Aro Modernoa eta Ilustrazioa: Gizarte, Zientzia eta Politika Aldaketak

Enviado por Chuletator online y clasificado en Historia

Escrito el en vasco con un tamaño de 4,64 KB

XV. mendetik aurrera, hainbat aldaketa garrantzitsu gertatu ziren Europan. Politikan, absolutismo monarkikoa eta parlamentarismoa garatu ziren. Ekonomia merkataritzaren eta finantzen bidez hedatu zen, eta gizartean artisau, merkatari eta profesionalen eragina handitu zen. Aldi berean, mugimendu intelektualek bestelako gizarte eredu bat posible zela iradoki zuten.

Aro Modernoaren Amaiera eta Zientziaren Aurrerapena

XVII. mendean, metodo zientifikoaren oinarriak finkatu ziren Isaac Newton, Galileo Galilei eta Johannes Kepler bezalako zientzialarien aurkikuntzei esker. Haien lanek XVIII. mendeko aurrerapen zientifikoak bultzatu zituzten.

  • XVII. mendea: Metodo zientifikoaren finkapena (Newton, Galileo, Kepler).
  • XV. mendetik aurrera: Absolutismoa vs. parlamentarismoa, merkataritzaren hazkundea, gizarte sektoreen indartzea.

Ilustrazioa (XVIII. Mendea)

Ilustrazioa XVIII. mendeko mugimendu intelektuala izan zen, batez ere Frantzian eta Ameriketan zabaldu zena. Arrazoiaren eta esperientziaren garrantzia azpimarratu zuten, aurreiritziak eta dogmak baztertzeko. Ilustratuentzat, aurrerapena eta zoriontasuna eskubide indibidualak ziren, eta gobernuek horiek bermatu behar zituzten. Hezkuntzari garrantzi handia eman zioten, nahiz eta ikuspegi elitistatik.

Ilustrazioaren ideiak zabaltzeko, Entziklopedia argitaratu zen (Denis Diderot eta Jean le Rond d'Alembert), eta tertulia eta akademietan eztabaidatu ziren. Filosofo nagusiak John Locke, Montesquieu, Voltaire eta Jean-Jacques Rousseau izan ziren.

  • Oinarriak: Arrazoia, aurrerapena eta zoriontasuna.
  • Ideien zabalkundea: Entziklopedia (Diderot, D’Alembert).
  • Filosofo nagusiak: Locke, Montesquieu, Voltaire, Rousseau.

Despotismo Ilustratua

Monarkia absolutuaren aldaera bat despotismo ilustratua izan zen. Monarka hauek Ilustrazioaren ideiak onartu zituzten, baina beren boterea mugatu gabe. Haien gobernua esaldi batean laburbildu daiteke: "Dena herriarentzat, baina herririk gabe."

Monarka ilustratuen artean, Frantziako Luis XV.a, Prusiako Frederiko II.a eta Espainiako Karlos III.a nabarmendu ziren.

  • Definizioa: Monarkia absolutuaren aldaera.
  • Lema: "Dena herriarentzat, baina herririk gabe."
  • Monarka nagusiak: Luis XV.a (Frantzia), Frederiko II.a (Prusia), Karlos III.a (Espainia).

Espainia eta Borboien Erreformak

Espainian, Ondorengotza Gerrak (1701-1713) Filipe V.a errege bihurtu zuen. Honek zentralizazio prozesu bat abiatu zuen, Oin Berriko Dekretuen (1707-1715) bidez Aragoiko Koroaren foruak indargabetuz.

Borboiek erreforma ekonomiko eta administratiboak egin zituzten, batez ere Karlos III.aren garaian. Ameriketako merkataritza liberalizatu zen Espainiako eta Amerikako portuen artean, baina bertako burgesiak ezin zuen beste herrialdeekin negoziorik egin, eta horrek haserrea eta matxinadak eragin zituen, adibidez Perun (1780-1783).

  • Ondorengotza Gerra (1701-1713): Filipe V.a errege.
  • Oin Berriko Dekretuak (1707-1715): Aragoiko Koroaren foruak indargabetu.
  • Amerikarekiko merkataritza: Liberalizatu zen, baina mugak zituen.

Euskal Lurraldea (XVIII. Mendea)

Euskal lurraldeak Filipe V.aren alde egin zuen gerran, eta horri esker, foruak eta merkataritza pribilegioak mantendu zituen. XVIII. mendean merkataritza nabarmen hazi zen:

  • Donostiako portua: Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia sortu zen kakao merkataritzarako.
  • Bilbo: Burdina eta artilea esportatzen ziren.

Artea: Barrokoa eta Neoklasizismoa

Aro honetan, artea bi estilo nagusitan banatu zen:

  • Barrokoa: Lerro kurbatu eta dekorazio oparoagatik ezaguna izan zen, mugimendua eta argi-kontrastea azpimarratuz. Elizaren eta monarkiaren propaganda tresna gisa erabili zen.
  • Neoklasizismoa: Greziako eta Erromako arte klasikoaren oreka eta sinpletasuna berreskuratu zituen, forma sinpleak, apaindura gutxi eta funtzionaltasuna lehenetsiz.

Entradas relacionadas: