Aminoazidoak: Egitura, Sailkapena eta Funtsezko Propietateak

Aminoazidoak: Definizioa eta Garrantzia

Aminoazidoak (AA) peptido eta proteinak osatzen dituzten monomeroak dira. Berrehun aminoazido inguru ezagutzen dira, baina horietatik hogei baino ez dira proteinetan agertzen. Proteinetan daudenei aminoazido proteikoak deritze, eta izaki bizidun ororentzat komunak dira.

Egitura Molekularra

Aminoazidoek talde amino (-NH₂) aske bat eta talde karboxilo (-COOH) aske bat dituzte, biak alfa karbonoari (α karbonoa) lotuta. Lehenak izaera basikoa du, eta bigarrenak, azidoa. Gainera, alfa karbono honi hidrogeno atomo bat (H) eta alboko talde edo kate bat (R) lotzen zaizkio; azken honen konplexutasunaren arabera, aminoazido mota bat edo bestea izango dugu. Alfa karbonoa asimetrikoa izango da (lau erradikal ezberdin dituena), glizinaren kasuan izan ezik.

Aminoazidoen Sailkapena

Alboko Katearen (R) Arabera

Alboko katearen (R) arabera, lau taldetan sailkatzen dira:

1. Aminoazido Neutro Apolarrak

   pH 7 denean, karga netoa zero da. Alboko kateak hidrofoboak dira (kate hidrokarbonatuak); disolbagarritasun murritza dute.

2. Aminoazido Neutro Polarrak

   pH 7 denean, karga netoa zero da. Alboko kateak hidrofiloak dira, kargarik gabeko talde polarrak dituzte (-OH, -NH₂, -SH); hauek urarekin hidrogeno-zubiak sortu eta disolbagarritasun handiagoa dute.

3. Aminoazido Azidoak

   pH 7 denean, karga negatiboa dute. Alboko katean ionizaturiko karboxilo taldea dute.

4. Aminoazido Basikoak

   pH 7 denean, karga positiboa dute. Alboko katean ionizaturiko amino taldea dute.

Funtsezko Aminoazidoak

Organismo heterotrofoek zenbait aminoazido ezin ditugu sintetizatu, eta derrigorrez dietan hartu behar ditugu. Horiei funtsezko aminoazidoak deritze. Funtsezko aminoazidoen kopurua aldagarria da espezietik espeziera.

Aminoazidoen Propietateak

• Konposatu organiko bakunak dira, masa molekular baxukoak.
• Uretan disolbagarriak, kristalgarriak eta kolorerik gabeak.
• Urtze-puntu altua dute (>200 °C), beraz, solidoak dira giro-tenperaturan.
• Estereoisomeria.
• Jarduera optikoa dute.
• Jokabide anfoteroa.

Estereoisomeria

Aminoazido guztiek, glizinak salbu, karbono asimetriko bat dute: alfa karbonoa. Horren ondorioz, isomeria dute.

• Aminoazido bakoitzak bi estereoisomero izan ditzake, gainjarri ezin diren ispilu-irudiak (enantiomeroak):
  • D eraketa dute amino taldea eskuinetara dutenek.
  • L eraketa dute amino taldea ezkerretara dutenek.
• Aminoazido proteiko guztiak L-aminoazidoak dira.

Jarduera Optikoa

Karbono asimetrikoaren ondorioz ere, aminoazidoek jarduera optikoa dute; hots, disoluzioan argi polarizatua desbideratu dezakete. Horren arabera, dextrogiroak (+) eta lebogiroak (-) izango dira.

Jokabide Anfoteroa

Aminoazidoak (AA) substantzia anfoteroak dira; hau da, ur-disoluzioan daudenean azido gisa edo base gisa jardun dezakete, disoluzioaren pHaren arabera.

• Ur-disoluzio neutroetan, aminoazidoak ionizaturik daude, ioi dipolarrak eratuz (-COO⁻ eta NH₃⁺).
• Ingurua azidoa denean (pH < 7, inguruan [H⁺] handia), aminoazidoak base gisa jokatzen du, karboxilo taldeak H⁺ ioiak hartuz (-COOH bihurtuz). Ondorioz, aminoazidoa karga positiboarekin geratzen da (NH₃⁺).
• Ingurua basikoa denean (pH > 7, inguruan [H⁺] txikia), aminoazidoak azido gisa jokatzen du, amino taldeak H⁺ ioiak askatuz (-NH₂ bihurtuz). Ondorioz, aminoazidoa karga negatiboarekin geratzen da (-COO⁻).
• Aminoazidoak ioi dipolar neutrotzat jarduten duen pHari puntu isoelektrikoa (pI) esaten zaio.