Análise do Contrato Social e do Coñecemento en Locke e Kant

O fragmento pertence ao Ensaio sobre o goberno civil de John Locke, un dos principais teóricos do liberalismo político e do contractualismo no século XVII. Locke escribe este tratado no contexto da Revolución Gloriosa de 1688 en Inglaterra, onde se establece unha monarquía parlamentaria en contra do absolutismo. A súa teoría contractualista busca xustificar a necesidade dun goberno limitado e baseado no consentimento dos cidadáns, en contraposición ás ideas de Hobbes, quen defendía a monarquía absoluta. Neste tratado, Locke desenvolve a súa concepción sobre o estado de natureza, a sociedade civil e a lexitimidade do goberno.

Desenvolvemento

Locke establece que a sociedade civil xorde cando un conxunto de persoas renuncia ao seu dereito de facer executar a lei natural en favor dun poder público. Como menciona no fragmento, "onde queira que calquera número de persoas se xunten nunha sociedade dispostas a abandonar cada un o seu poder executivo da lei da natureza, e a renunciar a el a favor do poder público, alí e só alí haberá unha sociedade política ou civil". No estado de natureza, os individuos teñen liberdade, pero tamén poden xurdir conflitos. A sociedade civil busca garantir imparcialidade e orde social (Apuntes UD6, p.7).

Por outra banda, Locke explica que aqueles que forman parte da sociedade civil autorizan ao poder lexislativo a facer e executar as leis. Como menciona no fragmento, "autoriza á sociedade ou, o que é o mesmo, ó poder lexislativo dela a facer leis para el, tal e como o ben público de dita sociedade requira". Aquí introduce a distinción entre o poder lexislativo, que elabora as leis, e o poder executivo, que as aplica. Esta separación de poderes pretende evitar o abuso de autoridade e garantir os dereitos naturais (Apuntes UD6, p.10).

Ademais, Locke sostén que a sociedade civil debe contar cun xuíz con autoridade para resolver disputas e reparar inxurias. Como indica no texto, "establecendo un xuíz na terra con autoridade para a determinación de todas as controversias de dereito". Sen este xuíz, os individuos permanecerían no estado de natureza.

Para Locke, este estado non implica necesariamente guerra, como afirmaba Hobbes, pero pode derivar en conflitos pola falta dunha autoridade imparcial (Apuntes UD6, p.6).

Locke tamén defende que a monarquía absoluta non pode ser unha forma de goberno válida, xa que é incompatible coa sociedade civil. No texto, afirma que "a monarquía absoluta [...] é de feito incompatible coa sociedade civil". A sociedade civil xorde para evitar os problemas do estado de natureza mediante unha autoridade recoñecida. Se non hai unha instancia independente á que recorrer en caso de conflito, os cidadáns seguen, na práctica, nun estado de natureza (Apuntes UD6, p.8).

Así mesmo, Locke explica que, na monarquía absoluta, o príncipe segue en estado de natureza en relación cos súbditos. No fragmento lemos que "onde queira que haxa un grupo de persoas que non teñan tal autoridade á que apelar, esas persoas estarán aínda no estado de natureza". Ao non estar sometido a ningunha autoridade superior, o rei exerce o seu poder sen garantías nin control. Para que a sociedade civil sexa lexítima, todos os membros deben estar sometidos a unha autoridade recoñecida (Apuntes UD6, p.9).

Conclusión

Este fragmento do Ensaio sobre o goberno civil reflicte a concepción de Locke sobre o contrato social e a lexitimidade do goberno. Defende que a sociedade civil garante a orde e a xustiza a través dun poder lexislativo e executivo, evitando os conflitos do estado de natureza. Ademais, critica a monarquía absoluta como incompatible coa sociedade civil, pois nela non existe unha autoridade imparcial á que recorrer. As súas ideas foron fundamentais para o constitucionalismo moderno e a separación de poderes.

Comentario de texto: Crítica da Razón Pura (1787) de Immanuel Kant

Introdución

O fragmento pertence á Crítica da Razón Pura de Immanuel Kant, publicada en 1787, obra fundamental da filosofía moderna. Neste texto, Kant está a presentar o problema do coñecemento e a distinción entre o coñecemento empírico e o coñecemento a priori. A súa proposta filosófica busca superar a dicotomía entre o racionalismo e o empirismo, defendendo que o coñecemento comeza coa experiencia, pero non depende totalmente dela.

Desenvolvemento

Kant comeza afirmando que "o noso coñecemento comeza coa experiencia", pois os obxectos externos provocan impresións nos sentidos, activando as nosas facultades cognitivas. A sensibilidade é clave, xa que nos permite recibir datos do mundo exterior. Neste punto, a súa postura achegase ao empirismo, que defende que todo coñecemento ten a súa orixe na experiencia sensible (Apuntes UD6, p.5).

Porén, a sensibilidade por si soa non basta para o coñecemento. Como explica Kant, "o noso entendemento transforma as impresións dos sentidos para coñecer os obxectos". Isto significa que o entendemento desempeña un papel fundamental ao organizar e interpretar os datos sensoriais, converténdoos en experiencia. Sen este proceso, as impresións sensoriais quedarían desorganizadas e non formarían un coñecemento coherente. A síntese entre sensación e entendemento resulta esencial para a constitución da experiencia (Apuntes UD6, p.6).

