Aro Modernoaren Hastapenak: Aldaketak, Ezaugarriak eta Aurkikuntzak

Aro Modernoaren Ezaugarri Nagusiak

Aro Modernoaren Hasierako Aldaketa Esanguratsuak

Aro Modernoaren hasieran, hainbat aldaketa garrantzitsu eman ziren:

• Hazkunde ekonomikoa: Kapitalismoaren sorrera.
• Politikan: Monarkia autoritarioaren eta estatu modernoaren garapena.
• Aurkikuntza zientifiko eta geografiko garrantzitsuak.
• Kulturan: Humanismoaren eta Errenazimenduaren loraldia.

Kapitalismoaren Adierazgarriak Garai Hartan

Kapitalismoaren ezaugarri nagusiak honako hauek ziren:

• Merkataritzaren eta finantzen garapena.
• Bankuen, kanbio-letren eta maileguen erabilera.
• Helburu nagusia: dirua irabaztea.

Monarkia Autoritarioa vs. Erdi Aroko Monarkia

Monarkia autoritarioan, erregeek botere handiagoa zuten nobleziarekiko eta lurraldearen kontrol handiagoa zuten Erdi Aroko monarkian baino. Monarkia autoritarioan, erregeek gobernatzen zituzten lurrak familiaren ondaretzat hartzen ziren.

Monarken Boterea Sendotzeko Baliabideak

Monarkek boterea sendotzeko erabilitako baliabideak:

• Armada iraunkorra: Mertzenarioz osatua.
• Errege-ogasuna: Zergen bilketa eta gastuen kudeaketa.
• Sinbolo autoritarioen erabilera: Errege-gorte gero eta handiago eta garestiagoak.

Errege-erregina Katolikoak eta Beren Erreinuak

Gaztelaren eta Aragoiren Interesak

Gaztelaren interesak: Kanariar uharteak eta artilea esportatzeko bidea Bizkaiko golkoko portuetatik Flandesera.

Aragoiren interesak: Mediterraneoan jarri zuen arreta, eta Napoliko Erresuma konkistatu zuen.

Errege-erregina Katolikoen Erlijio-Batasuna eta Boterea

Erlijio-batasuna lortzeko mekanismoak:

• Musulmanen kanporaketa.
• Juduen kanporaketa.
• Inkizizio Auzitegiaren sorrera.

Boterea sendotzeko mekanismoak:

• Noblezia menderatzea.
• Ermandade Santuaren sorrera.
• Mertzenarioz osatutako armada, errege-erreginen mendekoa.
• Monarkek Elizak baino botere handiagoa izatea.

Fernando Katolikoaren Bigarren Ezkontzaren Arriskua

Interes diplomatikoak zirela eta, Fernando bigarren aldiz ezkondu zen. Bi erresumak banatzeko arriskua zegoen, baldin eta seme-alabarik izan balute.

Cisneros Kardinala

Cisneros Kardinala:

• Gaztelako erregeordea izan zen.
• Kleroa erreformatu zuen.
• Alkalako Unibertsitatea sortu zuen.
• Biblia Poliglotaren argitalpena sustatu zuen (hebreeraz, grekoz eta latinez).

Aurkikuntzen Aroa

Aurkikuntzen Arrazoiak

• Urre-kapitalismoa: Garapena, kredituen eta maileguen erabilera.
• Aurrerapen teknologikoak: Karabelen diseinuaren hobekuntza eta nabigazio-tresnen garapena (astrolabioa, iparrorratza, mapak, etab.).
• Arrazoi ekonomikoak: Europak Afrikako urrea eta Asiako produktuak eskuratzeko bide berriak bilatu behar zituen.
• Bultzada ideologikoa: Portugaldarrek, errekonkista prozesua amaitu ondoren, kristau fedea zabaldu nahi zuten.

Portugaldarren Bidea Indiara

Portugaldarrek Afrikako itsasertza zeharkatu zuten Indiara iristeko. Bartolomeu Dias Esperantza Oneko lurmuturrera iritsi zen, eta, geroago, Vasco da Gama Indiara.

Anton Montesinoren Salaketa

Anton Montesinok, La Española uhartean emandako sermoi batean, indiarren aurkako gehiegikeriak salatu zituen.

Fernando Magallanesen Lorpena

Fernando Magallanesek, gaur egun bere izena daraman itsasartea zeharkatu zuen, Ozeano Barea aurkituz.

Banaketa eta Enkomiendak

Banaketa: Europatik etorritako kolonoei lurrak esleitzea.

Enkomienda: Indiar kopuru jakin bat kolono baten esku uztea, lurrak lantzeko eta meategietan lan egiteko.

Kolonen Bidaiaren Finantzaketa

Kolonen bidaia Gaztelako Errege-erregina Katolikoek finantzatu zuten. Aurkitutakoaren % 90 errege-erreginentzat izango zen.

Santa Feko Kapitulazioak

Errege-erreginek Kolonen bidaia finantzatu zuten. Koloni almirante titulua eta irabazien % 10 agindu zizkioten. Beraz, % 90 Gaztelarentzat izan zen.

Errekerimendua

Indiarrei irakurri beharreko dokumentu bat zen, Gaztelaren mendeko zirela onar zezaten. Hala ere, indiarrek ez zekiten gaztelaniaz, eta, beraz, ez zuten ezer ulertzen.

Inka Inperioa

Inperioaren Hiriburua eta Hedapen Gorena

Inka Inperioaren hiriburua Cuzco zen. Inperioak bere hedapen gorena lortu zuen Kolon Amerikara iritsi zenean, Tupac Inca Yupanqui agintari zela.

Inka Zibilizazioaren Ezaugarriak

• Erlijio politeista.
• Hiri sakratuak mendietan.
• Jainko nagusia: Viracocha.
• Ez zuten egutegirik.
• Enperadoreak Inka titulua zuen.
• Andeetan bizi ziren, Ekuadorretik Txileraino.

Kolonaurreko Kulturen Ezaugarri Komunak

• Nekazaritzan oinarritutako ekonomia.
• Hiri monumental handiak.
• Gizarte hierarkizatuak.
• Erlijio politeistak eta egituratuak.
• Kultura eta zientziaren garapen handia.

Errenazimenduko Gizona: Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci Errenazimenduaren idealaren adibide argia izan zen. Gizon unibertsala, talentu eta gaitasun ugarirekin: margolaria, ingeniaria, asmatzailea eta diseinatzailea, besteak beste.