Normalean, sedimentu gehiago metatzen diren guneak.

Kostaldeko arrisku geologikoak

• Hondartzaren higadura eta atzerapena: Olatuen eta itsasoaren gorabeheren ondorioz, hondarra higatu eta kostaldea atzera egin dezake.
• Uholdeak eta itsas mailaren igoera: Ekaitz handietan edo klima-aldaketaren eraginez, itsasoaren maila igotzeak uholdeak sor ditzake.
• Dunen desegonkortzea: Haize bortitzek eta gizakiaren eraginak dunen sistema kaltetu dezakete, eta horrek ekosistemaren galera ekar dezake.
• Lur-jausiak edo higadura-luiziak itsaslabarretan.