Análise da Morfoloxía Urbana de Barcelona

P.5: Análise da Morfoloxía Urbana de Barcelona

a) Identificación de Unidades Morfolóxicas

Identifique, mediante o correspondente número, as seguintes unidades:

1. Centro Histórico
2. Ensanche
3. Periferia
4. Alcázar

Solución:

1. Centro Histórico (1)
2. Periferia (2)
3. Ensanche (3)
4. Alcázar (4)

b) Definición do Tipo de Plano

Defina o tipo de plano das unidades morfolóxicas correspondentes aos números 1, 2 e 3. Razoe as respostas.

O plano urbano é a representación gráfica a grande escala dunha superficie plana que permite coñecer como se dispoñen as rúas dunha cidade.

Número 1. Centro Histórico:

É un plano sen forma determinada, con rúas estreitas, irregulares, curtas e de trazado tortuoso. Non existe a planificación urbana e era característico da cidade preindustrial.

Número 2. Periferia:

Debido ao éxodo rural dos anos 60 e ao baby boom, o crecemento demográfico de Barcelona foi espectacular. Polo tanto, o plano é desordenado como consecuencia do crecemento espontáneo e descontrolado.

Número 3. Ensanche:

O ensanche ten un plano ortogonal. Forma de ordenación urbana baseada na existencia de rúas ben trazadas, rectas, anchas e que se cortan en perpendicular formando mazás cadradas. Respondeu ao desexo da burguesía de fixar a súa residencia fóra do casco histórico.

c) Factores do Emprazamento de Barcelona

Explique os factores do emprazamento da cidade de Barcelona.

Atópase nunha chaira a risco de inundacións, entre os deltas dos ríos Besós e Llobregat, o cal lle permitiu obter auga. A súa situación no litoral permitiulle abastecerse e comerciar, grazas ao seu porto. Ao situarse próxima a unidades montañosas facilitoulle prover recursos naturais e ter un emprazamento facilmente defendible. Todos estes factores, xunto ao clima mediterráneo, fixeron de Barcelona un lugar idóneo para o desenvolvemento comercial e industrial.

P.6: Análise da Morfoloxía Urbana de Barcelona (Continuación)

a) Identificación de Unidades Morfolóxicas

Identifique, mediante o correspondente número (ou números), as seguintes unidades:

1. Centro histórico
2. Ensanche
3. Porto
4. Diagonal

Solución:

1. Diagonal (1)
2. Porto (2)
3. Centro histórico (3)
4. Ensanche (4)

b) Definición do Tipo de Plano e Peculiaridades do Ensanche

Defina o tipo de plano das unidades morfolóxicas correspondentes aos números 1, 3 e 4, e diga que peculiaridades ten o ensanche e quen é o seu autor principal.

O plano urbano é a representación gráfica a grande escala dunha superficie plana que permite coñecer como se dispoñen as rúas dunha cidade.

Número 1. Diagonal:

Eixe viario das cidades con plano ortogonal, que enlaza os extremos da cidade, con obxecto de simplificar o tráfico e axilizar as comunicacións.

Número 3. Centro Histórico:

É un plano sen forma determinada, con rúas estreitas, irregulares, curtas e de trazado tortuoso. Non existe a planificación urbana e era característico da cidade preindustrial.

Número 4. Ensanche:

O ensanche ten un plano ortogonal. Forma de ordenación urbana baseada na existencia de rúas ben trazadas, rectas, anchas e que se cortan en perpendicular formando mazás cadradas. Respondeu ao desexo da burguesía de fixar a súa residencia fóra do casco histórico. O seu autor principal foi Ildefons Cerdà.

c) Factores da Localización de Barcelona

Explique os factores da localización da cidade de Barcelona en relación co medio natural.

Atópase nunha chaira a risco de inundacións, entre os deltas dos ríos Besós e Llobregat, o cal lle permitiu obter auga. A súa situación no litoral permitiulle abastecerse e comerciar, grazas ao seu porto. Ao situarse próxima a unidades montañosas facilitoulle prover recursos naturais e ter un emprazamento facilmente defendible. Todos estes factores, xunto ao clima mediterráneo, fixeron de Barcelona un lugar idóneo para o desenvolvemento comercial e industrial.

