Antropologia, Eboluzioa eta Gizarte Egiturak: Oinarrizko Kontzeptuak

1. Antropologia: Gizakia Aztertzen duen Zientzia

Antropologia gizakia aztertzen duen zientzia da. Hiru adar nagusi ditu:

• Antropologia Fisikoa: Eboluzio biologikoa aztertzen du.
• Antropologia Kulturala: Dimentsio soziala aztertzen du.
• Antropologia Filosofikoa: Pertsona eta identitatea aztertzen ditu.

2. Eboluzioaren Teoriak

Fixismoa eta Kreazionismoa

Fixismoa: Espeziea sortzen denetik ez da aldatzen eta ez da aldatuko. Leclerc-ek (Buffon) esan zuen natura beti berdina dela.

• Kreazionismoa: Izaki jainko batek sortu gaitu, dena sortu. Gauzak ez dira bakarrik sortzen. Aristotelesek defendatu zuen.

Transformismoa eta Hautespen Naturala

• Transformismoa: Inguruneak aldatzen gaitu. Adibidez: jirafen lepoa (Lamarck).
• Hautespen Naturala: Bizitzeko borrokaren ondoriozko eboluzioa. Naturak aldatzen gaitu (Darwin eta Wallace).

Gaur Egungo Teoriak

• Gradualismoa: Espezieak gutxinaka aldatu egiten dira beste bat sortu arte (Gould-ek ez zuen onartu).
• Oreka Etenaldiduna (edo Puntuatua): Espezieak orekan mantentzen dira mutazio bat lortu arte (Gould-ek bai).

Hominizazio Prozesua

1. Zutitzea: Zutik mugitzea erraztu, bizkarrezurra aldatu, pelbisa estutu, eskuak garatu.
2. Eskuak Askatzea: Gauzak manipulatzeko, lanabesak egiteko. Behatz potoloa lekuz aldatu, elikadura hobea, hortz txikiagoak, aurpegiaren aldaketa...
3. Entzefalizazioa: Garuna garatu eta gaitasun kognitiboak garatu.
4. Kumeen Heldugabetasuna: Garun handia, pelbis estua, umeak lehenago atera behar izatea.

Fosilen Bidezko Ezagutza

Hau guztia fosilen bidez dakigu:

• Australopithecus: Garun txikia.
• Homo Habilis: Garun handiagoa, lanabesak egin.
• Homo Erectus: Garun handiagoa, zutik ibili.
• Homo Neanderthalensis: Garun handia, hizkuntza eta kultura sortu.
• Homo Sapiens: Garun txikiagoa (Neanderthalen aldean), gu gara.

Humanizazioa

1. Hizkuntzaren Garapena: Beharrezkoa da aldaketa anatomikoa. Hizkuntzaren genea dugu.
2. Teknikak: Lanabesak eta sua egin, ehizarako beharrezkoak.
3. Hazkuntza eta Sexua: Heldugabeko kumeak. Giza sexualitateak elkar ezagutza eta bikoteak indartu zituen.
4. Egitura Sozial Konplexuak: Talde antolaketa. Lehen aldiz hiria eta estatua sortu.

3. Kultura eta Gizartea

Kulturaren Osagaiak (Funtzioen arabera)

1. Ezagutzak, Ideiak, Sinesmenak: Funtzio deskribatzailea.
2. Teknikak eta Produkzioa: Funtzio praktikoa.
3. Arauak, Jardunbideak, Ohiturak: Funtzio arauemailea.
4. Instituzioak: Funtzio antolatzaileak.

Estatusa eta Rola

Estatusa: Pertsonak gizartean daukan maila da.

• Emandako Estatusa: Pertsona batek berez dauzkan ezaugarrietan oinarritua.
• Eskuratutako Estatusa: Gure ekintza sozialen emaitza.

Rola: Esleitzen zaion papera da.

Identitatea, Sexua eta Generoa

Identitatea eta Kultura: Gu kultura batean jaio eta hil egiten gara, baina kultura horrek beti jarraitzen du.

Sexua: Sexu biologikoari dagokio (adibidez: emakumezkoek hilekoa daukate; gizonezkoei bizarra hazten zaie).

Generoa: Kulturen parte da: janzteko era, nortasuna, rola. Modu zuzenean eragiten du gure identitatean.

4. Kulturen Arteko Bizikidetza

Globalizazioa eta Kulturen Nahasketa

Globalizazioa: Kulturen arteko nahasketak eragiten ditu.

1. Mendebaldartzea: Mendebaldeko kultura oinarri bezala onartzea eta ohiturak kopiatzea.
2. Birkokatzea: Kultura bera ulertzeko aukera edo modu ezberdin gehiago daude.

Kultura Jarrerak

• Etnozentrismoa: Norberaren kultura besteen gainetik jartzea.
• Erlatibismo Kulturala: Kultura bakoitza bere barrutik bakarrik epaitu daiteke.
• Kulturartekotasuna: Kulturen arteko elkarrizketa sustatzea (aurreko bi jarrerak bateratuz).