Arau moralak

Antzekotasunak dituzte baina ez dira guztiz berdinak.

Morala

“mores” hitzetik dator, ohitura esan nahi du. Gizarte batean

dauden ohiturak da morala, edo gizarte batean dauden arauak.

Bi motatako arauak banatzen dira, idatziak daudenak eta ez

daudenak. Arauak zer dagoen ondo eta zer dagoen gaizki

esaten digu. Moralaren inguruko hausnarketa filosofiko bat da

etika.

Etika “ethos” hitzetik dator, bakoitzaren jarrera aztertzen du,

nola egiten ditugun gauzak, bakoitzaren izaeraren hausnarketa.

Etikan araudiaz pentsatzen dugu eta honi buruzko ausnarketa

filosofiko bat egiten dugu.

Morala orain dauden arauak dira, idatziak edo ez eta etika

etorkizunean egongo diren arauak. Adibidez: Marxismoa eta

Anarkismoa klase sozialekin bukatzearen nahia pentsatu zuten,

nahiz eta idatzia ez egon.

• Morala
  

  • Moralaren bi esanahiak:
    

1.-Morala eduki bezala (dauden arauak)

2.-Egitura bezala (gure berezko ezaugarriak)

Adibidez: Telebista eduki bezala ulertzean bertan dauden

kanalak hartzen ditu. Egitura bezala telebista itzalita ulertzen

du. Egitura bezala animalietatik desberdintzen gaituena dela

esaten dute. Gizakia animali moral bat da, hau da, naturaren

legeak jarraitzen ditugu, animaliak bezala.

Bi aukera ditugu: Arauak jarraitzea eta ez jarraitzea. Arauak jarraitzen baditugu moralak izan gaitezke. Nahita arau baten aurka jokatzen badugu inmorala da.

Animali batzuk ez dakite zer dagoen ondo eta zer gaizki, beste

batzuk bai. Gehienak zer dagoen ondo eta gaizki jakiteko sena

erabiltze dute.

• • Arau moralak: Mugak jartzen ditu eta bi modutan agertu daitezke:

    • Ez idatziak: Gizartean errotuta dago, ohiturak. Adibidez: Musulmanak beloak, ablazioa.

    • 
      

    • Idatziak: legeak, adibidez
      ; ikastolan

    • 
      

    • mugikorrak ez daitezke erabili, isiltasuna egotea liburutegi batean.

  • Dilema morala

    
    Zuk ondo dagoela usten duzuna, beste batek ez dagoela ondo usten du. Ekintza baten edo gertaera baten aurrean, batez ere gizaki gertaera bat, baloratzea ondo edo gaizki bezala. Pertsona batek zerbait egitean epaitu egiten dugu eta ondo edo gaizki dagoen esaten diogu. Askok pentsatzen dugu baldintzetan zerbait egitean edo ikustean. Adibidez: Tren batek ezin daiteke gelditu eta bi bide dituzu, batean lau pertsona eta beste batean bat, zein aukeratuko zenukeen.
    

• • Heldutasun moralaren eboluzioa: Kohlberg psikologoak eman zuen teoria hau, ikerketa bat egin zuen haur batzuekin, batez ere. Helduekin ere egin zituen. Ikerketaren bitartez gaztearoan baloreak desberdinak direla helduaroarekin. Aro edo maila batzuk ezarri zituen

    • Maila aurre konbentzionala: Ohitura sozializazio prozesuan ikastea falta da maila honetan. Normaltasunaren aurretik dagoela, gizarteak normala ikusten dutenetik at dagoela. Gizarteak jarri dituen araudietik aurretik. 3-10 urte.  
      

1. Lehenengo mailari egozentrismoa deitu zitzaion. Zuk zure buruari zer dagoen ondo eta zer gaizki esaten diozu. Egozentrismoan gauzak egiten dira sari batengatik edo zigor bat ez jasotzeko. Adibidez: Haurrak gauzak egiten dituzte sari bat jasotzeko, goxokia.
   

2. Bigarren mailari indibidualismoa esaten zaio. Interesen arabera jokatzen da, ez sari edo zigorraren beldur. Adibidez: Pelota egin irakasle bati zerbait lortzeko.
   

• • • Maila aurre konbentzionala: 10-13 urte inguru. Onartzen dugu gizarte batean gaudela eta arau batzuk daudela onartzen dugu, nahiz eta idatziak ez izan
      

1. Gregarismoa: Zer dagoen ondo eta zer gaizki talde batean bitartez ikasten dugu. Familia eta lagunak dira batez ere, oso hurbil daudelako. Arauak nire inguruan dauden kideengatik jasotzen ditugu, gehien bat familiatik.
   

2. Komunitarismoa: Talde txikiaren ostean beste talde bat dator, erkidegoa edo gizartea. Adibidez: Semaforoa gorria dagoenean gelditzea.
   

• • Post konbentzionala: 13 urtetik aurrera
    

    • Erlatibismoa: Ikusten hasten gara munduan beste kultura batzuk nola jokatzen duten, nola ikusten duten ongia eta gaizkia. Adibidez: Afrikan. Ikuspegi zabalago bat lortzen duzu. Gizartea fase honetara iristen den pertsona ez du ondo ikusten.
      

    • Unibertsalismoa: Guztientzako balore batzuk daude, balore unibertsalak deitutakoak. Guztientzako gauza batzuk daude onak direnak eta onak ez direnak. 1948ko giza eskubideen aldarrikapenean irakurri ditzazkegu balore hauek. Hona iristen diren pertsonen kantitatea %5 izan daitekela adierazten du, edo gutxiago. Adibidez: Altruista den norbait, Nelson Mandela, Gandhi...
      

Honekin gizakiak dugun zerbait sortzen da, kontzientzia morala. Adibidez: Intzestua