Glosario de Termos Urbanos

Área metropolitana: Extensión urbana que rodea a unha gran cidade (Madrid, Barcelona ou Bilbao) onde se atopan diferentes municipios independentes.

Área periurbana: Zona que bordea a área urbana dunha cidade, na que se mesturan os usos do solo e formas de vida propias do campo e da cidade. Exemplo: Tramo entre Baeza e a Yedra.

Casco histórico: Zona da cidade que concentra todos os edificios con valor cultural e artístico e, con frecuencia, áreas comerciais e de negocios. Pode ou non coincidir co casco antigo.

Centro urbano: Zona principal, onde se fan os negocios, e en torno á cal se dispoñen as demais funcións da cidade, desde a administración á residencia. Exemplo: En Baeza, a zona de soportais.

Cidade dormitorio: Aglomeración urbana que ten unha función esencialmente residencial e adoitan carecer de servizos. Son ocupadas despois da xornada laboral.

Cidades medias: Núcleos urbanos que superan os cincuenta mil habitantes pero non sobrepasan o cuarto de millón. Inclúense nelas nada menos que 128 cidades españolas, moitas delas en Andalucía. Todas as capitais de provincia están incluídas nel, aínda que tamén, como é lóxico, hai moitas cidades medias ou municipios que non son capitais provinciais que están neste rango.

Emprazamento urbano: Espazo concreto sobre o que se asenta unha cidade. Por norma xeral, garda relación coa existencia de antigas vías de comunicación, como os ríos, de sistemas montañosos, así como a composición dos solos.

Ensanche urbano: Elemento do plano urbano en forma de cuadrícula que denota unha planificación que, á súa vez, responde a unha chegada de emigrantes masiva á cidade. Exemplo: O de Cerdà en Barcelona.

Funcións urbanas: Conxunto de actividades socioeconómicas desenvolvidas polo home dentro dunha cidade. Exemplo: Funcións administrativas.

Xerarquía urbana: Organización das cidades segundo a súa importancia en canto a tamaño, funcións e área de influencia.

Morfoloxía urbana: Forma ou estrutura que teñen as diferentes cidades. Para analizala temos que ter en conta os planos que presenta.

Plan xeral de Ordenación urbana: É o instrumento básico para a planificación urbana. Proxecta o desenvolvemento da cidade para certo número de anos: o plano, os usos do solo, os equipamentos e os instrumentos para a súa realización.

Periferia urbana: Zona que rodea a cidade onde se mesturan os usos do solo propios da cidade como bloques de vivendas, fábricas, instalacións ferroviarias, etc.

Plano ortogonal ou en damero: Tipo de plano caracterizado por presentar rúas que se cortan en ángulo recto. En España podemos atopar este tipo de plano en cidades como A Carolina.

Plano radiocéntrico ou radioconcéntrico: Tipo de plano caracterizado por ter un centro do que parten rúas radiais cortadas por outras que forman aneis en torno ao centro, podendo ser regular ou irregular.

Plano urbano: Representación gráfica a grande escala dunha superficie plana que permite coñecer como se dispoñen as rúas dunha cidade. Pode ser radiocéntrico, ortogonal, irregular, etc.

Rede urbana: Conxunto xerarquizado de centros que asegura nunha rexión servizos administrativos, culturais e comerciais e que está dominado por unha metrópole rexional.

Rehabilitación urbana: Transformacións levadas a cabo nas fachadas dos antigos edificios dunha área urbana, co obxectivo de contribuír ao mantemento destes mesmos edificios para conservalos. Exemplo: Mellorar o casco urbano.

Residencia secundaria: Residencia ás aforas da cidade, ou noutra localidade, que serve de lecer e recreo.

Sistema de cidades: Rede de cidades que organizan un espazo mediante as súas interrelacións.

Taxa de urbanización: Índice que reflicte a relación porcentual entre os habitantes das cidades (é dicir, a poboación urbana) e a cantidade total de habitantes dun país. Unha elevada taxa de urbanización indica un alto nivel de desenvolvemento.