Máis adiante, Kant introduce unha cuestión clave: "Aínda que o noso coñecemento empece pola experiencia, non por iso todo el procede exactamente da experiencia". Isto suxire que podería haber elementos cognitivos independentes da experiencia, o que o leva a considerar a existencia de xuízos sintéticos a priori. Estes xuízos son aqueles que, aínda que achegan información nova, non dependen da experiencia para ser válidos. Aquí, Kant vincúlase ao racionalismo, pois sostén que a mente humana posúe estruturas innatas que permiten coñecer certas verdades sen recorrer á experiencia (Apuntes UD6, p.7).

Así mesmo, Kant afirma que "o coñecemento empírico podería ser un composto do que recibimos das nosas impresións e do que pon a nosa facultade cognoscitiva". Isto significa que a mente non só recibe información dos sentidos, senón que tamén a estrutura a través das formas a priori da sensibilidade e do entendemento. Estas formas, como o espazo e o tempo, actúan como condicións previas para organizar a experiencia. Sen estas estruturas, a percepción do mundo sería caótica e incomprensible (Apuntes UD6, p.8).

Finalmente, Kant pregúntase "se existe un coñecemento a priori, distinto do empírico", cuestión que introduce o problema central da obra: a posibilidade dos xuízos sintéticos a priori. O obxectivo de Kant é investigar se existen coñecementos universais e necesarios que non dependan da experiencia pero que, ao mesmo tempo, aporten información nova. Neste punto, non ofrece unha resposta definitiva, senón que expón o problema como algo que debe ser investigado (Apuntes UD6, p.9).

Conclusión

Neste fragmento, Kant expón a súa concepción do coñecemento, establecendo que este comeza coa experiencia pero podería ter elementos independentes dela. A súa teoría busca superar o empirismo e o racionalismo, propoñendo unha síntese entre ambos. A investigación sobre os xuízos sintéticos a priori constitúe o centro da súa obra e marcará un punto de inflexión na historia da filosofía.

Comentario de texto: Crítica da Razón Pura (1787) de Immanuel Kant

Introdución

O fragmento pertence á Crítica da Razón Pura de Immanuel Kant, publicada en 1787, unha das obras fundamentais da filosofía moderna. Neste texto, Kant explora a relación entre sensibilidade e entendemento no proceso do coñecemento, establecendo unha posición intermedia entre racionalismo e empirismo. A súa teoría sostén que a experiencia é fundamental para o coñecemento, pero que este non se limita a ela, senón que require unha estrutura previa proporcionada polo entendemento.

Desenvolvemento

En primeiro lugar, Kant define a sensibilidade como "a receptividade do noso ánimo (psique) para captar representacións en canto sexa dalgún xeito afectado". Isto significa que a sensibilidade é a capacidade que temos de recibir datos sensibles a través das impresións causadas polos obxectos. A nosa intuición é sempre sensible, xa que os obxectos deben afectar os nosos sentidos para que poidamos captar representacións (Apuntes UD6, p.5).

A continuación, Kant afirma que "os seres humanos só podemos intuir obxectos pola sensibilidade" e que o entendemento, por súa parte, non pode coñecer directamente os obxectos. Mentres que a sensibilidade nos proporciona a materia prima do coñecemento, o entendemento encárgase de organizar e interpretar estas impresións. Neste punto, Kant distánciase dos racionalistas como Descartes, que cría que o entendemento era suficiente para coñecer obxectos como Deus, o eu ou o mundo sen necesidade da experiencia sensorial (Apuntes UD6, p.6).

Máis adiante, Kant introduce a relación entre entendemento e sensibilidade, indicando que "a facultade de pensar o obxecto da intuición sensible é o entendemento". O noso entendemento non pode captar obxectos directamente, senón que os pensa a partir das intuicións sensoriais, conceptualizándoos ou xulgándoos. Isto significa que a actividade do entendemento é espontánea, pois non se limita a recibir datos pasivamente, senón que os organiza activamente (Apuntes UD6, p.7).

Kant conclúde que "para coñecer son necesarias a sensibilidade e o entendemento, as dúas". Sen sensibilidade, non habería obxectos dados ao entendemento, e sen entendemento, non poderiamos estruturar nin interpretar eses datos. Como expresa Kant no texto, "pensamentos sen contido son baldeiros, intuicións sen conceptos son cegas". Isto significa que a sensibilidade sen o entendemento daría lugar a percepcións desordenadas, mentres que o entendemento sen sensibilidade non tería datos cos que operar (Apuntes UD6, p.8).

Por outra parte, Kant advirte que, a pesar de que o coñecemento require a combinación de sensibilidade e entendemento, é necesario estuda-los por separado. A ciencia que estuda a sensibilidade chámase estética trascendental, mentres que a ciencia que estuda o entendemento chámase lóxica trascendental. Esta distinción permite analizar as condicións a priori do coñecemento, sen mesturar os seus distintos niveis (Apuntes UD6, p.9).

Conclusión

Neste fragmento, Kant establece a importancia da sensibilidade e do entendemento como as dúas fontes do coñecemento humano. Sen unha delas, o coñecemento sería imposible. Ademais, critica o racionalismo extremo ao negar que o entendemento poida coñecer obxectos por si mesmo. A súa teoría supuxo unha revolución na epistemoloxía ao redefinir os límites e as posibilidades do coñecemento humano.